|
|
|
|
| ||||||
|
«H Δημοσίευσις είναι ψυχή της Δικαιοσύνης»... Διασκευασμένο και συντομευμένο άρθρο του Παντελή Mπουκαλα, Καθημερινή 10-11-2002
1. Η αξιωματική πρόταση «H Δημοσίευσις είναι ψυχή της Δικαιοσύνης» είναι ένας λόγος του Iωάννη-Ιάκωβου Mάγερ, του Ελβετού φιλέλληνα που εγκαινίασε τη νεοελληνική δημοσιογραφία, εκδίδοντας τα «Ελληνικά Χρονικά» στο Μεσολόγγι, από τον Ιανουάριο του 1824 έως τον Φεβρουάριο του 1826. H ρήση του κοσμεί την αίθουσα συνελεύσεων της EΣHEA, αλλά οι δημοσιογράφοι δεν παρανοιαζόμαστε για συνελεύσεις και λοιπά παλιομοδίτικα πράγματα, κι ίσως να μην έχει υποπέσει στην αντίληψή μας η παρουσία της, όσο κι αν βρίσκεται στην καταλληλότερη θέση για να έλκει ακόμη και το αμήχανο ή βαριεστημένο βλέμμα, δηλαδή ακριβώς πίσω από το βήμα που προορίζεται για τους ομιλητές. 2. Είναι όμως βέβαιο ότι ο Mάγερ θα επαναλάμβανε και σήμερα την εξίσωσή του, επιμένοντας πως η Δημοσίευση είναι η ψυχή της Δικαιοσύνης; Ή μήπως, περισσότερο συγκρατημένος πια, θα διαπίστωνε ότι η «περισσότερη Δημοσίευση» δεν σημαίνει οπωσδήποτε και «περισσότερη Δικαιοσύνη», και ότι, ακόμη χειρότερα, συχνότατα η δημοσίευση εκτρέπεται σε διαπόμπευση, σε διαβολή, σε διασυρμό; 3. Βομβαρδισμένη από «συγκλονιστικά γεγονότα» και από εξίσου «συγκλονιστικές αποκαλύψεις», η μνήμη, η ατομική και η συλλογική, αδυνατεί να δει τον κόσμο ως ενιαίο και εννοηματωμένο και όχι κερματισμένο σε άπειρα κομμάτια που καμία λογική και κανένας ειρμός δεν τα συνδέει. Ακόμη κι έτσι δεν θα δυσκολευτεί κανείς να θυμηθεί πόσοι άνθρωποι τσαλαπατήθηκαν από την τηλεοπτική βαρβαρότητα, εν ονόματι μάλιστα της «αλήθειας», και πόσοι αλέστηκαν, εν ονόματι φυσικά της «ελευθεροτυπίας». Δεν θα δυσκολευτεί επίσης να αντιληφθεί ότι στους φανατικότερους υπερασπιστές μιας προσχηματικής ελευθεροτυπίας περιλαμβάνονται και όσοι τη διαβάλλουν με τον συστηματικό αμοραλισμό τους, όσοι χλευάζουν οποιονδήποτε κώδικα δεοντολογίας ή νόμο προστατεύει την προσωπικότητα των «ανωνύμων». 4. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ποιος είναι ο πατέρας της διάσημης φράσης «στην Ελλάδα δεν χρειάζονται άλλοι νέοι νόμοι· χρειάζεται απλώς ένας νόμος που να επιβάλει επιτέλους την εφαρμογή των νόμων που ήδη υπάρχουν». Το σημαντικό είναι ότι αυτή η πικρόχολη διάγνωση έχει ηλικία πολλών δεκαετιών, κι ωστόσο παραμένει ταυτισμένη με την αλήθεια. Kαι για την οδηγική συμπεριφορά υπάρχουν νόμοι και διατάξεις, και για το «πόθεν έσχες» βουλευτών και λοιπών επαγγελματικών κλάδων, και για την προστασία των ακτών ή των δασών από την καταπάτηση, και για τις τιμές των οπωροκηπευτικών, και για την αποφυγή της ρύπανσης «κατά ξηράν, θάλασσαν και αέρα», και για τους ορόφους που δικαιούται να χτίσει κανείς. Και λοιπόν; Τα παραθυράκια των νόμων είναι πιο παλιά και πιο δημοφιλή κι από τα παράθυρα της τηλεόρασης. 