Η νεολαία μεγάλο θύμα της ανεργίας

απόσπασμα από κείμενο του Γιάννη Ελαφρού, Καθημερινή 25-03-06

Στην Ελλάδα οι νέοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, αφού αντιμετωπίζουν διπλάσια ποσοστά ανεργίας, σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ένας στους πέντε νέους που αναζητούν εργασία είναι άνεργος. Σε ακόμη χειρότερη θέση είναι οι γυναίκες. Μία στις τέσσερις, ηλικίας από 15-29 ετών, είναι άνεργη. Ένας στους δύο ανέργους στη χώρα μας είναι νέος. Πάνω από 204.000 άνεργοι νέοι καταγράφηκαν το 2005. Βέβαια, στατιστικά τουλάχιστον, καταγράφεται μείωση, καθώς το 1999 οι άνεργοι νέοι έφταναν σχεδόν τους 300.000.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η ανεργία πλήττει τους νέους όλων των μορφωτικών επιπέδων. Το 2005, 27.000 απόφοιτοι ΑΕΙ και 48.000 απόφοιτοι ΤΕΙ ήταν άνεργοι. Το 1988 οι άνεργοι νέοι ήταν 188.334, αλλά είχαν άλλη μορφωτική σύνθεση. Κυριαρχούσαν οι άνεργοι με εφόδια μόλις δημοτικού (29.529) ή έστω γυμνασίου (25.856), ενώ οι πτυχιούχοι ΑΕΙ (19.187) και ΤΕΙ (16.193) είχαν καλύτερη τύχη. Σήμερα, φαίνεται ότι ούτε οι μεγάλοι κόποι και τα τεράστια έξοδα για εκπαίδευση μπορούν να εξασφαλίσουν δουλειά.

Το χειρότερο όμως είναι ότι οι περισσότερες θέσεις εργασίας που προσφέρονται είναι χαμηλότερης ποιότητας απ' ό,τι παλαιότερα. Καταρχήν, μεγάλο ποσοστό των νέων εργάζονται σε κακοπληρωμένες δουλειές, πολλοί είναι ανασφάλιστοι, άλλοι πληρώνονται «μαύρα». Δεν είναι μόνο ότι βασικά οι νέοι απαρτίζουν τη στρατιά των κακοπληρωμένων δουλειών του ποδαριού (π.χ. διανομείς), αλλά ότι και δίπλα σε θέσεις εργασίας που θεωρούνται αξιοπρεπείς και ασφαλείς, όπως τραπεζοϋπάλληλος, μηχανικός, εργαζόμενος σε ΔΕΚΟ, πληθαίνουν οι μορφές επισφαλούς εργασίας, είτε μέσω γραφείων επινοικίασης εργαζομένων, είτε μέσω εργολάβων, είτε μέσω πληρωμής με το μπλοκάκι. Οι νέοι, που κατά κύριο λόγο απασχολούνται με αυτό τον τρόπο, δεν έχουν βασικά δικαιώματα των προηγούμενων γενιών. Οι σταθερές θέσεις εργασίας, οι συμβάσεις αορίστου χρόνου λιγοστεύουν διαρκώς, ενώ αυξάνονται οι προσλήψεις ορισμένου χρόνου, οι συμβασιούχοι, οι προσωρινοί. Ασφαλιστικά δικαιώματα, αξιοπρεπείς μισθοί, προστασία απέναντι στην αυθαίρετη απόλυση, όλα αυτά μοιάζουν παρωχημένα.

Αξιοσημείωτο είναι και το ποσοστό μερικής απασχόλησης των νέων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, 63.500 νέοι ηλικίας 15-29 ετών έχουν μερική απασχόληση. Στις ηλικίες 20-24 ετών η μερική απασχόληση ξεπερνάει το 9%. Πάνω από 37.000 (η πλειοψηφία των μερικώς απασχολούμενων) δηλώνει καθαρά ότι ήθελε πλήρη απασχόληση αλλά δεν βρήκε. Δεν σημαίνει όμως ότι και οι υπόλοιποι δεν θα προτιμούσαν πλήρη απασχόληση, κάτω από άλλες συνθήκες.

