Η γνώμη των αρχαίων για τους Ολυμπιακούς

Κάποιοι μας λένε για το Ολυμπακό ιδεώδες, που διέκοψαν οι κακοί Χριστιανοί. Όμως η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Για να εξασφαλίσουν τρυφηλό βίο οι επαγγελματίες αθλητές δεν δίσταζαν μπροστά σε κάθε λογής παρανομίες και ατιμωτικές πράξεις. Πουλούσαν και αγόραζαν τις νίκες στην Ολυμπία. "πωλείν τε και ωνείσθαι τα νίκας". Άλλοι για να εισπράξουν χρήματα και άλλοι για να αποφύγουν τις επικίνδυνες συγκρούσεις. Στις συναλαγές αυτές πρωτοστατούσαν οι γυμναστές που ενδιαφέρονταν για το προσωπικό τους κέρδος "προνοούντες τού εαυτών κέρδους" (Φιλόστρατος, Γυμναστικός, 43).

Κατά τον Γαληνό (Προτρεπτικός επί τας τέχνας 9-14), ο αθλητισμός καλλιεργούσε την απάτη. Η σκληρή άσκηση τού σώματος δεν καθιστούσε τους ανθρώπους ισχυρότερους από τα πλάσματα τού ζωϊκού κόσμου, ενώ θα έπρεπε να τιμώνται για τις επιτυχίες τους στον πολιτισμό τών τεχνών. "τών ανθρώπων γαρ αρίστους θεία αξιωθήναι τιμή, ουχ ότι καλώς έδρασαν εν τοις αγώσιν, αλλά δια την από τών τεχνών ευεργεσίαν". Όλα τα φυσικά αγαθά είναι ή πνευματικά ή σωματικά. Δεν υπάρχει άλλη κατηγορία αγαθών. Τέτοια αγαθά δεν ονειρεύονται ποτέ οι αθλητές. Δεν έχουν λογική. Συσσωρεύουν διαρκώς σάρκες και αίμα και κρατούν το πνεύμα νεκρό όπως τα ζώα. "Σαρκών γαρ αεί και αίματος αθροίζοντες πλήθος, ως εν βορβόρω πολλώ την ψυχήν εαυτών έχουσιν κατασβεσμένην, ουδέν ακριβώς νοήσαι δυναμένην, αλλ' άνουν, ομοίως τοις αλόγοις ζώοις". Ο Γαληνός θυμίζει τα λόγια τού Ιπποκράτη, ότι "Υγεία σημαίνει ελεγχόμενη τροφή και εργασία. Χρειάζεται παντού μέτρο", και λέει ότι αντιθέτως, δεν υπάρχει πιο ανασφαλής κατάσταση από την υγεία τών αθλητών. "παν γαρ, φησί, το πολύτη φύσει πολέμιον". Ο Γαληνός παρομοιάζει το βίο τών αθλητών αυτών με γουρουνιών, με τη διαφορά ότι τα γουρούνια, δεν κοπιάζουν, ούτε τρώνε με το ζόρι. "ώστε εοικέναι τον βίον αυτών υών διαγωγή".

Μεγάλο οικονομικό παζάρι

Οι ύμνοι τού Πινδάρου προς τους νικητές τών Ολυμπιακών αγώνων αποτελούσαν όλοι προϊόν εξαγοράς. Όσοι ατυχούσαν στους Ολυμπιακούς και άλλους αγώνες, γύριζαν στην πατρίδα τους εξευτελισμένοι και περιφρονημένοι. Κρύβονταν σε στενά δρομάκια για να αποφύγουν τους εχθρούς τους χάριν τής αποτυχίας τους. "κατά λαύρας δ' εχθρών απάοροι πτώσσοντι, συμφορά δεδαγμένοι (Πυθιονίκες 8). Ο Πίνδαρος, χάριν αδρής χρηματικής αμοιβής, δοξολογεί ακόμα και τυράνους όπως τον Ιέρωνα τών Συρακουσών και τον Θήρωνα τού Ακράγαντος, που νίκησαν με εξαγορά τών αγώνων πληρώνοντας τους αντιπάλους τους αλλά και τους ελλανοδίκες. Το 488 π.Χ. ο Ιέρων "νίκησε" στους ιππικούς αγώνες τών Δελφών και το 476 στην Ολυμπία χωρίς προσωπική ανάμιξη στις αναμετρήσεις, και ο Πίνδαρος τον υμνεί ότι "κορφολογάει τις αρετές" (Ολυμπιονίκες 1, στ. 17-20). Μάλιστα ο Πίνδαρος υμνεί ακόμα και νικητές τού βάρβαρου αθλήματος τού Παγκρατίου, όπως τον Πυθέα στα Νέμεα (Ολυμπιονίκες 1).