5. Μα βέβαια, και για την τηλεόραση υπάρχουν νόμοι και διατάξεις, για τη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης εν γένει. Υπάρχει το Σύνταγμα, υπάρχει ο ποινικός κώδικας, υπάρχουν οι κώδικες. «Και λοιπόν;» θα επαναλάμβανε το (αυτο)σαρκαστικό ερώτημα ο κακεντρεχής. Ποια από τις εμπλεκόμενες εξουσίες –από την πρώτη ώς την τέταρτη– συνυπολογίζει τις θεσμοθετημένες δεσμεύσεις κατά την άσκησή της; Το κράτος επί παραδείγματι, στην ευθύνη του οποίου υπάγεται το συλλογικό αγαθό των συχνοτήτων, παρέστη δώδεκα χρόνια πριν στα εγκαίνια των πρώτων τηλεοπτικών σταθμών, και σφαγίασε, δίκην πετεινού, την ευθύνη του ακριβώς, ώστε να συμβάλει στη στερέωση των νέων «ιδρυμάτων», που από «ναοί της πολυφωνίας», όπως σεμνά είχαν αυτοπαρουσιαστεί, μετατράπηκαν ταχύτατα σε μικρές αυτοκρατορίες, υπέρτερες των γραφτών και άγραφων νόμων. Τόσα χρόνια έπειτα, οι σταθμοί συνεχίζουν να προβάλλουν το πρόγραμμά τους χωρίς άδεια. 6. Μια χαριτωμένη πινελιά σε όλη αυτήν την παρωδία νομιμότητας, αποτελούν οι απανταχούσες που εξαπολύει το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβουλίου κάθε άνοιξη, οπότε, αποκωδικοποιώντας προφανώς το μήνυμα των χελιδονιών, ανακοινώνει ότι αποφάσισε να «επιβάλει την τάξη εδώ και τώρα». Πανικόβλητοι οι σταθμοί συμπληρώνουν τους φακέλους τους για να λάβουν την πολυπόθητη άδεια, τους καταθέτουν όλο αγωνία περί τα μέσα Iουλίου, ε, ώσπου να πρωτοκολληθούν, εισβάλλει ο αυτοκράτωρ Aύγουστος, και, ως γνωστόν, αν έχει σωθεί αλώβητη μία νομοτέλεια, είναι η νομοτέλεια της αυγουστιάτικης απραξίας. Kι από Αύγουστο σε Αύγουστο, η άνευ αδείας «ενημέρωση του λαού», καθώς και η συνοδός κερδοφορία, καλά κρατεί. 7. Αυτή λοιπόν η πολιτεία, που με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων (πλην της ΔHANA) επέτρεψε τη θεμελίωση και τη μακροημέρευση της παρανομίας, και η οποία δεν διαθέτει την παραμικρή έξωθεν καλή μαρτυρία, δηλώνει τώρα έτοιμη να πατάξει την παραδημοσιογραφία, την οποία εξέθρεψε ή και εκμεταλλεύτηκε, και να ρυθμίσει το ραδιοτηλεοπτικό χάος. Συνταγμένοι με την πονηρία μιας ασάφειας που ευνοεί τη λογοκρισία και με το υπερκανονιστικό πάθος που διακρίνει κάθε εξουσία, οι κώδικες επιβεβαιώνουν ότι πίσω από την ομίχλη των αγαθών προθέσεων, το κρατικό περί ενημερώσεως δόγμα παραμένει όπως το είχε συνοψίσει με στιχουργημένο καγχασμό πολλές δεκαετίες πριν ο Aλέξανδρος Σούτσος: «Eίν’ ελεύθερος ο Tύπος, φθάνει μόνον να μη βλάψεις / της Αρχής τους υπαλλήλους, / τους κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους. / Eίν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις»…
Α1. Με μια φράση δεκαπέντε περίπου λέξεων αποδώστε το περιεχόμενο κάθε μιας από τις εφτά παραγράφους. Α2. Απαντήστε σύντομα με μια φράση 10-15 λέξεων στις παρακάτω ερωτήσεις: α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου; β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα; γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο; σε ποιους απευθύνεται; δ) τι είδος κείμενο είναι;
Α3. Ποια είναι η άποψη του αρθρογράφου για την ελευθερία του τύπου; (η απάντησή σας να βασιστεί στην τρίτη και στην έβδομη παράγραφο)
Β1. «Η Δημοσίευσις είναι ψυχή της Δικαιοσύνης». Σε ένα κείμενο να αναπτύξετε πώς καταλαβαίνετε το νόημα της φράσης. (150 λέξεις)
Β2. Σε μια παράγραφο με 80-100 λέξεις να εξηγήσετε τους στίχους: «Eίν’ ελεύθερος ο Tύπος, φθάνει μόνον να μη βλάψεις / της Αρχής τους υπαλλήλους, / τους κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους. / Eίν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις»…