Δεν φαίνεται να βοηθούν τους νέους το καθεστώς μαθητείας και πρακτικής άσκησης. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως μας λέει ο κ. Γιάννης Κουζής, επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ «καταγράφονται αυθαιρεσίες στη μαθητεία». Πολλοί νέοι γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης χωρίς προοπτική. Το ίδιο συμβαίνει και με τα προγράμματα για ανέργους, όπως τα Stage. Συχνά προσφέρουν απλά φθηνή εργατική δύναμη σε εργοδότες, χωρίς ο νέος να λαμβάνει κάποια ουσιαστική εκπαίδευση και να βρίσκει ένα δρόμο προς τη σταθερή εργασία. Επιπλέον, «οι νέοι εργαζόμενοι βρίσκονται πιο συχνά αντιμέτωποι με παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας», σύμφωνα με τον κ. Κουζή.

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε περίληψη του κειμένου σε εκατό (100) περίπου λέξεις.

Πριν γράψετε την περίληψη φροντίστε να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;

γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο;

δ) σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει;

Β1. Γιατί στο κείμενο χρησιμοποιούνται πολλά στατιστικά στοιχεία;

Β2. Γιατί στην τελευταία παράγραφο γίνεται αναφορά στην άποψη πανεπιστημιακού καθηγητή; Ποια άλλη αναφορά, μέσα στο κείμενο, λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο;

Β3. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος (Το χειρότερο όμως .... αυτά μοιάζουν παρωχημένα.) του κειμένου; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Β4. Παρατηρήστε τις υπογραμμισμένες διαρθρωτικές λέξεις/ φράσεις του κειμένου (Βέβαια, Σήμερα, όμως, Καταρχήν, αλλά ότι, ενώ, Σε πολλές περιπτώσεις, Επιπλέον). Ποιος είναι ο ρόλος τους; Πώς χρησιμοποιείται η στίξη, όταν αυτές είναι στην αρχή της περιόδου;

Β5. Από το δεύτερο συνθετικό των παρακάτω λέξεων του κειμένου να φτιάξετε μία λέξη για κάθε περίπτωση (απλή ή σύνθετη) και να τη χρησιμοποιήσετε σε μια σύντομη φράση, ώστε να φαίνεται η σημασία της: πτυχιούχοι, εργολάβων, πλειοψηφία, συνθήκες, εργοδότες.

Γ. Γράφετε κείμενο για να συμμετέχετε σε συζήτηση για τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων. Εξετάζετε τα κριτήρια που κυριαρχούν στην επιλογή του επαγγέλματος. ποια θέσει έχουν οι προσωπικές προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα των νέων; Πόσο μπορεί να τους βοηθήσει και να τους συμβουλεύσει στην επιλογή τους το σχολείο, η οικογένεια ή άλλοι φορείς; (550 λέξεις)

Δείκτες Αναγνωσιμότητας του κειμένου, από το http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.html

Αριθμός προτάσεων 44

Αριθμός Λέξεων 484

Αριθμός συλλαβών 1141

Λέξεις ανα πρόταση 11.00

Συλλαβές ανα λέξη 2.36

Δείκτης αναγνωσιμότητας Flesch 56.58 αρκετά δύσκολο, Β'-Γ' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας SMOG 11.94 επίπεδο Α' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας FOG 25.46 αρκετά εύκολο

το πλήρες κείμενο

Η νεολαία, μεγάλο θύμα της ανεργίας

Καθεστώς για πολλούς η μερική απασχόληση, η «μαύρη» και η «επινοικιαζόμενη» εργασία

Του Γιαννη Ελαφρου, Καθημερινή 25-03-06

Πόσο μακριά βρίσκεται η αντίδραση της γαλλικής νεολαίας, που δεν θέλει να είναι «γενιά μιας χρήσης», από την Ελλάδα; Οι περισσότεροι έσπευσαν να δηλώσουν ότι η κατάσταση στη χώρα μας δεν έχει καμιά σχέση με τη Γαλλία, παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Οδυσσέας Κυριακόπουλος υιοθέτησε τη λογική του γαλλικού νόμου για την «πρώτη σύμβαση» και ο Γ. Παπανδρέου είχε κάνει ανάλογες προτάσεις προεκλογικά. Μπορεί στην Ελλάδα να μην έχουν περάσει ανάλογες ρυθμίσεις με αυτές της κυβέρνησης Βιλπέν, αλλά η αλήθεια είναι ότι το κοινωνικό υπόστρωμα είναι παρόμοιο. Οι νέοι εισέρχονται στην αγορά εργασίας με πολύ χειρότερους όρους απ' ό,τι οι γονείς τους! Πρόκειται για μια ιστορική αναστροφή, τεράστιας σημασίας για το σύνολο του πολιτισμού μας.