Το 372 π.Χ. (102η Ολυμπιάς), ένας ελλανοδίκης, ο Τρωίλος, έλαβε μέρος σε αρματοδρομία, ενώ απαγορευόταν η συμμετοχή κριτών στους αγώνες (Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, VΙ, 1, 51). Φυσικά ανακηρύχθηκε Ολυμπιονίκης, και στήθηκε ανδριάντας του στο Άλτι τής Ολυμπίας. Δύο ελλανοδίκες, μετά από μυστικές συναλαγές, ανακήρυξαν ολυμπιονίκη τον Ευπόλεμο. Όμως έγινε γνωστό, και καταδικάστηκαν σε πρόστιμο από τη Βουλή τών αγώνων σε πρόστιμο (Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, VΙ, 3, 7). Κατά τον Πλούταρχο, (Περί δυσωπίας 17, 535 c), Οι ελλανοδίκες χάριζαν στεφάνους νίκης, ύστερα από δωροδοκίες και άλλες ανήθικες συναλλαγές, σε πρόσωπα άσχετα με τις αναμετρήσεις.

Πολλοί αθλητές δωροδοκούσαν τους αντιπάλους τους για να αναδειχθούν ολυμπιονίκες. Το 388 (98η Ολυμπιάς), ο Θεσσαλός πυγμάχος Εύπωλος δωροδόκησε τους τρεις αντιπάλους του (Παυσανίας, Ελλάδος Περιηγήσεις V, 21, 5). Ανάμεσα σε αυτούς "που τα πιάσανε", ήταν και ο νικητής τών προηγουμένων αγώνων.

Τον στέφανο τής νίκης, γράφει ο Φιλόστρατος, μπορεί κανείς ελεύθερα να τον πουλάει και εξίσου ελεύθερα να τον αγοράζει. "στέφος δε Απόλλωνος ή Ποσειδώνος άδεια μεν αποδίδοσθαι, άδεια δε ωνείσθαι" (Φιλόστρατος, Γυμναστικός 45).

Μπορούμε να αναφέρουμε πολλά ακόμα δείγματα δωροδοκίας μεταξύ αθλητών που έγιναν αντιληπτά ή διασώθηκαν ως σήμερα. Ας δούμε και μερικά άλλα στοιχεία.

Ας μιλήσουμε τώρα λίγο για αγοραπολησίες αθλητών

Ο τύρανος Ιέρων τών Συρακουσών, τέσσερα χρόνια μετά τη νίκη τού Κροτωνιάτη Άστυλου στην Ολυμπία, το 488, τον εξαγόρασε να εμφανισθεί στους επόμενους αγώνες ως Συρακούσιος. Έτσι το 484 νίκησε για τις Συρακούσες. (Παυσανίας VI 13,1). O Κρητικός Σωτάδης νίκησε στον δόλιχο κατά την 99η Ολυπιάδα. Στους επόμενους αγώνες, εξαγοράσθηκε από την Έφεσο με πολλά χρήματα και εμφανίσθηκε στην Ολυμπία ως δικός της αθλητής. (Παυσανίας VI 18,6).

