ΠΟΙΟΙ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΕΛΛΗΝΕΣ;

(από τις οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο γυμνάσιο)

Τι θα μπορούσε άραγε να σημαίνει το σύνθημα «Πομάκια θα πεθάνετε», γραμμένο με μαύρα γράμματα από Έλληνες (τους οπαδούς ποδοσφαιρικού σωματείου της Θεσσαλονίκης, όπως υποδήλωνε η υπογραφή) πάνω στο λεωφορείο άλλων Ελλήνων, των φιλάθλων ποδοσφαιρικής επίσης ομάδας της Ξάνθης, που είχαν πάει ως τη συ­μπρωτεύουσα την περασμένη Κυριακή, για να παρακολουθήσουν τον αγώνα της ομάδας τους; Τι άλλο από το γεγονός ότι εκτός από το μέτωπο όπου συγκρούονται με απίστευτη φραστική βαναυσότητα, στα πεδία των ποδοσφαιρικών και καλαθοσφαιρικών μαχών, οι Νότιοι και οι Βόρειοι, οι Παλιοελλαδίτες (όπου το «παλιός» προσδιορίζει την κατώτερη ποιό­τητα και δεν συναρτάται με το χρόνο) με τους «Βούλγαρους»" εκτός από το χωρισμό μεταξύ Βλάχων και Γκαγκαραίων, που αυτός δεν αποθεώνε­ται μόνο στα γήπεδα, αλλά γράφει και συνθήματα στους τοίχους και επι­πλέον διευκολύνει τα μάλα την πάγια αμηχανία των επιθεωρησιογράφων και των σιριαλοκατασκευαστών" εκτός από τη διαίρεση ανάμεσα στους καθαρούς και στους «γύφτους», η οποία αναπαράγεται συνεχώς από τα αεράτα και στιλάτα περιοδικά μας καθώς και από τους πιο προχωρημένους θεράποντες του τάχα μεταμοντέρνου δημοσιογραφικού και τη­λεοπτικού κυνισμού" εκτός, τέλος, από το διχασμό ανάμεσα στους «Τούρκους» (όπως ονειδιστικά αποκαλούνται οι οπαδοί της ΑΕΚ) και τους λοιπούς Αθηναίους, αυθεντικά Έλληνες υποτίθεται" εκτός από την ελάχιστα αγαπητική σχέση των (περισσότερων) «καλαμαράδων» Ελλαδιτών με τους (περισσότερους) Κυπρίους, υπάρχει και δρα άλλος ένας χωρισμός: εδώθε οι αυθεντικοί, οι Ελληνοέλληνες, εκείθε οι Πομάκοι.

Εύκολο θα ‘ταν, μα καθόλου αποτελεσματικό και καθόλου γενναίο, να υποθέσουμε ότι όλοι αυτοί οι διχασμοί, πρώτον, εξαντλούνται στη φλούδα του φραστικού πολέμου και της συνθηματολογικής αντιδικίας, δεύτερον, λήγουν αμέσως μόλις οι φίλαθλοι εξέλθουν από τα γήπεδα, δί­χως να κληροδοτήσουν την παραμικρή πικρή μνήμη, και τρίτον, αφορούν ασήμαντες μειονότητες που σε καμιά περίπτωση δε δίνουν τον γενικό τόνο. Κι όμως, δεν έχει παρά να παρακολουθήσει κανείς με προσοχή έναν οποιοδήποτε αγώνα, του ποδοσφαίρου ή του μπάσκετ, για να δια­πιστώσει ότι ακόμη κι αν αντίπαλο ς της όποιας ελληνικής ομάδας είναι κάποιο γαλλικό ή ιταλικό σωματείο, το σύνθημα που κυριαρχεί, και το οποίο απροκλήτως εκτοξεύεται, στρέφεται εναντίον των απόντων Παοκτζήδων ή των απόντων Ολυμπιακών και των γενεθλίων τόπων τους, δηλαδή εναντίον του συμβολικού φορτίου τους.

Και τις απαίσιες κραυγές δεν τις εκστομίζει αποκλειστικά κάποια άμυαλη πιτσιρικαρία παρά και πάμπολλοι καθωσπρέπει κύριοι που κάθονται στα «διαρκείας» ή απολαμβάνουν την αίγλη της προσκλήσεως, και φυσικά και οι προθυμότατοι παράγοντες, πιστοί στο ρητό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», ακόμη κι αν ο σκοπός είναι τόσο ευτελής όσο ένα γκολ, και τα μέσα τόσο αλγεινά όσο η βάναυση παρώδηση του εθνικού ύμνου. Έχει τύχει μάλιστα, κι όχι λίγες φορές, υπουργοί ή κομματικά στελέχη να ακούνε να συνθηματολογείται ή να τραγουδιέται ο διχασμός και να μη συγκινούνται μέχρι παραδειγματικής αποχωρήσεως, αγκιστρωμένοι όπως είναι από τον ψηφοαποδοτικό τοπικισμό.