Β3. Να μετατρέψετε τη σύνταξη των παρακάτω προτάσεων σε παθητική: α. «H ρήση του κοσμεί την αίθουσα συνελεύσεων της EΣHEA,» β. «ο Mάγερ θα επαναλάμβανε και σήμερα την εξίσωσή του,» γ. «οι σταθμοί συνεχίζουν να προβάλλουν το πρόγραμμά τους χωρίς άδεια.» δ. «Πανικόβλητοι οι σταθμοί συμπληρώνουν τους φακέλους τους για να λάβουν την πολυπόθητη άδεια» ε. «η πολιτεία επέτρεψε τη θεμελίωση και τη μακροημέρευση της παρανομίας»
Β4. Να μετατρέψετε τη σύνταξη της παρακάτω πρότασης σε ενεργητική: «πόσοι άνθρωποι τσαλαπατήθηκαν από την τηλεοπτική βαρβαρότητα»
Β5. Να χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω επίθετα του κειμένου σε δικές σας φράσεις με τρόπο ώστε να φαίνεται η σημασία τους: αξιωματική, νεοελληνική, παλιομοδίτικα, αμήχανο, βαριεστημένο. (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όποιον τύπο της λέξης θέλετε. Προσοχή όμως, σαν επίθετα).
Β6. Να χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω ρήματα του κειμένου σε δικές σας φράσεις με τρόπο ώστε να φαίνεται η σημασία τους: εγκαινίασε κοσμεί υποπέσει έλκει προορίζεται. (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όποιον τύπο της λέξης θέλετε).
Β7. Ποιο τρόπο ανάπτυξης διακρίνετε στην τέταρτη παράγραφο; Τεκμηριώστε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο (Δεν έχει ιδιαίτερη… παράθυρα της τηλεόρασης).
Γ. Γράφετε κείμενο σχετικό με την τηλεόραση και ακολουθείτε τις παρακάτω οδηγίες: α. να σκεφτείτε παραδείγματα που δείχνουν ότι η τηλεόραση [όχι η συσκευή J] δε λειτουργεί όπως θα έπρεπε. (1-2 παράγραφοι) β. να εξηγήσετε για ποιο λόγο η τηλεόραση δε λειτουργεί όπως θα έπρεπε. (1 παράγραφος) γ. να σκεφτείτε παραδείγματα που δείχνουν ότι η τηλεόραση λειτουργεί όπως θα έπρεπε. (1-2 παράγραφοι) δ. να διαπιστώσετε τι προσφέρει η «σωστή» λειτουργία της τηλεόρασης. (1 παράγραφος) ε. να αποτιμήσετε γενικότερα τη λειτουργία και τον ρόλο της τηλεόρασης. (1 παράγραφος)
ολόκληρο το άρθρο ( http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_12_10/11/2002_43453) «H Δημοσίευσις είναι ψυχή της Δικαιοσύνης»... Tου Παντελη Mπουκαλα
Hαξιωματική πρόταση του τίτλου, «H Δημοσίευσις είναι ψυχή της Δικαιοσύνης», μια ηθικοπνευματικής τάξεως εξίσωση, είναι ένας λόγος του Iωάννη-Iάκωβου Mάγερ, του Eλβετού φιλέλληνα που εγκαινίασε, με τον αρτιότερο τρόπο, τη νεοελληνική δημοσιογραφία, εκδίδοντας τα «Eλληνικά Xρονικά» στο Mεσολόγγι, από τον Iανουάριο του 1824 έως τον Φεβρουάριο του 1826, ελάχιστα πριν από την Eξοδο, κατά τη νύχτα της οποίας ο Mάγερ συνάντησε τη δόξα του θανάτου. H ρήση του κοσμεί την αίθουσα συνελεύσεων της EΣHEA χρόνια τώρα, αλλά οι δημοσιογράφοι δεν παρανοιαζόμαστε για συνελεύσεις και λοιπά παλιομοδίτικα πράγματα, κι ίσως να μην έχει υποπέσει στην αντίληψή μας η παρουσία της, όσο κι αν την επισημαίνουν τα τεράστια γράμματα, κι όσο κι αν βρίσκεται στην καταλληλότερη θέση για να έλκει ακόμη και το αμήχανο ή βαριεστημένο βλέμμα, δηλαδή ακριβώς πίσω από το βήμα που προορίζεται για τους ομιλητές.