Τους Ολυμπιονίκες τους χρησιμοποιούσαν οι πόλεις ως διπλωμάτες, ως αποικιοκράτες και στρατηγούς. Έστηναν ανδριάντες τους όχι μόνο στη δική τους πόλη, αλλά και στην Ολυμπία για διαφήμηση. (Παυσανίας VI 1 - 18).

Κατά τον Φιλόστρατο οι αθλητές τής εποχής του (3ος αιώνας μ.Χ.) κολυμπούσαν στην πολυτέλεια και την εξουσία. Δέχονταν δωροδοκίες επειδή χρειάζονταν χρήματα για το σπάταλο βίο τους και άλλοι δωροδοκούσαν συναθλητές τους, επειδή δεν είχαν δυνατότητες να διεκδικήσουν τη νίκη "Οι μεν γαρκαι αποδίδονται την εαυτών εύκλειαν, δι' οίμαι, το πολλών δείσθαι, οι δε ωνούνται το μη ξυν πόνω νικάν δια το αβρώς δαιτάσθαι (Φιλόστρατος, Γυμναστικός, 45).

Το ήθος τών αγώνων

Σε νόμισμα τής Βέρροιας εικονίζεται άνδρας με μαστίγιο, βοηθός αγωνοθετών. Νομίσματα τής Περγάμου και τής Λυδίας είχαν παραστάσεις μαστιγοφόρων, που μαστίγωναν τους κακοήθεις αθλητές.

Τον 5ο αιώνα π.Χ. (456 και 452) στους αγώνες πάλης, ο Λεοντίσκος από τη Μεσσήνη, αδυνατώντας να καταρρίψει τον αντίπαλό του, άρπαξε τα δάχτυλά του και τα συνέθλιψε, με συνέπεια εκείνος, ύστερα από τα πολλά κατάγματα, να εγκαταλείψει τον αγώνα. Με αυτό τον τρόπο, ανακηρύχθηκε δύο φορές Ολυμπιονήκης, και του έστησαν και ανδριάντα στο Ρήγιον. Δεδομένου ότι στην Ολυμπία ανακαλύφθηκε επιγραφή που απαγόρευε να συντρίβουν τα δάχτυλα τών αντιπάλων. (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις VI, 4,30).

Γράφει ο Λουκιανός στο αποκαλυπτικό έργο του "Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων":

"Πες μου Σόλων, γιατί η νεολαία τής Αθήνας συνηθίζει αυτές τις αχρειότητες; Συμπλέκονται, βάζουν τρικλοποδιές, προσπαθούν να πνίξουν ο ένας τον άλλον σφίγγοντας τον λαιμό του, στριφογυρίζουν το σώμα, βυθίζονται στη λάσπη, κυλιούνται εκεί σαν τα γουρούνια. Σπρώχνονται, χαμηλώνουν τα κεφάλια και χτυπούν ο ένας τον άλλον σαν κριάρια. Κυτάξτε! Αυτός εκεί άρπαξε τον άλλο από τα πόδια και τον τίναξε στο χώμα, πέφτει απάνω του και τον βυθίζει στη λάσπου. Και τώρα, τύλιξε τη μέση τού άλλου με τα πόδια περνάει τον βραχίονά του κάτω από τον λαιμό του και σφίγγει τον άμοιρο και ο άλλος τον χτυπάει στον ώμο, ικετεύοντας φαντάζομαι, να μη τον πνίξει τελείως" (Λουκιανός "Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων" 1).

Ας μιλήσουμε για Πυγμαχία

Ο μυθιστοριογράφος Απολλόδωρος αναφέρεται στον Ηρακλή που τσάκιζε τα πλευρά τών αντιπάλων του, υπόδειγμα "ηρωικό" για τους αθλητές τών Ολυμπιάδων.

Σε επιγραφή που βρέθηκε στη Θήρα, γράφει ότι η νίκη στην πυγμαχία "κερδίζεται με αίμα". Ο Αρτεμίδωρος γράφει για την πυγμαχία: "Οι αγώνες με γρονθοκοπήματα είναι βλαβεροί για όλο τον κόσμο. Δεν αποτελούν μόνο καταισχύνη, προκαλούν και συμφορές. Το πρόσωπο παραμορφώνεται και τρέχουν αίματα".

