|
|
|
|
| ||||||
|
Διαγωνίσματα για την Ιστορία Κατεύθυνσης Επιμέλεια Θάνος Μπουζινέκης
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Γ. Οικονομικές Εξελίξεις κατά τον 20ο αιώνα, σ. 42-54
Α 1. Πως εξελίχθηκε το αγροτικό ζήτημα στην περιοχή της Θεσσαλίας κατά το διάστημα 1881 – 1913; Μονάδες 15
2. Ποια ήταν η εξέλιξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου; Μονάδες 15
3. Ποια ήταν τα οφέλη της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς πολέμους αλλά και ποια τα προβλήματα που προέκυψαν από την ενσωμάτωση των νέων περιοχών στον εθνικό κορμό; Μονάδες 20
4. α) Ποια επίπτωση είχε για την ελληνική οικονομία η ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920; β) Πως η νέα κυβέρνηση αντιμετώπισε το οικονομικό αδιέξοδο που δημιουργήθηκε από την ανάκληση του ιδιόμορφου εξωτερικού δανεισμού το οποίο είχε εγκριθεί από τους Συμμάχους για να χρηματοδοτηθεί η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Μονάδες 20
Β Σύμφωνα με το παρακάτω απόσπασμα και τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε την αναπτυξιακή υποδομή της Ελλάδας του Μεσοπολέμου (1919 – 1939) και να καταγράψετε τις σπουδαιότερες υλικοτεχνικές καινοτομίες που πραγματοποιηθήκαν. Μονάδες 30
Κείμενο. Οι μεγάλες επενδύσεις Η ανάπτυξη των δομών της εγχώριας αγοράς, η οποία επιτελέστηκε στην Ελλάδα μετά το 1922 υπό την αιγίδα τον κράτους, ήταν στο βάθος το κίνητρο που επέφερε στη χώρα μας τη συρροή με κάθε μορφή των ξένων κεφαλαίων. Η οικονομική σταθεροποίηση, που άρχισε από το 1924 στην Ελλάδα και κατέληξε στη νομισματική σταθεροποίηση τον 1928 και στην εξυγίανση του πιστωτικού συστήματος, ήταν το κυριότερο επιχείρημα που έπεισε τους ξένους χρηματοδότες να τοποθετήσουν κεφάλαια στην Ελλάδα. Αυτό έγινε όχι μόνο με τη μορφή προσφυγικών δανείων αλλά και με δάνεια που απέβλεπαν στη χρηματοδότηση δημόσιων έργων/αποξηραντικών, υδρευτικών ή ακόμη επέκταση του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Τα δημόσια έργα ήταν ένας χώρος για επικερδείς τοποθετήσεις κεφαλαίου, αφού η οικονομική γενικά δραστηριότητα αναπτυσσόταν όσο το ισοζύγιο πληρωμών καί τα δημοσιονομικά διατηρούνταν σε ισορροπία. Παράλληλα, η ανάπτυξη της αγοράς και η βελτίωση του κλίματος των επενδύσεων προσέλκυσαν στην Ελλάδα, από τα μέσα της δεκαετίας 1920-1930, και ξένα ιδιωτικά κεφάλαια, είτε σε απευθείας παραγωγικές επενδύσεις είτε για τη χρηματοδότηση ελληνικών ιδιωτικών επιχειρήσεων. [...]Στην άλλη κατηγορία, δηλαδή των άμεσων επενδύσεων, ανήκουν οι περιπτώσεις των ξένων εταιρειών Πάουερ, Ούλεν, Φαουντέισιον κ.λπ. που εγκαταστάθηκαν κατά τα χρόνια αυτά στην Ελλάδα.