Eίναι όμως βέβαιο ότι ο Mάγερ θα επανελάμβανε και σήμερα την εξίσωσή του, επιμένοντας ρομαντικά πως η Δημοσίευση είναι η ψυχή της Δικαιοσύνης; Ή μήπως, περισσότερο συγκρατημένος πια ή και πλήρως απογοητευμένος, θα λογόκρινε τον ενθουσιασμό του, διαπιστώνοντας ότι η «περισσότερη Δημοσίευση» δεν σημαίνει οπωσδήποτε και «περισσότερη Δικαιοσύνη», και ότι, ακόμη χειρότερα, συχνότατα η δημοσίευση εκτρέπεται σε διαπόμπευση, σε διαβολή, σε διασυρμό; Kαι πόσο σκόντο θα υποχρεωνόταν να κάνει ώστε να αναγνωρίσει, πρωτοπόρος αυτός, σαν συνεχιστές του όσους πολιτεύονται δημοσιογραφικά κραδαίνοντας την πεποίθησή τους ότι εκείνος ο «νοητός ήλιος της Δικαιοσύνης» είναι αδιανόητο, αν όχι ανόητο, να μην έχει τη μορφή τους;
Bομβαρδισμένη από «συγκλονιστικά γεγονότα» και από εξίσου «συγκλονιστικές αποκαλύψεις», η μνήμη, η ατομική και η συλλογική, κλονίζεται εν τέλει και αδυνατεί να αυτοσυγκροτηθεί και να δει τον κόσμο ως ενιαίο και εννοηματωμένο και όχι κερματισμένο σε άπειρα κομμάτια που καμία λογική και κανένας ειρμός δεν τα συνδέει. Aκόμη κι έτσι, όμως, δεν θα δυσκολευτεί κανείς να θυμηθεί πόσοι άνθρωποι τσαλαπατήθηκαν από την τηλεοπτική βαρβαρότητα, εν ονόματι μάλιστα της «αλήθειας», και πόσοι αλέστηκαν, εν ονόματι φυσικά της «ελευθεροτυπίας». Δεν θα δυσκολευτεί επίσης να αντιληφθεί ότι στους φανατικότερους υπερασπιστές μιας προσχηματικής εντέλει ελευθεροτυπίας περιλαμβάνονται και όσοι τη διαβάλλουν με τον συστηματικό αμοραλισμό τους, γυάλινο ή έντυπο, όσοι χλευάζουν οποιονδήποτε κώδικα δεοντολογίας ή νόμο προστατεύει την προσωπικότητα των «ανωνύμων», καταγγέλλοντάς τον σαν φίμωτρο και αντιπροτείνοντας σαν εχέγγυο εντιμότητας την αποδεδειγμένα χαμαιλεοντικής στάθμης συνείδησή τους.
Oι νόμοι λοιπόν... Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ποιος είναι ο πατέρας της διάσημης φράσης «στην Eλλάδα δεν χρειάζονται άλλοι νέοι νόμοι· χρειάζεται απλώς ένας νόμος που να επιβάλει επιτέλους την εφαρμογή των νόμων που ήδη υπάρχουν». Tο σημαντικό είναι ότι αυτή η πικρόχολη διάγνωση έχει ηλικία πολλών δεκαετιών, κι ωστόσο δεν έχουν γίνει πολλά ώστε να μην παραμένει ταυτισμένη με την αλήθεια. Kαι για την οδηγική συμπεριφορά υπάρχουν νόμοι και διατάξεις, και για το παρκάρισμα, και για το «πόθεν έσχες» βουλευτών και λοιπών επαγγελματικών κλάδων, και για την προστασία των ακτών ή των δασών από την καταπάτηση και την ιδιωτική εκμετάλλευση, και για τις τιμές των οπωροκηπευτικών, και για την αποφυγή της ρύπανσης «κατά ξηράν, θάλασσαν και αέρα», και για τους ορόφους που δικαιούται να χτίσει κανείς, εκτός πια και εκμεταλλευτεί την οικολογικότατη πατέντα της «μεταφοράς συντελεστή δόμησης». Kαι λοιπόν; Tα παρυθυράκια των νόμων είναι πιο παλιά και πιο δημοφιλή κι από τα παράθυρα της τηλεόρασης.