Κατά τη Μινωϊκή εποχή, τα χειρόκτια τής πυγμαχίας ήταν ενισχυμένα με σκληρά επιθέματα, και σε τοιχογραφία τής Θήρας, φαίνεται ότι φορούσαν στο κεφάλι κράνος κατά το 1500 π.Χ.

Στα Ομηρικά έπη, η πυγμαχία είναι καταστροφική αναμέτρηση, κάτι που μας δείχνει πώς συνέβαινε στην αρχαία Ελλάδα. Ο Οδυσσέας αντιμετωπίζει στην Ιθάκη τον ζητιάνο Ίρο. Τον χτυπάει κάτω από το αφτί, του θρυμματίζει τα οστά, και πλημμυρίζει το στόμα τού Ίρου με αίμα. (Οδύσσσεια Σ. στ. 95 - 98).

Από τον 4ο αιώνα π.Χ., αντί για γυμνά χέρια που υπήρχαν πριν, η πυγμαχία γινόταν με δέσιμο τών δακτύλων, δήθεν για προστασία τών δακτύλων. Ο Φιλόστρατος αναφέρει ότι τύλιγαν τα τέσσερα δάχτυλα με μικρή παχειά δερμάτινη λωρίδα. Μετά όμως κάλυπταν ολόκληρη τη γροθιά με ιμάντες από βόδια, για να καταφέρουν ισχυρά πλήγματα στους αντιπάλους τους. (Φιλόστρατος, Γυμναστικός 10).

Στη Ρωμαιοκρατία οι πυγμάχοι χρησιμοποιούσαν χειρόκτια ενισχυμένα με κόμβους από σίδηρο και μολύβι. Ήταν ο λεγόμενος caestus. (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Η, 48).

Ο Πλάτων, αναφέρει τις "σφαίρες" τών πυγμαχικών χειροκτίων, που αντικατέστησαν τους ιμάντες. (Πλάτων Νόμοι, 830Β. Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 2, VI, 23). Χρησιμοποιούσαν επίσης από τον 3ο π.Χ. αιώνα "ιμάντες οξείς", που είχαν μεταλλικές ακίδες στα δερμάτινα καλύματα τών χεριών. Ονομάζονταν "μύρμηγκες", επειδή προκαλούσαν πληγές μυρμιγκικού σχήματος, όπως και τα Ρωμαϊκά, και ακολουθούσε σφαγή. "Ιμάς οξύς επί τω καρπώ τής χειρός εκατέρας" "Πυγμαχίης δ' ώνδινε φόνος διψώσαν απειλήν ιγνιστόρους μύρμηκας εμαίνετο χερσίν ελίσσων. Πυγμάχου δ' ώδινε φόνου διψώσαν απειλήν". Σκληροί ιμάντες με μεταλλικά επιθέματα, τύλιγαν τα χέρια ως τον αγκώνα, μετατρέποντας τα σε συντριπτικό ρόπαλο. Στον 6ο αιώνα π.Χ. γράφει ο Παυσανίας, δεν χρησιμοποιούσαν τους οξείς ιμάντες, αλλά τις "μειλίχες" που τραυμάτιζαν και προκαλούσαν κατάγματα (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, VIII, 40,3).