Ιστορία τον Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σελ. 336
Αγροτικό ζήτημα- Κόμματα
Α 1. Πως εξελίχθηκε το αγροτικό ζήτημα στην περιοχή της Θεσσαλίας κατά το διάστημα 1881-1913; Μονάδες 10
2. Πως η νέα κυβέρνηση αντιμετώπισε το οικονομικό αδιέξοδο που δημιουργήθηκε από την ανάκληση του ιδιόμορφου εξωτερικού δανεισμού το οποίο είχε εγκριθεί από τους Συμμάχους για να χρηματοδοτηθεί η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο; Μονάδες 15
3.α) Να παρουσιάσετε το πρόγραμμα των αντιβενιζελικών κομμάτων για την εσωτερική πολιτική. β) Να ορίσετε τα αριστερά κόμματα και να παρουσιάσετε το πρόγραμμα τους. Μονάδες 20
4.α) ποιες μεθόδους πειθούς του εκλογικού σώματος μετέρχονταν τα κομματικά επιτελεία στα τέλη 19ου αι; β) Τι γνωρίζετε για την “Ομάδα Ιαπώνων”; Μονάδες 20
5. Τι προέβλεπε το πρόγραμμα του Χ. Τρικούπη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας; Μονάδες 10
Β Αντλώντας στοιχεία απ’ το κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα ερωτήματα: α) Σε ποιους τομείς αναφέρονται τα αιτήματα του Στρατιωτικού Συνδέσμου; β) Ποιες είναι οι συγκεκριμένες προτάσεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου σχετικά με την οικονομία του Κράτους; Μονάδες 25
Κείμενο «Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ποθεί όπως η Θρησκεία μας υψωθεί εις τον εμπρέποντα ιερόν προορισμόν της, όπως η Διοίκησις της χώρας καταστή χρηστή και έντιμος, όπως η Δικαιοσύνη απονέμηται ταχέως μετ’ αμεροληψίας και ισότητος προς άπαντας εν γένει τους πολίτας αδιακρίτως τάξεως, όπως η Εκπαίδευσις ταυ Λαού καταστή λυσιτελής διά τον πρακτικόν βίον και τας στρατιωτικός ανάγκας της χώρας, όπως η ζωή, η τιμή και η περιουσία των πολιτών εξασφαλισθώσιν, και τέλος όπως τα οικονομικά ανορθωθώσι, λαμβανομένων των απαιτούμεvων μέτρων προς λελογισμένην διαρρύθμισιν των εσόδων και εξόδων τον κράτους, ώστε αφ ’ ενός μεν ο σχεδόν πενόμενος ελληνικός λαός ανακουφισθή εκ των επαχθών φόρων, ους ήδη καταβάλλει και οίτινες ασπλάχνως κατασπαταλώνται προς διατήρησιν πολυτελών και περιττών υπηρεσιών και υπαλλήλων, χάριν της απαίσιας συναλλαγής, αφ' ετέρου δε καθορισθώσι θετικώς τα όρια εντός των οποίων δύνανται ν’ αυξηθώσιν αι δαπάναι διά την στρατιωτικήν της χώρας παρασκευήν και διά την συντήρησιν τον στρατού και τον στόλον εν ειρήνη».
Νικ. Ζορμπάς, Απομνημονεύματα, σελ. 17 (1925)
[πάνω]
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Β. Χειραφέτηση και αναμόρφωση (1844 – 1880), σ. 70-79
Ερωτήσεις Α 1. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην παρακμή των πρώτων κομμάτων και στην αλλαγή των πολιτικών αντιλήψεων της νέας γενιάς; Μονάδες 15
2. Ποιες ήταν οι συνθήκες ανάδειξης της “νέας γενιάς” μετά την παρακμή των ξενικών κομμάτων και τα αιτήματα που αυτή προέβαλε; Μονάδες 10
3. Αφού συγκρίνετε το σύνταγμα του 1844 και 1864 να παρουσιάσετε τις σπουδαιότερες ομοιότητες και διαφορές τους. Μονάδες 25
Β Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται να αναφερθείτε: α) Στην ασάφεια του Συντάγματος 1864 που αφορούσε τον σχηματισμό κυβέρνησης και την εκμετάλλευση της ασάφειας αυτής από τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄. β) Στον τρόπο αντιμετώπισης του πολιτικού προβλήματος που δημιουργήθηκε. Μονάδες 50
Κείμενο [...] Το νέο σύστημα [...] δημιούργησε καθεστώς «βασιλευομένης δημοκρατίας». […] Ο βασιλιάς [...] είχε το δικαίωμα να δωρίζει και να απολύει τους υπουργούς και να διαλύει τη Βουλή - δικαίωμα που έμελλε να το ασκήσει συχνά εξαιτίας της αστάθειας που παρουσίαζαν οι συνασπισμοί των κομμάτων. Αν και το Σύνταγμα είχε θεωρητικά θεμέλιό τον την αρχή ότι κυρίαρχη εξουσία ήταν ο λαός, δεν ήταν πάντα φανερό ποια από τις κοινοβουλευτικές φατρίες αντιπροσώπευε πραγματικά τη βούληση του Έθνους Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο βασιλιάς, αν και δεν είχε εκτεταμένες συνταγματικές εξουσίες, ασκούσε σημαντική επιρροή, που οι Έλληνες πολιτικοί τη χρησιμοποιούσαν όταν και όπως τους βόλευε και την κατάγγελναν όταν ήταν αντίθετη στα συμφέροντα τους. Για να πετύχει να διεκπεραιωθούν οι διάφορες υποθέσεις ή για να προσαρμόσει την εξωτερική πολιτική στο πλαίσιο που χάραζαν οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις, ο βασιλιάς βρέθηκε συχνά στην ανάγκη να δεχτεί κυβέρνηση μειοψηφίας ή και εξωκοινοβουλευτικά πρόσωπα ως πρωθυπουργούς [...].
