|
|
|
|
| ||||||
|
γερνώντας επιμέλεια: Σωτήρης Γκαρμπούνης ΚΕΙΜΕΝΟ
Η περιθωριοποίηση των γέρων, σε μια εποχή κατά την οποία η πορεία της ιστορίας επιταχύνεται αδιάκοπα, σίγουρα δεν είναι γεγονός που μπορεί να αγνοηθεί. Στις παραδοσιακές στατικές κοινωνίες που αναπτύσσονται αργά, ο γέρος είναι ο φορέας της πολιτιστικής κληρονομιάς της κοινότητας κι αυτό τον καθιστά σεβαστό στα άλλα μέλη της. Ο γέρος γνωρίζει από την εμπειρία του αυτό που οι άλλοι δεν ξέρουν ακόμα, και έχουν ανάγκη να μάθουν, στη σφαίρα της ηθικής, των ηθών αλλά και των τεχνικών της επιβίωσης. Σ' αυτές τις κοινωνίες όχι μόνο δεν μεταβάλλονται οι θεμελιώδεις κανόνες που ρυθμίζουν τη ζωή της ομάδας και αφορούν την οικογένεια, την εργασία, τις κοινές γιορτές, τη θεραπεία ασθενειών, την αντιμετώπιση της άλλης ζωής, τη σχέση με άλλες ομάδες, αλλά δεν αλλάζουν ούτε οι δεξιότητες που κληροδοτούνται από πατέρα σε γιο. Στις αναπτυγμένες κοινωνίες οι όλο και ταχύτερες αλλαγές τόσο των ηθών όσο και των τεχνικών έχουν ανατρέψει τη σχέση ανάμεσα σ' αυτόν που ξέρει και σ' αυτόν που δεν ξέρει. Ο γέρος γίνεται , όλο και πιο πολύ, εκείνος που δεν ξέρει σε σύγκριση με τους νέους που ξέρουν, και ξέρουν γιατί διαθέτουν μεγαλύτερη ικανότητα μάθησης. Παρ' όλ' αυτά, δεν είναι αποκλειστικά και μόνο ο αντικειμενικός παράγοντας ή η ταχύτητα της τεχνολογικής προόδου που πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του. Στην αύξηση της περιθωριοποίησης του γέρου συντελεί κι ένα φαινόμενο κοινό σε όλους τους καιρούς: το πολιτιστικό γέρασμα που συνοδεύει το βιολογικό και το κοινωνικό. Ο γέρος έχει την τάση να μένει πιστός στο σύστημα αξιών που έμαθε και ενστερνίστηκε στα χρόνια ανάμεσα στη νεότητα και την ωριμότητα ή απλώς και μόνο στις συνήθειές του που τώρα πια είναι δύσκολο ν' αλλάξει. Αντιμετωπίζει αρνητικά το καινούργιο, μόνο και μόνο γιατί δεν το καταλαβαίνει και δεν έχει διάθεση να προσπαθήσει να το καταλάβει. Παροιμιώδης είναι η φιγούρα του γέρου που όταν μιλάει για το παρελθόν αναστενάζει: “Στην εποχή μου!” αλλά όταν κρίνει το παρόν, καταριέται: “Τι εποχή κι αυτή!” […] Από την άλλη μεριά στην εποχή μας υπάρχει έντονη ρητορεία περί τα γεράματα. Μόνο που εμφανίζεται κυρίως μέσα από τηλεοπτικά μηνύματα, με μια μορφή συγκαλυμμένης και αποτελεσματικότατης προσπάθειας να αποκτηθούν πιθανοί καινούργιοι καταναλωτές. Σ' αυτά τα μηνύματα, όχι ο γέρος, αλλά ο ηλικιωμένος, όρος ουδέτερος, εμφανίζεται καλοστεκούμενος, χαμογελαστός, ευτυχής που βρίσκεται στη ζωή, γιατί μπορεί επιτέλους να απολαύσει ένα ρόφημα ιδιαίτερα δυναμωτικό ή κάποιες εξαιρετικά ελκυστικές διακοπές. Κι έτσι γίνεται