Για πολλές δεκαετίες, ειδικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το πληθυσμιακό «μπουμ» συνδυάστηκε με μια διαρκή βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των αποδοχών. Σε μεγάλο βαθμό η τάση αυτή εξέφραζε την άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας, αλλά και της μαχητικότητας των εργατικών συνδικάτων και των κινημάτων νεολαίας.

Σήμερα, η δυναμική αυτή έχει πλήρως αναστραφεί. Η αντίφαση είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες η παραγωγικότητα της εργασίας έχει ανεβεί κι άλλο, νέες τεχνολογίες και μέθοδοι παραγωγής έχουν αναπτυχθεί. Μάλιστα, οι νέοι είναι φορείς των μοντέρνων δυνατοτήτων. Και όμως αντιμετωπίζουν μια διαρκή τάση εργασιακής υποβάθμισης. Ο πήχυς των απαιτήσεων χαμηλώνει και για να τον περάσουν πρέπει να σκύψουν το κεφάλι, να αποκτήσουν ευλύγιστη μέση και ευλύγιστη εργασιακή σχέση.

Ανεξαρτήτως εφοδίων

Στην Ελλάδα οι νέοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, αφού αντιμετωπίζουν διπλάσια ποσοστά ανεργίας, σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ένας στους πέντε νέους που αναζητούν εργασία είναι άνεργος. Σε ακόμη χειρότερη θέση είναι οι γυναίκες. Μία στις τέσσερις, ηλικίας από 15-29 ετών, είναι άνεργη. Ενας στους δύο ανέργους στη χώρα μας είναι νέος. Πάνω από 204.000 άνεργοι νέοι καταγράφηκαν το 2005. Βέβαια, στατιστικά τουλάχιστον, καταγράφεται μείωση, καθώς το 1999 οι άνεργοι νέοι έφταναν σχεδόν τους 300.000.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η ανεργία πλήττει τους νέους όλων των μορφωτικών επιπέδων. Το 2005, 27.000 απόφοιτοι ΑΕΙ και 48.000 απόφοιτοι ΤΕΙ ήταν άνεργοι. Το 1988 οι άνεργοι νέοι ήταν 188.334, αλλά είχαν άλλη μορφωτική σύνθεση. Κυριαρχούσαν οι άνεργοι με εφόδια μόλις δημοτικού (29.529) ή έστω γυμνασίου (25.856), ενώ οι πτυχιούχοι ΑΕΙ (19.187) και ΤΕΙ (16.193) είχαν καλύτερη τύχη. Σήμερα, φαίνεται ότι ούτε οι μεγάλοι κόποι και τα τεράστια έξοδα για εκπαίδευση μπορούν να εξασφαλίσουν δουλειά.

Το χειρότερο όμως είναι ότι οι περισσότερες θέσεις εργασίας που προσφέρονται είναι χαμηλότερης ποιότητας απ' ό,τι παλαιότερα. Καταρχήν, μεγάλο ποσοστό των νέων εργάζονται σε κακοπληρωμένες δουλειές, πολλοί είναι ανασφάλιστοι, άλλοι πληρώνονται «μαύρα». Δεν είναι μόνο ότι βασικά οι νέοι απαρτίζουν τη στρατιά των κακοπληρωμένων δουλειών του ποδαριού (π.χ. διανομείς), αλλά ότι και δίπλα σε θέσεις εργασίας που θεωρούνται αξιοπρεπείς και ασφαλείς, όπως τραπεζοϋπάλληλος, μηχανικός, εργαζόμενος σε ΔΕΚΟ, πληθαίνουν οι μορφές επισφαλούς εργασίας, είτε μέσω γραφείων επινοικίασης εργαζομένων, είτε μέσω εργολάβων, είτε μέσω πληρωμής με το μπλοκάκι. Οι νέοι, που κατά κύριο λόγο απασχολούνται με αυτό τον τρόπο, δεν έχουν βασικά δικαιώματα των προηγούμενων γενιών. Οι σταθερές θέσεις εργασίας, οι συμβάσεις αορίστου χρόνου λιγοστεύουν διαρκώς, ενώ αυξάνονται οι προσλήψεις ορισμένου χρόνου, οι συμβασιούχοι, οι προσωρινοί. Ασφαλιστικά δικαιώματα, αξιοπρεπείς μισθοί, προστασία απέναντι στην αυθαίρετη απόλυση, όλα αυτά μοιάζουν παρωχημένα.