Douglas Dakin, Η Ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, μτφ. Α. Ξανθόπουλος, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 1989, σελ. 157-158
Γ. Δικομματισμός και Εκσυγχρονισμός (1880 – 1909), σ. 80-88
Α 1. α) Ποια ήταν η συγκρότηση των κομμάτων κατά τη δεκαετία του 1880 και η οργάνωσή τους σε επίπεδο βάσης; β) Ποια τα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και η κοινωνική τους προέλευση; Μονάδες 20
2. Να περιγράψετε τα αίτια γενικής δυσαρέσκειας του λαού και της κρίσης εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα την περίοδο 1893 – 1909. Μονάδες 10
3. α) Ποιες μεθόδους πειθούς του εκλογικού σώματος μετέρχονταν τα κομματικά επιτελεία στα τέλη του 19ου αι; β) Τι γνωρίζετε για την “Ομάδα Ιαπώνων”; Μονάδες 20
Β 1. Σύμφωνα με το ιστορικό παράθεμα και τις σχολικές σας γνώσεις να αναφέρετε: α) Τι προέβλεπε το πρόγραμμα του Χ. Τρικούπη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας; β) Τις απόψεις του Θ. Δηλιγιάννη για την πολιτική ζωή, την κοινωνία και την οικονομία. Μονάδες 25
«Στην ουσία, ο Τρικούπης εκπροσωπούσε τον εξευρωπαϊσμό της πολιτικής ζωής, ενώ ο Δηλιγιάννης την παραδοσιακή λειτουργία της. Ο Τρικούπης πίστευε ότι το κράτος χρειαζόταν πολιτική και οικονομική ανόρθωση, πριν γίνει λόγος για εμπλοκή σε αλυτρωτικές περιπέτειες. Γι’ αυτό και επεδίωξε να καταστήσει τη χώρα διεθνώς αξιόπιστη [...], να βελτιώσει τις επικοινωνίες με την κατασκευή σιδηροδρόμων και τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου και να εκσυγχρονίσει τον στρατό και το ναυτικό. Ωστόσο, ένα τέτοιο πρόγραμμα ήταν δαπανηρό [...]. Αυτό πρόσφερε εύκολο στόχο στον δημοφιλή και δημαγωγό Δηλιγιάννη, ο οποίος δεν είχε πρόβλημα να δηλώνει ότι ήταν αντίθετος προς οτιδήποτε υποστήριζε ο Τρικούπης. Η επιδεικτική λαϊκιστική ρητορεία του Δηλιγιάννη [...] χωρίς αμφιβολία εξέφραζε πιο πιστά τους ενθουσιασμούς και τους μύχιους πόθους του απλού πολίτη από τα αυστηρά μεταρρυθμιστικά προγράμματα του Τρικούπη».
R. Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας, 1770-1990, εκδ. Ιστορητης, Αθήνα 1995, σελ. 71-72
2. Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα ερωτήματα: α) Σε ποιους τομείς αναφέρονται τα αιτήματα του Στρατιωτικού Συνδέσμου; β) Ποιες είναι οι συγκεκριμένες προτάσεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου σχετικά με την οικονομία του Κράτους; Μονάδες 25
Κείμενο «Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ποθεί όπως η Θρησκεία μας υψωθεί εις τον εμπρέποντα ιερόν προορισμόν της, όπως η Διοίκησις της χώρας καταστή χρηστή και έντιμος, όπως η Δικαιοσύνη απονέμηται ταχέως μετ’ αμεροληψίας και ισότητος προς άπαντας εν γένει τους πολίτας αδιακρίτως τάξεως, όπως η Εκπαίδευσις ταυ Λαού καταστή λυσιτελής διά τον πρακτικόν βίον και τας στρατιωτικός ανάγκας της χώρας, όπως η ζωή, η τιμή και η περιουσία των πολιτών εξασφαλισθώσιν, και τέλος όπως τα οικονομικά ανορθωθώσι, λαμβανομένων των απαιτούμεvων μέτρων προς λελογισμένην διαρρύθμισιν των εσόδων και εξόδων τον κράτους, ώστε αφ ’ ενός μεν ο σχεδόν πενόμενος ελληνικός λαός ανακουφισθή εκ των επαχθών φόρων, ους ήδη καταβάλλει και οίτινες ασπλάχνως κατασπαταλώνται προς διατήρησιν πολυτελών και περιττών υπηρεσιών και υπαλλήλων, χάριν της απαίσιας συναλλαγής, αφ' ετέρου δε καθορισθώσι θετικώς τα όρια εντός των οποίων δύνανται ν’ αυξηθώσιν αι δαπάναι διά την στρατιωτικήν της χώρας παρασκευήν και διά την συντήρησιν τον στρατού και τον στόλον εν ειρήνη».