κι εκείνος ένας πολύφερνος δικαιούχος της κοινωνίας της κατανάλωσης, φορέας αναγκών για νέα προϊόντα, καλοδεχούμενος συνεργάτης της αγοράς. Σε μια κοινωνία όπου όλα πουλιούνται και όλα αγοράζονται, και τα γεράματα μπορούν να γίνουν ένα εμπόρευμα σαν όλα τ' άλλα. Αρκεί να ρίξει κανείς γύρω του μια ματιά, στους οίκους ευγηρίας στα νοσοκομεία, στα μικρά διαμερίσματα των φτωχών που είναι αναγκασμένοι να φροντίζουν διαρκώς έναν γέρο που δεν μπορεί να μείνει ούτε λεπτό μόνος για να καταλάβει πόσο ψεύτικη είναι η καθόλου ανιδιοτελής απεικόνιση του ευτυχισμένου τηλεοπτικού γέρου. Ν. Μπόμπιο, Γερνώντας. (Διασκευή)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
Α. Να αντικαταστήσετε τον υπογραμμισμένο όρο με το αντίστοιχο συνώνυμο: 1. “… μένει πιστός στο σύστημα αρχών που ενστερνίστηκε” α) υιοθέτησε β) απέρριψε γ) δημιούργησε δ) κατέκτησε 2. ‘‘ Παροιμιώδης είναι η φιγούρα…” α) αστεία β) πασίγνωστη γ) αινιγματική δ) παρόμοια 3. “…εμφανίζεται καλοστεκούμενος” α) ευσταλής β) καλοβαλμένος γ) καλόβολος δ) όρθιος 4. “…πολύφερνος δικαιούχος” α) περιζήτητος β) πολυπαθής γ) νόμιμος δ) πλούσιος 5. “…η καθόλου ανιδιοτελής απεικόνιση” α) αφιλοκερδής β)ασύμφορη γ) αποδεκτή δ) ρεαλιστική
Β. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Σύμφωνα με το κείμενο: 1. Ο γέρος ζει ανέκαθεν στο περιθώριο των κοινωνιών. 2. Ο γέρος τιμώνταν στις παραδοσιακές κοινωνίες. 3. Ο γέρος στις σύγχρονες κοινωνίες βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση απ' ό,τι στο παρελθόν. 4. Ο γέρος είναι καλύτερος γνώστης των ηθών μιας κοινωνίας.
Ο συγγραφέας ρίχνει την ευθύνη για την περιθωριοποίηση των γερόντων, μεταξύ άλλων και: 1. Στη σύγχρονη τεχνολογία. 2. Στην καταναλωτική κοινωνία. 3. Στην εμμονή που έχουν στις δικές τους αξίες. 4. Στην ανηθικότητα της εποχής.
Γ. Να αναφέρεις επιγραμματικά τους λόγους που, σύμφωνα με το κείμενο, οδηγούν τους γέρους στο περιθώριο.
Δ. Να μεταφέρετε στην τάξη σας με λίγα λόγια το περιεχόμενο του κειμένου γράφοντας μία περίληψη 100 περίπου λέξεων.
Ε. Να αναπτύξετε την παρακάτω θεματική πρόταση με τη μέθοδο της αναλογίας: “ Όταν έχεις δίπλα σου έναν γέροντα, είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε μια απέραντη βιβλιοθήκη. (Συνεχίστε…)
ΣΤ. Κάποιος φίλος σας που ζει στο εξωτερικό δεν έχει την ευκαιρία να βλέπει συχνά τους παππούδες του και τις γιαγιάδες του. Σας καλοτυχίζει, λοιπόν, επειδή εσείς συναναστρέφεστε τους δικούς σας συχνότερα. Αποφασίζετε, τότε, να του εξηγήσετε σ' ένα γράμμα τα γνωρίσματα του παππού και της γιαγιάς που σας γοητεύουν αλλά και αυτά που σας ενοχλούν.(350 λέξεις περίπου.)
|
|
