Κοινή γνώμη, (Δημήτρης Γληνός)

Τι είναι η «Κοινή Γνώμη;» Στις στήλες των εφημερίδων παρουσιάζεται σαν μια οντότητα υπέρτατη, ο ανώτατος διαιτητής και διευθυντής για κάθε αντιγνωμία. Τη γράφουν με κεφαλαία αρχικά. Η «Κοινή Γνώμη» απαιτεί αυτό, η «Κοινή Γνώμη» φρονεί εκείνο. Για τις εφημερίδες είναι η πηγή της δύναμης. Αυτές εκπροσωπούν την «Κοινή Γνώμη». Όχι τη δική τους. Όχι τα συμφέροντα ή τα πάθη των ανθρώπων που γράφουν την εφημερίδα. Όχι τις υστεροβουλίες τους, τις πονηριές τους, τις συμπάθειες ή αντιπάθειες τους, και τις περισσότερες φορές το πλερωμένο συμφέρο τους. Και οι πιο κομματικές και φατριαστικές εφημερίδες τη θεά αυτή παρουσιάζουν στο κοινό και μιλάνε στονομά της.

Υπάρχει όμως «Κοινή» γνώμη; Λίγο αν εξετάσει κανείς βαθύτερα το ζήτημα, θα ιδεί πως τέτιο πράμα δεν υπάρχει. Πάρετε τα πολιτειακά πρόβλημα. Κοινή Γνώμη δεν υπάρχει. Άλλοι θέλουν τη Βασιλεία, άλλοι τη Δημοκρατία, άλλοι το Σοβιετικό Σύστημα. Πάρετε τα οικονομικά πρόβλημα. Άλλοι θέλουν να φορολογιέται το κεφάλαιο, άλλοι θέλουν την έμμεση φορολογία. Άλλοι θέλουν προστατεφτικό δασμολόγιο, άλλοι θέλουν ελεύτερο εμπόριο, οι ενοικιαστές θέλουν ενοικιοστάσιο, οι ιδιοχτήτες δεν το θέλουν. Άλλοι θέλουν μοιρασιά στα χτήματα χωρίς αποζημίωση, άλλοι θέλουν μεγάλα χτήματα ή μεγάλες αποζημιώσεις.

Πού είναι η Κοινή Γνώμη; Πάρετε το στρατιωτικό ζήτημα. Άλλοι θέλουν μεγάλες δαπάνες για το στρατό και το στόλο, γενική και μακρόχρονη στρατολογία. Άλλοι πάλι θέλουν κατάργηση των εξοπλισμών, εφεδρικό μόνο στρατό, μικρότατη στρατιωτική θητεία. Πού είναι η Κοινή Γνώμη; Πάρετε το εκπαιδευτικό πρόβλημα. Άλλοι θέλουν πλατιά και μακρόχρονη λαϊκή παιδεία, κοινή για όλα τα παιδιά, άλλοι πάλι θέλουν να χωρίζονται νωρίς τα παιδιά, που θα πάνε στη Μέση Παιδεία. Άλλοι θέλουν τη συντήρηση του παλιού Βαβαρικού συστήματος, και άλλοι τη ριζική αλλαγή του. Άλλοι θέλουν την καθαρέβουσα μόνο, άλλοι τη δημοτική μόνο, άλλοι και τη δημοτική και την καθαρέβουσα, και άλλοι τη μιχτή. Πού είναι η Κοινή Γνώμη; Και όχι μόνο στα γενικά, ακόμη και σε ειδικά ζητήματα είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πως υπάρχει «Κοινή Γνώμη.» Είναι λοιπόν φανερό, πως όσοι βάζουν μπροστά το είδωλο αυτό για να δώσουν κύρος στη δική τους γνώμη, μεταχειρίζονται ένα ψέμα, τις περισσότερες φορές συνειδητό.

Ίσως όμως θα μπορούσε να πει κανείς, πως Κοινή Γνώμη είναι η γνώμη των περισσότερων. Μα πρώτα πρώτα, αν ακριβολογήσει κανείς, και η γνώμη της πλειονοψηφίας δε μπορεί να ονομαστεί «κοινή». Και έπειτα ποιος απ’ αυτούς που μεταχειρίζονται το είδωλο, εξακριβώνει πρώτα την πλειονοψηφία; Ας αφήσουμε το άλλο ζήτημα, αν δηλ. οι πολλοί στοχάζονται και σωστά ή τι θα στοχαστούν, άμα διαφωτιστούν απάνω σενα ζήτημα και δε μιλάνε πρόχειρα και με υποβολή της συνήθειας ή της αυθεντίας. Και τι υπάρχει λοιπόν, αν δεν υπάρχει Κοινή Γνώμη; Υπάρχει η γνώμη των μερίδων, των κομμάτων, των ομάδων, που στα γενικά ζητήματα ανάγονται όλες «κατ’ έσχατον λόγον», σε γνώμη ή σε συμφέροντα κοινωνικών τάξεων.