Νικ. Ζορμπάς, Απομνημονεύματα, σελ. 17 (1925)
Δ. Ανανέωση - διχασμός (1909 – 1922), σ. 89-98
Α. 1. α) Εκλογές 8 Αυγούστου 1910: η στάση των κομμάτων και το εκλογικό αποτέλεσμα. β) Εκλογές 1912: Να παρουσιάσετε τα αίτια της επιτυχίας του Βενιζέλου στην εκλογική αυτή αναμέτρηση Μονάδες 20
2. α) Να παρουσιάσετε το πρόγραμμα των αντιβενιζελικών κομμάτων για την εσωτερική πολιτική. β) Να ορίσετε τα αριστερά κόμματα και να παρουσιάσετε το πρόγραμμά τους. Μονάδες 20
3. Να παρουσιάσετε τις διιστάμενες απόψεις του Βενιζέλου και του Βασιλιά για την συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μονάδες 15
4. Εκλογές 1920: Να αναφέρετε το εκλογικό αποτέλεσμα και τις άμεσες ενέργειες της νέας ηγεσίας του τόπου. Μονάδες 15
Β. Συνδυάζοντας τις ιστορικές γνώσεις σας και τις πληροφορίες των παραθεμάτων που ακολουθούν, να αναφερθείτε: α) Στο αναθεωρητικό έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου κατά το πρώτο εξάμηνο του 1911. (κείμενο Α) β) Στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κόμματος των Φιλελευθέρων. (κείμενο Β) Μονάδες 30
Κείμενο A Το Σύνταγμα τον 1911, ενώ συνέθετε τη νομική έκφραση της συντελεσθείσας πολιτικής ανόδου της αστικής τάξης, απέφυγε (όπως καί στο παρελθόν) να ταυτιστεί με αποφασιστικές τομές που είχαν διεκδικηθεί από τους επαναστάτες τον 1909 και η όλη αναθεωρητική διαδικασία διοχετεύτηκε στην εδραίωση της εγκαθίδρυσης «κράτους δικαίου» που συμβάδιζε με τις θέσεις του Βενιζέλου για συστηματική αναδιοργάνωση και λειτουργία της κρατικής μηχανής σύμφωνα προς τα πρότυπα των προηγμένων δυτικοευρωπαϊκών κρατών. Η αναθεώρηση του 1911 προσπάθησε να εκφράσει και να ρυθμίσει έναν νέο συσχετισμό δυνάμεων στον συνασπισμό της εξουσίας αφήνοντας άθικτες όμως τις εξουσίες τον βασιλιά και συναρτώντας τη συνταγματική διασφάλιση των βασιλικών προνομίων από τη μη καθιέρωση, με ρητή συνταγματική διάταξη, της «δεδηλωμένης».
Παύλος Β. Πετρίδης, Πολιτικές Δυνάμεις και Συνταγματικοί θεσμοί στη Νεώτερη Ελλάδα (1844 έως 1940), εκδ. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 95
Κείμενο Β Το Κόμμα των Φιλελευθέρων ήταν το μόνο ελληνικό κόμμα, ιδίως κατά τη δεκαετία του 1910, που διέθετε κάποιες οργανώσεις βάσης (τις «Λέσχες των Φιλελευθέρων» ) των οποίων η δραστηριότητα εξακολουθούσε ακόμα και κατά τις μη προεκλογικές περιόδους. Η δύναμη, βέβαια, και η παρέμβαση αυτών των οργανώσεων στη λειτουργία τον κόμματος υπήρξαν περιορισμένες και η δραστηριότητά τους εμβρυακή. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, εξάλλου, δεν κατόρθωσε ποτέ να γίνει κόμμα μαζών, ούτε να οργανώσει το συνέδριό του. Ο δε συγκεντρωτικός χαρακτήρας της διεύθυνσής του ήταν, πέρα από κάθε αμφιβολία, απόλυτος. Η μονοκρατορία του Βενιζέλου αδιαφιλονίκητη. Η αδυναμία τον Κόμματος των Φιλελευθέρων να γίνει ένα δημοκρατικά οργανωμένο και με έντονη εσωτερική ζωή κόμμα μαζών μπορεί να αποδοθεί σε παράγοντες που έχουν σχέση τόσο με τις ιδιαιτερότητες τον ελληνικού κοινωνικού χώρου, όσο και στον χαρακτήρα αυτού τον κόμματος που αντικατοπτρίζει επίσης τις ιδιαίτερες συνθήκες γέννησής τον. Η αντίσταση, πρώτ’ απ’ όλα, των τοπικών κομμάτων συνέβαλε σε αυτό κατά πολύ. [...] Η προσωπικότητα τον Βενιζέλου καθώς και η θέση που καταλάμβανε στους κόλπους τον κόμματος δεν άφηναν και πολλές ευκαιρίες σε έναν ενδεχόμενο κομματικό μηχανισμό, είτε για να φθάσει σε μια δημοκρατική λειτουργία, είτε για να πάρει σοβαρές πρωτοβουλίες. Με τον ίδιο τρόπο που η παρουσία του στο κέντρο του ελληνικού πολιτικού συστήματος, στο σύνολό του, προκαλούσε ένα είδος εξάρθρωσής τον, [...], έτσι, και για έναν παραπάνω λόγο, ο οργανωτικός μηχανισμός του κόμματός του δύσκολα θα μπορούσε να αναπνεύσει αυτόνομα δίπλα στον Βενιζέλο. Περίπτωση επεξεργασίας συλλογικής κομματικής βούλησης γινόταν αδιανόητη. Ο Βενιζέλος γινόταν υποκατάστατο σκέψης και δράσης των βενιζελικών.