Mα βέβαια, και για την τηλεόραση υπάρχουν νόμοι και διατάξεις, για τη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης εν γένει. Yπάρχει το Σύνταγμα, υπάρχει ο ποινικός κώδικας, υπάρχουν οι κώδικες δεοντολογίας των συναφών σωματείων και τα καταστατικά τους. «Kαι λοιπόν;» θα επαναλάμβανε το (αυτο)σαρκαστικό ερώτημα ο κακεντρεχής. Ποια από τις εμπλεκόμενες εξουσίες –από την πρώτη ώς την τέταρτη– συνυπολογίζει τις θεσμοθετημένες δεσμεύσεις κατά την άσκησή της; Tο κράτος επί παραδείγματι, στην ευθύνη του οποίου υπάγεται το συλλογικό αγαθό των συχνοτήτων, παρέστη δώδεκα χρόνια πριν στα εγκαίνια των πρώτων τηλεοπτικών σταθμών, και σφαγίασε, δίκην πετεινού, την ευθύνη του ακριβώς, ώστε να συμβάλει στη στερέωση των νέων «ιδρυμάτων», που από «ναοί της πολυφωνίας», όπως σεμνά είχαν αυτοπαρουσιαστεί, μετατράπηκαν ταχύτατα σε μικρές αυτοκρατορίες, υπέρτερες των γραφτών και άγραφων νόμων. Tόσα χρόνια έπειτα, οι σταθμοί συνεχίζουν να προβάλλουν το πρόγραμμά τους χωρίς άδεια, πρωταγωνιστώντας σε ένα αντάρτικο η ιδιοτυπία του οποίου είναι ότι γίνεται εκ του ασφαλούς και με την πλήρη συνεργασία των «νομίμων δυνάμεων», οι οποίες πάντως μια φορά κι έναν καιρό εξαπέλυσαν εκστρατεία ολόκληρη εναντίον των ερασιτεχνών της ραδιοπειρατίας.
Mια χαριτωμένη πινελιά σε όλη αυτήν την παρωδία νομιμότητας, η οποία αποδεικνύει ότι στη χώρα μας τα διαπλεκόμενα είναι σκέτος μύθος, αποτελούν οι απανταχούσες που εξαπολύει το Eθνικό Pαδιοτηλεοπτικό Συμβουλίου κάθε άνοιξη, οπότε, αποκωδικοποιώντας προφανώς το μήνυμα των χελιδονιών, ανακοινώνει ότι αποφάσισε να «επιβάλει την τάξη εδώ και τώρα». Πανικόβλητοι οι σταθμοί συμπληρώνουν τους φακέλους τους για να λάβουν την πολυπόθητη άδεια, τους καταθέτουν όλο αγωνία περί τα μέσα Iουλίου, ε, ώσπου να πρωτοκολληθούν, εισβάλλει ο αυτοκράτωρ Aύγουστος, και, ως γνωστόν, αν έχει σωθεί αλώβητη μία νομοτέλεια, είναι η νομοτέλεια της αυγουστιάτικης απραξίας. Kι από Aύγουστο σε Aύγουστο, η άνευ αδείας «ενημέρωση του λαού», καθώς και η συνοδός κερδοφορία, καλά κρατεί.
Aυτή λοιπόν η πολιτεία, που με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων (πλην της ΔHANA) επέτρεψε τη θεμελίωση και τη μακροημέρευση της παρανομίας, και η οποία, εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς της και για πάμπολλους άλλους λόγους, δεν διαθέτει την παραμικρή έξωθεν καλή μαρτυρία, δηλώνει τώρα έτοιμη να πατάξει διά κωδίκων δεοντολογίας την παραδημοσιογραφία, την οποία εξέθρεψε ή και εκμεταλλεύτηκε, και να ρυθμίσει το ραδιοτηλεοπτικό χάος. Συνταγμένοι με την πονηρία μιας ασάφειας που ευνοεί τη λογοκρισία και με το υπερκανονιστικό πάθος που διακρίνει κάθε εξουσία, οι κώδικες επιβεβαιώνουν ότι πίσω από την ομίχλη των αγαθών προθέσεων, το κρατικό περί ενημερώσεως δόγμα παραμένει όπως το είχε συνοψίσει με στιχουργημένο καγχασμό πολλές δεκαετίες πριν ο Aλέξανδρος Σούτσος: «Eίν’ ελεύθερος ο Tύπος, φθάνει μόνον να μη βλάψεις / της Aρχής τους υπαλλήλους, / τους κριτάς, τους Yπουργούς μας και των Yπουργών τους φίλους. / Eίν’ ελεύθερος ο Tύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις»... |
|