Δημήτρης Γληνός, Εκλεκτές Σελίδες, τ. 3, Στοχαστής, 1972: 79-80 (για να κατανοούμε την εποχή μας, 1927)

Α. Να συντάξεις περίληψη του κειμένου σε 80-90 λέξεις.

Πριν γράψεις την περίληψη φρόντισε να απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα:

α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;

γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο;

δ) τι είδος κείμενο είναι;

Β1 Να αναπτύξεις την παρακάτω φράση του κειμένου σε μία παράγραφο 80 περίπου λέξεων που θα αναπτύξεις με παραδείγματα: «παρουσιάζεται σαν μια οντότητα υπέρτατη, ο ανώτατος διαιτητής και διευθυντής για κάθε αντιγνωμία».

Β2. Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος; (αιτιολόγησε την απάντησή σου)

Β3 Με ποιο τρόπο αναπτύσσονται η δεύτερη και η τρίτη παράγραφος; (αιτιολόγησε την απάντησή σου)

Β4 Ο συγγραφέας σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιεί ερωτηματικές προτάσεις, τι πετυχαίνει με αυτήν την επιλογή του; Να απαντήσετε τεκμηριώνοντας σε δύο περιπτώσεις.

Β5 Να ερμηνεύσεις τις παρακάτω φράσεις της πρώτης παραγράφου: η πηγή της δύναμης, τη θεά αυτή παρουσιάζουν,

Β6 Στο κείμενο έχουν διατηρηθεί στοιχεία από τη γλώσσα και τη γραφή του πρωτότυπου. Ποια πράγματα σου κάνουν εντύπωση; πώς τα εξηγείς; (εντόπισε τουλάχιστον δύο στοιχεία)

Β7 Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις της τρίτης παραγράφου με άλλες συνώνυμες χωρίς να αλλάξει η σημασία του κειμένου: μακρόχρονη, κατάργηση, εκπαιδευτικό, συντήρηση, συνειδητό.

Γ.  Εσύ και οι συμμαθητές σου αποτελείται ένα σύνολο που δεν είναι ομοιογενές και ενιαίο, αντίθετα χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία τόσο στις απόψεις όσο και σε άλλα χαρακτηριστικά. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει επίκληση στην «κοινή γνώμη» των μαθητών. Από ποιους γίνεται κάτι τέτοιο; Για ποια θέματα και σε ποιες περιπτώσεις; Σε αυτές τις περιπτώσεις που σκέφτεσαι, κατά πόσο νιώθεις ότι εκφράζεσαι μέσα από την «κοινή γνώμη»;

Παρατήρηση στη λεξιλογική άσκηση: σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στις πανελλαδικές του 2001, 2004, 2005, 2008, ζητήθηκε να βρεθούν τα συνθετικά των λέξεων. Όμως: για τις προηγούμενες λέξεις της άσκησης το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής δίνει τις παρακάτω ετυμολογίες:

μακρόχρονη [λόγ. < ελνστ. μακροχρον(ία) `μακρά διάρκεια συλλαβής΄ -ος]

κατάργηση [λόγ. < ελνστ. κατάργη(σις) `ακύρωση΄ -ση]

εκπαιδευτικό [λόγ. εκπαιδεύ(ω) -τικός]

συντήρηση [λόγ.: I1: ελνστ. συντήρη(σις) `διατήρηση΄ -ση & σημδ. γαλλ. conservation, γαλλ. & αγγλ. maintenance· I2: ελνστ. σημ.· ΙΙ: σημδ. γαλλ. conservatisme]

συνειδητό [λόγ. συνείδη(σις) -τός μτφρδ. γαλλ. conscient]

δηλαδή, θεωρεί τις συγκεκριμένες λέξεις ως μία απλή λέξη και όχι σύνθετη. Μπορούμε να ζητάμε πράγματα για τα οποία η επιστημονική κοινότητα έχει εκφράσει άλλες απόψεις;

Δείκτες Αναγνωσιμότητας των κειμένων, από το http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.html

Αριθμός προτάσεων 38

Αριθμός Λέξεων 451

Αριθμός συλλαβών 992

Λέξεις ανα πρόταση 11.87

Συλλαβές ανα λέξη 2.20

Δείκτης αναγνωσιμότητας Flesch 65.01 μέσο, Γ' Γυμνασίου - Α' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας SMOG 11.06 επίπεδο Α' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας FOG 22.18 αρκετά εύκολο