Ο Ευρυδάμας από την Κυρήνη νίκησε στην πυγμαχία, όμως ο αντίπαλός του του τσάκισε τα δόντια, και για να μη φανεί, τα κατάπιε όλα. (Αιλιανός, Ποικίλη Ιστορία, 10,19). Το 496 π.Χ., ο πυγμάχος Κλεομήδης από την Αστυπάλαια, σκότωσε τον Επιδεύριο Ίκκο. Τον χτύπησε στο πλευρό, του προκάλεσε άνοιγμα, βύθισε το χέρι του μέσα, και του ξερίζωσε τον πνεύμονα. Επειδή δεν αναγνωρίσθηκε η νίκη του, γύρισε στο νησί, μπήκε σε σχολείο που διδάδκονταν 60 παιδιά, γκρέμισε το στύλο που στερέωνε την οροφή, με αποτέλεσμα να γκρεμιστεί το σχολείο και να πεθάνουν όλοι οι μαθητές. Οι Αστυπαλαιείς πήγαν στο Μαντείο τών Δελφών, που πήραν την εξής απάντηση: "Ο Κλεομήδης είναι ο τελευταίος ήρωας. Να τον τιμάτε με θυσίες γιατί δεν είναι θνητός". (Παυσανίας Ελλάδος, Περιήγησις, V, 2, 6-8. Ευσέβιος, Ευαγγελική Προπαρασκευή Ε, λβ΄).

Προστάτης "θεός" τής Πυγμαχίας ήταν ο Απόλλων, και για το λόγο αυτό ονομαζόταν και "Πύκτης" (Ιλιάς 23, στ. 660).

Ας μιλήσουμε για το Παγκράτιο

Το Παγκράτιο δεν ήταν "περιθωριακό άθλημα" τών Ολυμπιακών αγώνων. Στην Ολυμπία θεωρούσαν το Παγκράτιο ως το "ωραιότερο άθλημα", και στους βαρβάρους αυτούς αθλητές, έφτιαχναν ανδριάντες προς τιμήν τής κτηνωδίας τους. (Φιλόστρατος, Εικόνες, 2).

Κατά τη συμπλοκή δύο Λακεδαιμονίων Παγκρατιστών, ο ένας αφού άρπαξε τον αντίπαλο από τον λαιμό, τον στριφογύρισε και τον πέταξε κατω. Εκείνος δάγκωσε τον βραχίονα τού άλλου. Και ο ανταγωνιστής του φώναξε: "Δαγκώνεις Λάκωνα όπως οι γυναίκες!" "Όχι, δαγκώνω όπως τα λιοντάρια" είπε ο άλλος. (Πλούταρχος αποφθέγματα Λακωνικά, 234,44).

Ο Αθηναίος κυνικός φιλόσοφος Δηνώναξ συγκλονίσθηκε αντικρύζοντας έναν Παγκρατιστή να δαγκώνει σαν λιοντάρι. (Λουκιανός Δημώναξ 49).

Σε δύο αγγεία παριστάνονται δύο Παγκρατιστές, να βγάζουν με το δάχτυλο τα μάτια τών αντιπάλων. (Κ. Σιμόπουλου: "Μύθος απάτη και βαρβαρότητα οι Ολυμπιάδες, σελ. 97).

Στην πάλη όπως και στο Παγκράτιο, επιτρεπόταν ακόμα και ο στραγγαλισμός τού αντιπάλου. Οποιαδήποτε αγριότητα ήταν θεμιτή: κατάγματα, συντριβή χεριών, ποδιών, πλευρών, ακόμη και σπονδύλων. Αυτό λεγόταν "αθλητική παιδεία" και "αθλητικό ιδεώδες".

Οι αγώνες τού Παγκρατίου πρωτοφαρμόσθηκαν το 648 π.Χ. (33η Ολυμπιάς), και το 200 π.Χ. (145η Ολυμπιάς) επεκτάθηκαν και στα παιδιά. Σκέψου γονείς να στέλνουν τα παιδιά τους να σακατευτούν σε αυτό το βάρβαρο άθλημα! (Φιλόστρατος, Γυμναστικός, 45). Τα πάντα επιτρέπονταν. Να εξαρθρώνεις, να τσακίζεις κόκκαλα, να στραγγαλίζεις, να θανατώνεις με όλα τα μέσα. Συνηθίζονταν κλωτσιές στο γόνατο ή στα γεννητικά όργανα όπως προκύπτει από παραστάσεις αγγείων τής εποχής. Από τον 6ο π.Χ. αιώνα, μπορούσε ο ένας να πιέσει το πρόσωπο τού άλλου στην άμμο, ώστε να τον αναγκάσει να την καταπιεί ή να την αναπνεύσει. (Λουκιανός, Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων, 3).

