δημοτικισμός

Μέσα στη ζωή του ελληνικού λαού στους τρεις τελευταίους αιώνες μοναδικό κέντρο αγώνων πνευματικών παρουσιάζεται η γλωσσική ιδέα. Μα από τα ιστορικά της τα τόσο σημαντικά χαρακτηριστικώτερα για την ερευνά μας είναι φυσικά τα τελευταία σαράντα χρόνια, που έχουμε το πιο δυνατά και οριστικό φανέρωμα, τους αγώνες της, το άπλωμά της σε πλάτος και σε βάθος. Ξεκίνημα της ιδέας το πρόβλημα το γλωσσικό. Οι αντίρροπες καταστάσεις που το γεννούν παίρνουν τριπλή κατεύθυνση. α') Οι Έλληνες πρέπει να μιλούν και να γράφουν τη γλώσσα, που μίλησαν και γράψανε οι πρόγονοι τους στην καλύτερη εποχή της ακμής, την κλασική – Αττικισμός – β') Οι Έλληνες πρέπει να καθαρίσουν τη γλώσσα τους την τωρινή, που είναι χυδαία και εκφυλισμένη κρατώντας απ’ αυτήν μόνο τα στοιχεία τα φθογγολογικά, τα τυπικά και τα λεκτικά, που προσαρμόζονται ακινδυνότερα και ευπρεπέστερα με την αρχαία βάση, που πάντα θαποτελή το πρότυπο – Καθαρευουσιανισμός – γ') Οι Έλληνες πρέπει να μιλούν και να γράφουν και να υψώσουν σε λογοτεχνική γλώσσα και σε όργανο της πνευματικής των ζωής, τη νεώτερη κοινή ομιλούμενη που δημιουργήθηκε φυσιολογικά από την ιστορική τους εξέλιξη – Δημοτικισμός.

Ευθύς όμως από την αρχή είτε όλως διόλου υποσυνείδητα, όπως μας φανερώνει μολαταύτα η ορμή, το πάθος και η σημασία που δίνεται στο πρόβλημα απ’ όλους –  είτε και λίγο ή πολύ συνειδητά, σύμφωνα με τα βαθύτερα ιστορικά αίτια, που γεννούν τις αντιθέσεις, συνυπάρχει και στην περιωρισμένη γλωσσική άποψη ακόμη και εκδηλώνεται ποικιλότροπα η στενή σχέση, που ενώνει το πρόβλημα αυτό με όλη τη διαμόρφωση του νεοελληνικού πολιτισμού.

Η συνείδηση αυτής της σχέσης ανάμεσα από τις περιπέτειες των πραγμάτων και τις διανοητικές συλλήψεις των προσώπων ανοίγει το δρόμο της σιγά σιγά και ολοένα γίνεται εντονώτερη.

Δημήτρης Γληνός, Εκλεκτές Σελίδες, τ. 2, Στοχαστής, 1971: 12-13 (η κρίση του δημοτικισμού, 1922)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Προφορική και ουσιαστική άσκηση: να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα του κειμένου (λεξιλόγιο, συντακτικό, σχήματα λόγου, γραμματικοί τύποι). Εντοπίστε στοιχεία που σας αρέσουν και στοιχεία που δε σας αρέσουν.

1. Να συντάξεις περίληψη του κειμένου σε 80-90 λέξεις.
Πριν γράψεις την περίληψη φρόντισε να απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα:
α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;
β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;
γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο;
δ) τι είδος κείμενο είναι;

2. Να σχολιάσεις την παρακάτω φράση του κειμένου (σκέψου πόσο σημαντικά μπορεί να ήταν τα γλωσσικά θέματα): «Μέσα στη ζωή του ελληνικού λαού στους τρεις τελευταίους αιώνες μοναδικό κέντρο αγώνων πνευματικών παρουσιάζεται η γλωσσική ιδέα».

3. Ποιον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου διακρίνεις στη πρώτη παράγραφο; (β΄ λυκείου, διαίρεση)

4. Η δεύτερη παράγραφος είμαι μία περίοδος. Μπορείς να ξαναγράψεις χωρίζοντάς την σε τρεις τουλάχιστον περιόδους; (Μπορείς να κάνεις και όποιες άλλες αλλαγές θέλεις).

5. Στο κείμενο έχουν διατηρηθεί στοιχεία από τη γλώσσα και τη γραφή του πρωτότυπου. Ποια πράγματα σου κάνουν εντύπωση; πώς τα εξηγείς; (εντόπισε τουλάχιστον τρία στοιχεία)

6. Να βρεις συνώνυμα των παρακάτω λέξεων/ φράσεων του κειμένου: φανέρωμα, γεννούν, πρέπει, Ευθύς, όλως διόλου.

7. Γράφεις κείμενο στο οποίο προσπαθείς να βρεις θετικά και αρνητικά στοιχεία για καθεμιά από τις γλωσσικές αντιλήψεις (Αττικισμός, Καθαρευουσιανισμός, Δημοτικισμός). (400 λέξεις)
 

Δείκτες Αναγνωσιμότητας των κειμένων, από το http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.html

Αριθμός προτάσεων 7

Αριθμός Λέξεων 280

Αριθμός συλλαβών 622

Λέξεις ανα πρόταση 40.00

Συλλαβές ανα λέξη 2.22

Δείκτης αναγνωσιμότητας Flesch 35.17 δύσκολο, ΤΕΙ-ΑΕΙ

Δείκτης αναγνωσιμότητας SMOG 18.13 επίπεδο ΤΕΙ - ΑΕΙ

Δείκτης αναγνωσιμότητας FOG 49.82 δύσκολο