Μπορεί βέβαια να διακινείται ευρέως ο βαυκαλιστικός μύθος ότι ως Έλληνες τυγχάνουμε πατροπαραδότως υπεράνω πάσης ρατσιστική ς μι­κρότητας ή σοβινιστικής ακρότητας, ωστόσο άλλα δηλοί η σφόδρα απαξιωτική χρήση των προσδιορισμών «Toύρκoς» ή «Γύφτος» ή «Βούλγαρος» ή «Πομάκος». Ως προς δε τον άλλο μύθο, ότι θεωρούμε Έλληνες όσους μετέχουν της ημετέρας παιδείας, κι ότι καμιά σημασία δε δίνουμε στις γλωσσικές ή θρησκευτικές διαφορές, απλώς φαίνεται πως το πήραμε απόφαση ότι πλέον η παιδεία μας έχει παραχωρήσει τη θέση της σ' ένα αδηφάγο κενό. και στο κενό μετέχει κανείς βυθιζόμενος και με κανέναν άλλο τρόπο.

Εις πείσμα, πάντως, των φραστικών διαξιφισμών, στην (ευτυχώς ανέκαθεν συμμιγή) Ελλάδα ζουν από παλιά και Αρβανίτες και Πομάκοι και Σλάβοι και Βλάχοι και μουσουλμάνοι και καθολικοί και λιγοστοί πια Εβραίοι, με τη δική τους διάλεκτο ή γλώσσα, με τα τραγούδια τους και τον καημό τους, με τους χορούς, τα παραμύθια, την πίστη και τις ντυμασιές τους κι ότι γίναμε όλοι μαζί σαν Έλληνες, γίναμε ακριβώς όλοι μαζί.

Γίναμε χάρη και σ' αυτούς, τους «άλλους», και όχι εναντίον τους. Κι αν τη διαφορά, που κάποτε τη ζούσαμε σαν στοιχείο που ενώνει και πολλαπλασιάζει, σήμερα δεν μπορούμε να τη βλέπουμε παρά μονάχα σαν στοιχείο που υποχρεωτικά χωρίζει, τότε απλώς ετοιμάζουμε ένα μέλλον στενότατο και απελπιστικά ξηρό.

Παντελής Μπουκάλας

Ασκήσεις:

Α. ι. Τι νομίζεις ότι εκφράζουν οι διακρίσεις: Νότιοι / Βόρειοι, Βλάχοι / Γκαγκαραίοι, Νεοελλαδίτες / Παλιοελλαδίτες, Τούρκοι, Γύφτοι, Βούλγαροι / Έλληνες;

ιι. Να περιγράψεις πώς θα ένιωθες αν βρισκόσουν σε μια συγκέντρωση ανάμεσα σε ξένους, οι οποίοι θα απέφευγαν να σε κάνουν παρέα, επειδή δεν είσαι «δικός τους».

Β. ι. Ποια είναι η δομή της β' παραγράφου του κειμένου;

ιι. Να δώσεις τους πλαγιότιτλους όλων των παραγράφων.

Γ. Να εντοπίσεις τις αναφορικές προτάσεις της α' παραγράφου και   να τις διαχωρίσεις σε προσδιοριστικές και σε παραθετικές.

Δ. ι. «Σε εστιατόριο της Πλάκας όπου είχα πάει να φάω με τη γυναίκα μου μου είπαν ότι δε μας σερβίρουν δε θέλησαν να μου εξηγήσουν το λόγο μας στραβοκοίταζαν από τα διπλανά τραπέζια και έτσι σηκωθήκαμε και φύγαμε τα λόγια ανήκουν στο γραμματέα της Αφρικανικής Κοινότητας στην Αθήνα κ. Στέφανο Τοχίμπο η περίπτωση δεν είναι μοναδική». Να σημειώσεις τα σημεία στίξης που απουσιάζουν από το παραπάνω κείμενο, φροντίζοντας να διατηρήσεις τη νοηματική συνοχή.

ιι. Τι σημαίνουν οι φράσεις: φραστική βαναυσότητα, πάγια αμηχανία, τηλεοπτικός κυνισμός, πικρή μνήμη, ψηφοαποδοτικός τοπικισμός; Χρησιμοποίησε δύο απ' αυτές για να συνθέσεις μία δική σου ενιαία πρόταση.

Ε. «... ως Έλληνες τυγχάνουμε πατροπαραδότως υπεράνω πάσης ρατσιστικής μικρότητας ...». Να γράψεις, σε τρεις παραγράφους, ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί σε μαθητική εφημερίδα, για να υποστηρίξεις ή να αναιρέσεις την παραπάνω άποψη με παραδείγματα από την καθημερινή ζωή.