|
|
|
|
| ||||||
|
«Εμείς», «οι άλλοι» και ο «πολιτισμός» επιμέλεια: Θάνος Μπουζινέκης
Σήμερα όλοι μιλούν .για τον πολιτισμό. Μια θαυματουργή λέξη, μια πανάκεια που θα μεταμορφώσει, ως διά μαγείας, την καθημερινότητά μας. Ίσως γιατί η έννοια του πολιτισμού σχετίζεται περίπου με τα πάντα, με τεχνικά επιτεύγματα, με ήθη, με έθιμα, με θρησκευτικές δοξασίες, με επιστημονική γνώση, με μορφές κατοίκησης, με συνήθειες στη διατροφή. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που να μην μπορεί να γίνει κατά έναν «πολιτισμένο» ή «απολίτιστο» τρόπο. Κι όμως πίσω από «τα πάντα» ελλοχεύει, όπως πολύ εύστοχα έχει επισημάνει ο Norbert Elias, κάτι πολύ απλό. Η αυτοσυνειδησία της Δύσης. Μια ηγεμονική εθνική συνείδηση. Συνοψίζει «τα στοιχεία ως προς τα οποία η δυτική κοινωνία των τελευταίων δύο τριών αιώνων πιστεύει πως υπερέχει σε σύγκριση με προγενέστερες ή με πιο "πρωτόγονες" σύγχρονές της κοινωνίες. Μέσω αυτής της έννοιας η δυτική κοινωνία ζητάει να επισημάνει την ιδιοτυπία της και αυτό που την κάνει υπερήφανη, το επίπεδο της δικής της τεχνικής, τον τύπο των δικών της τρόπων συμπεριφοράς, την εξέλιξη της δικής της επιστημονικής γνώσης, της δικής της κοσμοθεωρίας και άλλα πολλά». Στην καταγωγή της έννοιας «πολιτισμένος» βλέπουμε να υπάρχει μια εκλεκτική «αστική» αντίληψη που δημιουργεί διαχωριστικά σύνορα. Μια έννοια που δεν έχει περιγραφική ή αναλυτική αξία αλλά αξιολογική. Επιτρέπει διαχωρισμούς. κατηγοριοποιήσεις, υποδηλώνοντας όχι μόνον το «τι» αλλά και το «πώς» θα «έπρεπε να είναι ο άλλος». Εκείνος που δεν μετέχει στον ίδιο μ' εμένα πολιτισμό. «Εμείς» και οι «άλλοι». Κι ανάμεσά τους η άβυσσος του διαχωριστικού τείχους. Οι πολιτισμένοι και οι βάρβαροι. Ο κάτοικος της πόλης και ο αγροίκος της περιφέρειας. Πόσο πολιτισμένη είναι μια τέτοια αντίληψη; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι υπάρχει κάτι το βάρβαρο στην ανακήρυξη του άλλου σε βάρβαρο, όπως υπάρχει κάτι το μη πολιτισμένο, στην αναγόρευση του εαυτού σε «πολιτισμένο». Αν αποκλείσεις το στοιχείο του «άλλου» στον πολιτισμό, έχασες τον πολιτισμό. Η κουλτούρα του διαφορετικού είναι αναγκαία για να μπορέσει να υπάρξει η κουλτούρα του ομοίου. Η κουλτούρα, όπως και το «εγώ», δεν συγκροτείται μέσα στον καθρέφτη αλλά μέσα στο βλέμμα του άλλου. Η ετερότητα συγκροτεί την ταυτότητα. Σήμερα που η πολιτιστική έκφραση απειλείται από τον εγκλωβισμό της είχε σε εθνικιστικά στερεότυπα, είτε σε εισαγόμενους κανόνες, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμός χωρίς να αφουγκράζομαι αυτό το «άλλο», χωρίς να επιτρέπω στο «άλλο» να ακουσθεί, να ομιλεί και να δημιουργεί δίχως να νιώθω ότι απειλούμαι από αυτό. Είτε αυτός ο άλλος είναι Τσιγγάνος, είτε φυλακισμένος, είτε ψυχασθενής, είτε μετανάστης, έχει δικαίωμα να προτάξει το δικό του βλέμμα στην τέχνη, στην κουλτούρα. Η ενθάρρυνση ενός τέτοιου βλέμματος δεν είναι μόνον θέμα ανθρωπιστικής πρακτικής, είναι προάσπιση και ανάπτυξη της ίδιας της έννοιας της κουλτούρας.
Φωτεινή Τσαλίκογλου, Τα Νέα, 9 / 5 / 2000
Ερωτήσεις
Α. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του κειμένου με μια περίληψη 80 – 100 λέξεων Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο το περιεχόμενο της φράσης «Η ετερότητα συγκροτεί την ταυτότητα» (70 – 90 λέξεις) Μονάδες 10
Β2. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο που σας δίνεται; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5
Β3. Να εντοπίσετε τις τεχνικές πειθούς που ενισχύουν την πειστικότητα του κειμένου. Να αναφέρετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση. Μονάδες 10
Β4α. Να ερμηνεύσετε τη χρήση των εισαγωγικών. β. ελλοχεύει, υπερέχει, ιδιοτυπία, διαχωρισμός, προάσπιση. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. Μονάδες 10
Γ. Σε ημερίδα του δήμου σου με θέμα “Σύγχρονος Δυτικός Πολιτισμός” συμμετέχεις ως εκπρόσωπος του σχολείου σου με εισήγηση 500 – 600 λέξεων. Στην εισήγηση αυτή αναφέρεσαι στα στοιχεία που συνθέτουν ένα πραγματικά πολιτισμένο άνθρωπο και στη συνέχεια εντοπίζεις κατά πόσο αυτά χαρακτηρίζουν το σύγχρονο «πολιτισμένο» κόσμο. Μονάδες 40
|
|