Θανάσης Διαμαντόπουλος, Ο Βενιζελισμός της Ανόρθωσης, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 1985, σελ. 57-58,71-72
[πάνω]
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αι.
Ενότητες Α (Προσφυγικά ρεύματα κατά της περίοδο 1914-1922, σ. 138-143) Β (Η μικρασιατική καταστροφή, σ. 144-152)
1. Να σχολιάσετε τις περιπέτειες μετακίνησης των Ελλήνων Μικρασιατών κατά την περίοδο1914 – 1922 Μονάδες 15
2. Με ποια μέτρα οι Τούρκοι ανάγκαζαν τους Έλληνες να γίνουν πρόσφυγες την περίοδο 1914 – 1918; Μονάδες 20
3. Τι γνωρίζετε για την περίθαλψη και τα μέτρα που έλαβε το Υπουργείο Περιθάλψεως; Μονάδες 10
4. Να αναφερθείτε στη Συνθήκη της Λοζάνης και στην αντίδραση των προσφύγων μετά την υπογραφή της. Μονάδες 10
5. Με ποιους τρόπους έγινε η μερική αποκατάσταση των προσφύγων κατά το πρώτο διάστημα της παραμονής τους στην Ελλάδα; Μονάδες 20
Πρόσφυγες - το πρώτο διάστημα της παραμονής τους στην Ελλάδα Β Με βάση το παρακάτω κείμενο και τις γνώσεις σαs να περιγράφετε τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες το πρώτο διάστημα της παραμονής τους στην Ελλάδα. Μονάδες 25
Η άφιξη των προσφύγων δημιούργησε ασφυκτικές συνθήκες στις πόλεις που εγκαταστάθηκαν. Η περιγραφή που ακολουθεί βασίζεται σε δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου της Κεφαλλονιάς για τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα του νησιού, το Αργοστόλι. «...Η διαδρομή στην οδό Σιτεμπόρων, το Ξυλοπάζαρο, είναι προβληματική από την αποφορά που ξεχύνεται από τις γύρω ισόγειες είτε δίπατες αποθήκες και τα τριόροφα των Κραντινού, Φωκά και Τζανή που έχουν επιταχτεί για στέγαση! Μέσα τους στιβάζεται. το ανθρώπινο φορτίο της συμφοράς σε κατάσταση υποβιβασμού της ανθρώπινης υπόστασης. Στο δρόμο τα ξεπλύματα και τα αποπατήματα διαγράφουν αηδιαστικά πράσινα ρυάκια, ενώ στα παράθυρα θλιβερός σημαιοστολισμός, τα ( ρούχα που απόμειναν για να καλύψουν τη γύμνια! Είναι μια εικόνα που σημαδεύει από μακριά τα καταλύματα των προσφύγων, σε μια τραγική επίδειξη. Όσο για τη διατροφή τους είναι δραματική. Υπάρχει συστημένο συσσίτιο μόνο όμως για τους τελείως άπορους! Και καθώς ο καθορισμός αυτής της ιδιότητας είναι προβληματικός, πολλές φορές από αδυναμία, και όχι σπάνια από δόλο, πολλοί μη άποροι σιτίζονται σε βάρος πένητων, που μένουν νηστικοί και αναγκάζονται να διακονεύουν. Έπειτα, είναι και ο συνωστισμός! … Κρίνεται αναγκαία, η όσο το δυνατόν συντομότερα, «κατ’ ανάγκην αραίωσις ενός τοιούτου εκτάκτου πληθυσμού επαπειλούντος διά του πυκνού συνωστισμού την δημοσίαν υγείαν, διασαλευθείσαν». Πραγματικά οι επιδημίες άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Μόλις άρχισε η ύφεση της εβλογιάς, που ως φαίνεται πραγματικά προήλθε από προσφυγικό κρούσμα, άρχισε να ξαπλώνεται εξανθηματικός τύφος με ραγδαία εξέλιξη. Η αναγκαστική όμως αραίωση δε φαίνεται εύκολη επιχείρηση! Γιατί σ’ όλη τη ρέστα επικράτεια επικρατούν οι ίδιες συνθήκες ασφυξίας χώρου...»