Αξιοσημείωτο είναι και το ποσοστό μερικής απασχόλησης των νέων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, 63.500 νέοι ηλικίας 15-29 ετών έχουν μερική απασχόληση. Στις ηλικίες 20-24 ετών η μερική απασχόληση ξεπερνάει το 9%. Πάνω από 37.000 (η πλειοψηφία των μερικώς απασχολούμενων) δηλώνει καθαρά ότι ήθελε πλήρη απασχόληση αλλά δεν βρήκε. Δεν σημαίνει όμως ότι και οι υπόλοιποι δεν θα προτιμούσαν πλήρη απασχόληση, κάτω από άλλες συνθήκες.

Δεν φαίνεται να βοηθούν τους νέους το καθεστώς μαθητείας και πρακτικής άσκησης. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως μας λέει ο κ. Γιάννης Κουζής, επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ «καταγράφονται αυθαιρεσίες στη μαθητεία». Πολλοί νέοι γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης χωρίς προοπτική. Το ίδιο συμβαίνει και με τα προγράμματα για ανέργους, όπως τα Stage. Συχνά προσφέρουν απλά φθηνή εργατική δύναμη σε εργοδότες, χωρίς ο νέος να λαμβάνει κάποια ουσιαστική εκπαίδευση και να βρίσκει ένα δρόμο προς τη σταθερή εργασία. Επιπλέον, «οι νέοι εργαζόμενοι βρίσκονται πιο συχνά αντιμέτωποι με παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας», σύμφωνα με τον κ. Κουζή.

Πενιχρό επίδομα ανεργίας

Σε μια σειρά τομείς οι νέοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν χειρότερες συνθήκες απ' ό,τι για παράδειγμα εκείνες της Γαλλίας. «Η αιτιολογημένη απόλυση, δηλαδή η παρουσίαση συγκεκριμένου λόγου για να απολυθεί κάποιος εργαζόμενος, που καταργεί για την πρώτη διετία ο νόμος Βιλπέν, δεν ισχύει καν στην Ελλάδα», τονίζει ο καθηγητής του Παντείου. Επίσης το επίδομα ανεργίας είναι πενιχρό (γύρω στα 300 ευρώ) και δεν διαφοροποιείται κατά περίπτωση, ισχύει μόνο για ένα χρόνο και δεν καλύπτει τον νέο που αναζητεί πρώτη φορά εργασία!

Την εικόνα της συνολικής επιδείνωσης της θέσης των νέων εργαζομένων συμπληρώνουν οι μεγάλες θεσμικές αλλαγές στις ΔΕΚΟ, με την κατάργηση της μονιμότητας, τη σημαντική μείωση αποδοχών και τη συνολική επιδείνωση του εργασιακού καθεστώτος για τους νεοπροσληφθέντες. Αλλά και στο ασφαλιστικό, οι εγγεγραμμένοι μετά το 1993 αντιμετωπίζουν δυσμενέστερους όρους, ενώ κάθε αναθεώρηση πλήττει τους νεότερους.

Διαμορφώνεται ένα εργασιακό χάσμα γενεών; «Οι εργοδότες αναζητούν τη μείωση του κόστους εργασίας. Ξεκινούν από τους νέους, αλλά είναι φανερό ότι σε μια πορεία επιδιώκουν τη γενίκευση του νέου μοντέλου σε όλο το εργατικό δυναμικό. Μπορεί σήμερα να διαμορφώνονται δύο ταχύτητες εργαζομένων, αλλά υπάρχει τάση σύγκλισης στην κατώτερη», απαντά ο κ. Κουζής.

Ποιο θα είναι το μέλλον; «Η προσωρινότητα είναι η νέα μορφή δουλείας», φωνάζουν οι Γάλλοι φοιτητές και συναντιούνται με τους εργαζομένους. Στην Ελλάδα σπίθες διαμαρτυρίας υπάρχουν ήδη, αν και απέχουν ακόμα από το να αποτελούν κίνημα νεολαίας. Περίπου είκοσι καταλήψεις σε πανεπιστημιακές σχολές, πιο έντονη παρουσία της νεολαίας στις τελευταίες απεργίες, είναι ίσως οι πρώτες τροχιοδεικτικές βολές μιας γενιάς που βλέπει το πάθος της για ζωή, για πρόοδο και δημιουργία να στριμώχνεται σε μια διαρκή ανασφάλεια.