Η πρώτη συνέπεια τού Παγκρατίου κατά τον Φιλόστρατο, ήταν η στρέβλωση τών χεριών και τών ποδιών. (Φιλόστρατος, Εικόνες, Ι 6, ΙΙ 6). Τα τελικά αποτελέσματα ήταν ο στραγγαλισμός τού αντιπάλου, που ενθουσίαζε τους θεατές. Οι Ηλείοι, γράφει ο Φιλόστρατος, επαινούν το πνίξιμο στο Παγκράτιο. (Φιλόστρατος, Εικόνες, ΙΙ, 6).

Γράφει ο Λουκιανός: "Στέκονται όρθιοι, ρίχνονται ο ένας πάνω στον άλλο και χτυπούν με χέρια και με πόδια. Ο ένας φτύνει ο δύστυχος τα τσακισμένα δόντια του καθώς γέμισετο στόμα του από αίμα και άμμο ύστερα από γροθιά στο σαγόνι. Βλέπει τις συμφορές ο άρχοντας αλλά δεν δίνει εντολή να σταματήσει και να καταργηθεί ο αγώνας. Αντίθετα ενθαρρύνει τους παγκρατιστές και επαινεί εκείνος που κατάφερε το τρομακτικό χτύπημα" (Λουκιανός, Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων, 3).
Οι Λακεδαιμόνιοι παγκρατιστές, κατασπάρασσαν τον αντίπαλο με δόντια και με νύχια, τον τύφλωναν βγάζοντας τους βολβούς τών ματιών του. (Φιλόστρατος, Εικόνες στ΄). Ο σοφιστής Ιούλιος Πολυδεύκης (2ος αιώνας μ.Χ.) γράφει ότι παγκράτιο και παγκρατιστής σημαίνουν στραγγαλισμό, πνίξιμο, κλωτσιές και γροθιές". (Πολυδεύκης, Ονομαστικόν, 3, 150).

Ο Αρραχίων, τού οποίου άγαλμα είχε στηθεί στην αγορά τής Φιγαλείας, κατά την αναμέτρησή του με αντίπαλο παγκρατιστή, ακινητοποιήθηκε αιχμάλωτος ανάμεσα στα πόδια τού άλλου, ενώ εκείνος προσπαθούσε να τον πνίξει σφίγγοντας με τα χέρια το λαιμό του. Κατόρθωσε ο Αρριχίων να συντρίψει ένα δάχτυλο τού ποδιού τού αντιπάλου, και αμέσως ξεψύχησε. (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, VIII, 40, 2).

Σε άλλη περίπτωση, οι δύο αντίπαλοι παγκρατιστές Κρεύγας ο Επιδάμνιος, και ο Συρακούσιος Δαμόξενος, συμφώνησαν μετά από πολύωρη πάλη χωρίς νικητή, να χτυπήσει ο ένας τον άλλο, που θα παρέμενε όρθιος και ακίνητος. Ο Κρεύγας χτύπησε τον Δαμόξενο στο κεφάλι, χωρίς επικίνδυνες συνέπειες. Ο Δαμόξενος, χτύπησε τον Κρεύγα στο πλευρό με τεντωμένα δάχτυλα, διαπέρασε τα σπλάχνα, και τα ξερρίζωσε με τα χέρια του. Ο Κρεύγας ξεψύχησε αμέσως. (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, VIII, 40).

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πούμε περισσότερα.

Τα στοιχεία για το άρθρο αυτό, λήφθηκαν από το συγκλονιστικό βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου: «Μύθος, απάτη και βαρβαρότητα οι Ολυμπιάδες» Εκδόσεις Στάχυ. Αθήνα 1998.
 

από εδώ http://www.oodegr.com/neopaganismos/politismos/a8litismos/olympia1.htm