Άγγελος-Διονύσης Δεμπόνος. Σταθμοί, Αργοστόλι 1994, σ. 379
Ενότητες Γ (Η αποκατάσταση των προσφύγων, σ. 153-159) Δ (Η αποζημίωση των ανταλλάξιμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση, σ. 160-162) Ε (Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα, σ. 163-169)
Α. 1) Ποιες ήταν οι παράμετροι που έλαβε υπόψη της η ΕΑΠ για την αποκατάσταση των προσφύγων; Μονάδες 10
2) Τι γνωρίζετε για την αστική αποκατάσταση: α. τα εμπόδια που υπήρξαν β. τη μορφή των οικισμάτων γ. Εύποροι- άποροι πρόσφυγες Μονάδες 20
3) Να αναφερθείτε στις συνθήκες που υπογράφησαν με σκοπό την προώθηση της Ελληνοτουρκικής προσέγγισης και κατά πόσο οι στόχοι τους επιτεύχθηκαν. Μονάδες 20
4) Να καταγράψετε τους φορείς οι οποίοι ασχολήθηκαν με το ζήτημα της αποζημίωσης των προσφύγων ανταλλαξίμων. Μονάδες 20
Β. Με βάση το απόσπασμα και τις γνώσεις σας να αναφερθείτε: α. Στις σχέσεις γηγενών και προσφύγων β. Στη συνεισφορά των προσφύγων στην οικονομική ζωή της χώρας. Μονάδες 30
Πριν από την απαλλοτρίωση ήταν όλοι Βενιζελικοί εδώ. Μετά άλλαξαν. Ήταν του κόμματος των Φιλελευθέρων, μετά την απαλλοτρίωση άλλαξαν. Δεν έδιναν μεροκάματα στον κόσμο: Έγινε ένα μποϊκοτάζ και έμεινε ο κόσμος χωρίς δουλειά. Σου λέει θα πεινάσει ο κόσμος. Τότε αναγκάστηκε ο Διαμαντάρας και περιόρισε ένα ολόκληρο μέρος και είχε κόσμο και δούλευε ελεύθερα για ένα κομμάτι ψωμί. Ένας παπάς Μικρασιάτης, ο Αμβρόσιος, ήρθε από το Μελί και ήταν πολύ καλλίφωνος• χωρίς μεγάφωνα να ’ψελνε στον Άϊ Νικόλα και ν’ ακούγεται στο Κάστρο. Ήταν με τον Χρυσόστομο Σμύρνης, εκεί ήταν ψάλτης. Ήταν πολύ δυνατός μουσικός. "Όταν ήρθε εδώ ο παπα-Αμβρόσιος, η Αιγνούσα είχε τρεις παπάδες: τον παπά Μιχάλη, ο οποίος ήταν μοναχός, τον παπά Κωνσταντή και τον παπά Νικολή. Δεν εχωρούσε και τέταρτος και τον κάνανε τον άνθρωπο ψάλτη. Αλλά ήταν και στο κτήμα όξω του Αντώνη του γιατρού. Έσκαβε ο άνθρωπος, εκλάδευε. Εταλαιπωρήθηκε όμως. Όταν τον πήραν στη Μυτιλήνη, στη Βρησσά, και τον ήθελαν για παπά, του δίνανε σπίτι, του δίνανε κτήμα, δεν τον αφήσανε να φύγει από δω. Ο άνθρωπος εδώ ταλαιπωρήθηκε. Παραπάνω από ψάλτης δεν έγινε. Οι πρόσφυγες λοιπόν εδώ εβάλανε αμπέλια. Έκαναν εξαγωγή σταφύλια στην Ελλάδα, επιτραπέζια σταφύλια. Είχαμε σταφύλια μαύρα, τα φροκιανά, ροζακιά και λίγα ψιλό ρω γα. Σταφίδα έκανε λίγη ο καθένας, ένα σακί να βγάλει το χειμώνα. Αλλά σταφύλι είχε εξαγωγή στη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα. Οι πρόσφυγες έβαλαν και σιτηρά, κριθάρι κυρίως. Όλη η Αιγνούσα εσπερνόταν. Πολλά κριθάρια. Τ’ άλεθαν απέναντι στους μύλους στη Χίο, στα Καρδάμυλα. Είχαμε κι εδώ ένα μύλο που άλεθαν στο Κάστρο. Άλεθαν το κριθάρι κι έκαναν ψωμί μαύρο και το έτρωγε ο κόσμος. Έφτασαν λοιπόν οι άνθρωποι να κοπανήσουν, δεν περίμεναν να ξεραθούν, να κόψουν κεφαλές, να τις φουρνιάσουν, να ξεραθούν, να κάνουν ψωμί. Υπήρχε μεγάλη φτώχεια. Έκαναν και άλλες δουλειές κάποιοι Μικρασιάτες; Ναι. Ο παππούς μου και ‘μεις κάναμε τούβλα. Άλλοι κάνανε ασβέστες. Είχαν καμίνια στο Καντέλι, στο νησί της Παναγιάς, στην Κατσίκαρη, εδώ στον καφενέ. Λοιπόν από δω έως κάτω το νησί ήταν καταπράσινο. Οι άνθρωποι εμείνανε εδώ ως την Κατοχή. Όταν έγινε Κατοχή και μ’ ένα σεισμό που έγινε τότε, το ’58 ήτανε, ο κόσμος έφυγε. Έγιναν όλοι ναυτικοί και επειδή τα ναυτικά γραφεία ήταν στον Πειραιά, για πιο εύκολη δουλειά άρχισε ο κόσμος και ε μολάρισε...»
