Από το κείμενο στη λέξη, στο συντακτικό της ρόλο και στο γραμματικό της τύπο. Από τη γνώση της γλώσσας στη γνώση για τη γλώσσα.

Από τα νεοελληνικά στα αρχαία, δηλαδή από τα γνωστά στα άγνωστα. Επισήμανση των διαφορών που έχει η αρχαία ελληνική γλώσσα από τη νεοελληνική και εξήγηση αυτών των διαφορών.

Πώς εφαρμόζονται πρακτικά τα παραπάνω; Ακολουθούν δύο παράδειγματα που «γεννήθηκαν» κατά τη διδασκαλία.

1. Αφορμή συζήτησης γίνεται ο ορισμός του απουσιολόγου της τάξης. Από τη συζήτηση εύκολα οδηγούμαστε στη φράση ότι

το σχολείο όρισε τον Ηλία απουσιολόγο

καλούνται οι μαθητές να παράγουν φράσεις με ανάλογη δομή. Κρατώντας μόνο τις εύστοχες έχουμε:

Ο δήμαρχος όρισε το Γιώργο (ως/σαν) υπεύθυνο

Το σχολείο επέλεξε τον Ηλία απουσιολόγο

Το κείμενο παρουσιάζει την Ελλάδα προοδευτική

Οι μαθητές εξέλεξαν το Μάριο πρόεδρο

παρατηρούμε ότι αποδίδουν ιδιότητα στο αντικείμενο

επίσης παρατηρούμε την ομοιότητα που έχουν φράσεις και διαπιστώνουμε ότι η συγκεκριμένη δομή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ορισμένα ρήματα

Ζητάμε από τους μαθητές να εντοπίσουν φράση με ανάλογη δομή στο 2.1.16 των ελληνικών του Ξενοφώντα:

οἱ δ’ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον.

 

εντοπίζεται η φράση:

Οἱ Ἀθηναῖοι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον στρατηγοὺς

Η ορολογία του συντακτικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ονομάζει τη λέξη στρατηγούς «κατηγορούμενο του αντικειμένου»

και παραπέμπουμε στη σελ. 59 παρ. 58 του σχολικού συντακτικού που συνέταξε ο Α.Β. Μουμτζάκης

2. Αφορμή συζήτησης μπορεί να γίνει η προσέλευση των μαθητών στην τάξη μετά από το διάλειμμα.  Από τη συζήτηση εύκολα οδηγούμαστε στη φράση ότι

ο Λευτέρης ήρθε τελευταίος

καλούνται οι μαθητές να παράγουν φράσεις με ανάλογη δομή. Κρατώντας μόνο τις εύστοχες έχουμε:

Ο Χ. ήρθε τέταρτος (σειρά)

Ο Χ. έφυγε αγχωμένος (κατάσταση)

Ο Χ. δούλευε πρωινός (χρόνο)

Ο Χ. έφτασε βιαστικός (τρόπο)

Ο Χ. παντρεύτηκε γέρος (ηλικία)

παρατηρούμε ότι εκφράζουν επιρρηματικές σχέσεις

επίσης παρατηρούμε την ομοιότητα που έχουν φράσεις και διαπιστώνεται ότι η συγκεκριμένη δομή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ορισμένα ρήματα (που δείχνουν κυρίως κίνηση)

Ζητάμε από τους μαθητές να εντοπίσουν φράση με ανάλογη δομή στο 2.1.17 των ελληνικών του Ξενοφώντα:

Λύσανδρος δ’ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι·

εντοπίζεται η φράση:

οἱ Ἀθηναῖοι ἀνήγοντο πελάγιοι

Η ορολογία του Συντακτικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ονομάζει τη λέξη πελάγιοι «επιρρηματικό κατηγορούμενο»

και παραπέμπουμε στη σελ. 15 παρ. 11 του σχολικού συντακτικού που συνέταξε ο Α.Β. Μουμτζάκης

Βασίλης Συμεωνίδης