για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών

(επειδή φιλολογικό χρέος μας δεν είναι απλώς η εφαρμογή της γλωσσικής εκπαιδευτικής πολιτικής αλλά πρωτίστως η κριτική της)

Δεν υπάρχει καμία έρευνα που να αποδεικνύει ότι οι νέοι «πάσχουν» από λεξιπενία και ότι – ακόμα και αν είναι έτσι – αυτό οφείλεται σε μειωμένη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Οι αποφάσεις για ό,τι αποτελεί πρόβλημα και για τη λύση του παίρνονται χωρίς σαφή γνώση της σχολικής πραγματικότητας βασιζόμενες σε επιπόλαιες και αποσπασματικές εμπειρικές παρατηρήσεις.

Είναι διαφορετικό πράγμα η «αρχαιογνωσία» από ότι η «αρχαιογλωσσία». Δηλαδή αρχαία ελληνική γραμματεία και αρχαία ελληνική γλώσσα είναι διαφορετικά πράγματα και κακώς ταυτίζονται, κακώς υποτάσσεται η γραμματεία στη γλώσσα.

Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας γίνεται σε βάρος της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Ίσως μάλιστα εμποδίζει τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας είναι αποσπασματική και ελλιπής. Οι αναποτελεσματικές ώρες διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας μπορούν να αξιοποιηθούν για την αποτελεσματικότερη διδασκαλία μεταφρασμένων κειμένων της αρχαιοελληνικής γραμματείας που μόνον έτσι θα λειτουργήσει ως μορφωτικό αγαθό.

Η κοινή νεοελληνική και οι μεταφράσεις της αρχαιοελληνικής γραμματείας μπορούν να έχουν τη δική τους αξία και αυτάρκεια.

Η κοινή νεοελληνική γλώσσα δεν έχει ανάγκη την προστασία της από την αρχαία.

Ο σκοπός της διδασκαλίας για την ανάδειξη της συνέχειας της γλώσσας δεν απαιτεί αναγκαστικά και εκμάθηση παλαιότερων μορφών της γλώσσας. Μπορεί να εξυπηρετηθεί με μία ιστορία της γλώσσας.

Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με τον τρόπο και τους όρους που γίνεται παραμένει για δεκαετίες αναποτελεσματική και πιθανότατα επιζήμια. Η παράλληλη διδασκαλία της αρχαίας και της νέας γλώσσας στο γυμνάσιο αποπροσανατολίζει το φυσικό αίσθημα των μαθητών. Αυτό φαίνεται αργότερα και στη σύγχυση που προκαλεί ακόμα και σε ενήλικες με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο.

Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας είναι έντονα ιδεοληπτική και γεννά ασύστατες απόψεις για την ανεπάρκεια της κοινής νεοελληνικής.

Η καλλιέργεια της κοινής νεοελληνικής γλώσσας δεν προϋποθέτει τη γνώση της αρχαίας ελληνικής.

Είναι παραλογισμός η αρχαία ελληνική γλώσσα να διδάσκεται περισσότερες ώρες από ότι η κοινή νεοελληνική.

Δε γίνεται να ξεχαστούν όσα γλωσσικά ζητήματα λύθηκαν στη δεκαετία του ’70

Παραμορφώσεις και ιδεολογήματα που γεννιούνται στις ιστορικές και κοινωνικές συγκυρίες προβάλλονται στη σχολική πραγματικότητα. Η επαναφορά της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας συνιστά εθνικιστική και εθνοκεντρική αναδίπλωση που εξυπηρετείται από το μύθο της ενιαίας ελληνικής γλώσσας.

Ο ενιαίος χαρακτήρας της ελληνικής γλώσσας όχι μόνο αμφισβητείται βάσιμα, αλλά δε μπορεί να τεκμηριωθεί παρά μόνο σε μερικές εκατοντάδες λέξεις που ετυμολογούνται από την αρχαία.

Η παρουσίαση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας – και μάλιστα μίας μόνο πτυχής της, της αττικής διαλέκτου – ως  μοναδικού ύψιστου και απόλυτου αγαθού είναι αυθαίρετη.

Ο διδακτικός χρόνος είναι πολύτιμος και περισσότερο για παιδιά 12 – 15 χρονών που αναγκάζονται να παρακολουθούν εφτάωρα.

Είναι πολύ δύσκολο η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών ηλικίας 12 – 15 χρονών να κατακτήσει μία νεκρή γλώσσα που παρουσιάζει παραπλανητικές ομοιότητες με τη γλώσσα που μιλά.

Η εμμονή στη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας συνιστά άγνοια των κοινωνικών και ψυχονοητικών προϋποθέσεων της μάθησης.

Οι επισημάνσεις της Γνωστικής Ψυχολογίας και των σύγχρονων παιδαγωγικών μεθόδων πρέπει να εισαχθούν και στη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών. 

Η αρχαιογλωσσική διδασκαλία αποδεικνύεται καθημερινά ματαιοπονία.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να καταργηθεί η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Να προσδιοριστούν με σαφήνεια οι εκπαιδευτικοί στόχοι και ο τρόπος της διδασκαλίας στο Λύκειο. Να διδάσκεται ουσιαστικά η αρχαία ελληνική γραμματεία από μετάφραση στην κοινή νεοελληνική.

(Οι διαπιστώσεις δεν αποτελούν απλώς δικές μου απόψεις. Μπορείτε να βρείτε συλλογή είκοσι πέντε σχετικών κειμένων ΕΔΩ.)

Και μια δική μου συνεισφορά βασισμένη στην εμπειρία. Μπορώ να θέσω στη διάθεση οποιουδήποτε θέλει 231 «διαγνωστικά» διαγωνίσματα μαθητών της α΄ λυκείου που δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών μετά από τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο δεν ξέρουν ούτε το ειμί, ούτε το λύω. Με δυσκολία βρίσκουν το υποκείμενο του ρήματος και αδυνατούν να βρουν το υποκείμενο της μετοχής. Ελάχιστα καταλαβαίνουν από ένα απλό κείμενο της αττικής διαλέκτου. Όμως, αν οι φορείς ενδιαφέρονται πραγματικά για τα αποτελέσματα της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στη μέση εκπαίδευση έχουν στη διάθεσή τους τα γραπτά από τις πανελλαδικές εξετάσεις. Μπορούν να τα επεξεργαστούν…

Τι μένει από τόσες ώρες διδασκαλίας; Αποστροφή για την αρχαία ελληνική γραμματεία εξαιτίας της ταύτισης που γίνεται με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Και σύγχυση με την υιοθέτηση ιδεολογημάτων για μια μοναδική γλώσσα που μας κάνει περήφανους γιατί είναι δική μας, χωρίς να την κατέχουμε…

δημοσιευμένο στο

http://smnds.blogspot.com/2009/01/714-1.html