Νίκος Ανδριώτης, Το μικρό ταξίδι. Η άφιξη και η εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στις Οινούσσες, εκδ. Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών, Αθήνα 1988, σσ. 115-116
[πάνω]
Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, σ. 206-220
1. Για ποιον λόγο ήρθαν σε διάσταση απόψεων ο πρίγκιπας Γεώργιος και ο Ελ. Βενιζέλος και πως κορυφώθηκε η κρίση; Μονάδες 25
2. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Μεγάλων Δυνάμεων στο κίνημα του Θερίσου, πριν οργανωθεί στο Θέρισο η “Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης”; Μονάδες 25
3. Τι γνωρίζετε για τα γεγονότα της Επανάστασης του Θερίσου; Μονάδες 15
4. Να αναφερθείτε στα αποτελέσματα του επαναστατικού κινήματος στο Θέρισο. Μονάδες 15
Β Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται, να αναφερθείτε στη διαδικασία με την οποία ο Αλ. Ζαΐμης ανέλαβε το αξίωμα του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης και στο έργο που επιτέλεσε στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής. Μονάδες 20 Ο βασιλιάς Γεώργιος, σε απάντηση της ευρωπαϊκής διακοινώσεως, έσπευσε αυθημερόν να υποδείξει ως αντικαταστάτη του πρίγκιπα Γεωργίου τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, πολιτικό ηγέτη έμπειρο και μετριοπαθή. Η αποχώρηση του πρώτου και η μεταβίβαση του ύπατου αξιώματος της Κρητικής Πολιτείας στον νέο αρμοστή πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1906. Η σθεναρή στάση της ελληνικής κυβερνήσεως και η προσαρμογή τον πρίγκιπα Γεώργιον στις οδηγίες της κατέστησαν δυνατή την έγκαιρη απομόνωση των αδιάλλακτων φιλοπριγκιπικών στοιχείων, τα οποία επιδίωξαν να ματαιώσουν την αναχώρησή του. [...] Η προκήρυξη τον νέου ύπατου αρμοστή προς τον κρητικό λαό, ευθύς μετά την άφιξή του στη Μεγαλόνησο, προήγγειλε την εφαρμογή τον κοινοβουλευτικού συστήματος. [...] Η παροχή αμνηστίας προς τους υπεύθυνους των αιματηρών γεγονότων, που συνόδευσαν την αποχώρηση του πρίγκιπα Γεωργίου, υπογράμμιζε την επιθυμία τον νέου κυβερνήτη να συμβάλει στην αποκατά¬σταση της εσωτερικής ομόνοιας. Η ολοκλήρωση εξάλλου των εργασιών της νέας Συντακτικής Εθνοσυνελεύσεως σε διάστημα τεσσάρων μόνο μηνών επιβεβαίωνε την οριστική κατίσχυση της νομιμότητας και την εμπέδωση των φιλελεύθερων κοινοβουλευτικών αρχών. Σειρά νέων νομοθετημάτων συνέτεινε στη βελτίωση της λειτουργίας των διοικητικών μηχανισμών αλλά και στην πληρέστερη θεσμοποίηση της αυτονομίας, Η οργάνωση ιδιαίτερα της κρητικής πολιτοφυλακής, κάτω από την εποπτεία Ελλήνων αξιωματούχων, παρείχε τις προϋποθέσεις για τη σύντομη αντικατάσταση των διεθνών αγημάτων...
Ιστορία τον Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΔ', «Εκδοτική Αθηνών», Αθήνα 1977, σελ. 213-214
[πάνω]
Δ. Ο παρευξείνιος ελληνισμός το 19ο και 20ο αιώνα, σ. 245-254 Α 1. Να αναφερθείτε στις συνέπειες των συνταγματικών ρυθμίσεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την οικονομική ζωή και την ευρύτερη ανάπτυξη του Ποντιακού Ελληνισμού. Μονάδες 15
2. Ποια συνέδρια οργανώθηκαν για την προώθηση του Ποντιακού Ζητήματος από το 1917 μέχρι το 1921 από τους Έλληνες του Πόντου και της Διασποράς; Μονάδες 15
3. α) Να αναφερθείτε στην πολιτική του μητροπολίτη Χρύσανθου στην περιοχή της Τραπεζούντας. β) Ποιες ήταν οι συνέπειες για το μέλλον της περιοχής από την αποχώρηση του Ρωσικού στρατού; Μονάδες 30
4. Ποιες ήταν οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε ο Κ. Κωνσταντινίδης για την πραγμάτωση της προσπάθειας των Ποντίων για δημιουργία αυτόνομου κράτους; Μονάδες 20
B Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της παρακάτω πηγής και συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στην αντιμετώπιση των αιτημάτων του Πόντου από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι, στους λόγους που υπαγόρευαν τη συγκεκριμένη εκ μέρους του αντιμετώπιση, καθώς και στις αντιδράσεις των Ποντίων.
Στο ανά χείρας ιστόρημα περιορίζομαι να αναφέρω ορισμένα γεγονότα. Πρώτον ότι η επίσημη Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από το Βενιζέλο, αγωνίστηκε, ούτε επεδίωξε καν την απόκτηση των κατοικούμενων κατά πλειοψηφία από 'Έλληνες παραλίων της Μαύρης Θάλασσας. Και όχι μόνο τούτο, αλλά και υπήρξε χλιαρή και άτονη η όλη υποστήριξη προς τα διαβήματα των Ποντίων προς τους Μεγάλους Νικητές του A' Παγκοσμίου Πολέμου. Για τους εξής λόγους: Πρώτον, γιατί ο Βενιζέλος απέβλεπε στο να φθάσει η Ελλάδα στα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης να πατήσει πόδι στην Ιωνία και παγιώσει αυτή την επέκταση, για την οποία ήδη είχε συναντήσει ζωηρές αντιδράσεις, που με άπειρες δυσκολίες εξουδετέρωσε — ή παρέκαμψε. Δεν ήθελε, λοιπόν, να φανεί υποστηρίζοντας υπερφίαλες αξιώσεις. Δεύτερον, γιατί, λόγω της γεωγραφικής θέσης του Πόντου, θα ήταν ακατόρθωτο εγχείρημα η αποστολή των στρατευμάτων για την απελευθέρωσή του. Κι αν ακόμα η Αντάντ επιδίκαζε στην Ελλάδα, με τη Συνθήκη των Σεβρών, και τον Πόντο, πάλι δε θα μπορούσαμε να τον κρατήσουμε, γιατί ήταν πολύ μακριά από τις βάσεις ανεφοδιασμού. Και η διαφορά των στρατιωτικών δυνάμεων θα ήταν σε βάρος μας. Ενώ ο Κεμάλ θα είχε την ευχέρεια να μετακινεί το στρατό του άλλοτε κατά του βορείου μετώπου, άλλοτε κατά του δυτικού. Τρίτον, γιατί οι τουρκοσοβιετικές συνεννοήσεις και συμφωνίες εδημιούργησαν μια νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή Ανατολικής Μικρασίας, Πόντου, Καυκάσου, Περσίας και προκάλεσαν πολλές ανησυχίες στην Αγγλία και στις άλλες Δυτικές Δυνάμεις που ενδιαφέρονταν για την εκμετάλλευση των πετρελαιοφόρων περιοχών. Όλα αυτά τα έβλεπε ο Βενιζέλος και αποθάρρυνε τις επιτροπές των Ποντίων που πολιορκούσαν τις αντιπροσωπείες των Μεγάλων στις Διασκέψεις. Η ένωση τον Πόντου με την Ελλάδα ήταν κάτι παραπάνω από ανέφικτη, ήταν ουτοπική - αυτό έβλεπε ο Βενιζέλος. Η λύση της ίδρυσης αυτόνομης - Ποντιακής Δημοκρατίας ήταν ανεφάρμοστη. Μόνη διέξοδο στο ποντιακό πρόβλημα είδε ο Μεγάλος Κρητικός την ομοσπονδιακή ένωση του Πόντου με την Αρμενία.
Φάνης Κλεάνθης, Έτσι χάσαμε τη Μικρασία, σελ. 183-184 [πάνω]
|
|
