Ποιος μας κλέβει τον χρόνο;

Tου Δημητρη Pηγοπουλου, Καθημερινή, 26 Nοεμβρίου 2005

Το πρωί της Πέμπτης ξύπνησα με τον ήχο της δυνατής βροχής στα αυτιά μου. Με μηχανικές κινήσεις έτρεξα προς το δωμάτιο που βρίσκεται η τηλεόραση. Ήταν λίγο πριν από τις οκτώ· κάνοντας ζάπινγκ δεν είδα τα γνωστά πρόσωπα των πρωινών ενημερωτικών εκπομπών που, όσο ήξερα, αρχίζουν αξημέρωτα. Άγνωστα σίριαλ, εμφανέστατα σε επανάληψη, βίντεο κλιπ, τηλεμάρκετινγκ, ιδού οι απρόσκλητοι επισκέπτες. Τα τύμπανα της προδοσίας ηχούσαν μέσα μου. Πώς θα κυλούσαν οι πρώτες ώρες της νέας ημέρας χωρίς την τηλεοπτική τελετουργία που συνήθως απαξιώνω; Κι αν είχε πλημμυρίσει η παραλιακή; Κι αν επίκειται μετεωρολογική βόμβα και δεν το γνωρίζω; Κι αν, κι αν...

Ως δημοσιογράφος ήξερα πολύ καλά ότι η Πέμπτη ήταν ημέρα απεργίας της EΣHEA. Παρ’ όλα αυτά, δεν ήμουν καθόλου προετοιμασμένος για έναν 24ωρο αποκλεισμό από κάθε πηγή ενημέρωσης. Κι επειδή έχω ταυτίσει την τηλεόραση με τις ειδήσεις (κακώς, κάκιστα) όφειλα να προετοιμαστώ για μία ημέρα χωρίς τηλεόραση. Γνωρίζω ανθρώπους (όχι πολλούς, είναι η αλήθεια) που έχουν διαγράψει την τηλεόραση από την καθημερινή τους ρουτίνα. H συσκευή, συνήθως υπάρχει, αλλά έχει καλυφθεί και υπηρετεί αλλότριους στόχους: αναδεικνύει μία ωραιότατη επάργυρη φρουτιέρα με ώριμα ρόδα ή δίνει λύση στο πρόβλημα της υπερσυγκέντρωσης διακοσμητικών αντικειμένων σε άλλα έπιπλα του σπιτιού. Έβρισκα μία τέτοια απόφαση τουλάχιστον εκκεντρική, αν όχι ακραία.

Αλλά, καθώς ξεδιπλωνόταν η (ελεύθερη από υποχρεώσεις) ημέρα μπροστά μου, θυμήθηκα ένα παρόμοιο 24ωρο πριν από λίγες εβδομάδες, όταν έμεινα κυριολεκτικά χωρίς τηλεόραση λόγω αιφνίδιου προβλήματος στην κεραία. Επιστρέφοντας σπίτι εκείνο το βράδυ από τη δουλειά μου έπρεπε να αντιμετωπίσω την υποχρεωτική τηλεοπτική νηστεία ως τετελεσμένο γεγονός. Έτσι, σε επίδειξη σπάνιας αυτοπειθαρχίας, στράφηκα στο μυθιστόρημα που ταλαιπωρούσα για πολλές μέρες, όχι επειδή δεν μου άρεσε (συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο!) αλλά γιατί συνήθως το στρίμωχνα μισή ώρα πριν τον ύπνο, όταν ήξερα πως η ανάγνωση πέντε, έξι σελίδων θα με οδηγούσε εκεί που κατά βάθος επιθυμούσα: στο κρεβάτι. Ήταν η πρώτη φορά, ύστερα από αιώνες, που αφιέρωνα ένα ολόκληρο βράδυ σ’ ένα βιβλίο. Για να συνειδητοποιήσω κάτι που ακούγεται τετριμμένο αλλά είναι αλήθεια: η ζωή όπως την ξέρουμε τα τελευταία δέκα χρόνια με την -ανοιχτή, ακόμα κι όταν δεν βλέπουμε κάτι- τηλεόραση, το Iντερνετ και την κινητή τηλεφωνία (διαθέσιμοι 24ώρες το 24ωρο) δεν είναι μία ωραία ζωή. Kι ακόμα χειρότερα: δεν είναι μία ζωή που επιλέξαμε. Κάποιος μας χτυπάει το ντέφι κι εμείς χορεύουμε.

H πρόγνωση, επίσης, δεν είναι καλή. O ψηφιακός πολιτισμός επιτρέπει ήδη την συγκέντρωση όλων των παραπάνω (τηλεόραση, Iντερνετ, τηλέφωνο) σε μία και μόνο, κινητή, εννοείται, συσκευή. Και η μαζικοποίησή της είναι θέμα χρόνου. Όλο και περισσότερα γκάτζετ θα ζητούν την προσοχή μας, θα παρακαλούν για λίγο ακόμα από τον ελεύθερο, υποτίθεται, χρόνο μας. Κι είναι ένας χρόνος εξόφθαλμα κλεμμένος. Αλλά, φυσικά, δεν είναι όλα τόσο μαύρα. H επίγνωση του σημερινού μας τρόπου μας επιτρέπει, ίσως, μία νέα διαπραγμάτευση του αυριανού μας χρόνου. Αν ξέρουμε την απάντηση στο ρητορικό ερώτημα του τίτλου (Ποιος μας κλέβει τον χρόνο;) έχει φτάσει, φαίνεται, η ώρα να πούμε τα πρώτα μας «όχι, ευχαριστώ».

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.

Πριν γράψετε την περίληψη φροντίστε να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

β) ποια είναι η άποψη της συγγραφέα;

γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο;

δ) τι είδος κειμένου είναι;

2.      Στη δεύτερη παράγραφο ο συγγραφέας χαρακτηρίζει «εκκεντρική» την απόφαση όσων ανθρώπων έχουν διαγράψει την τηλεόραση από τη ζωή τους. Έχει την ίδια άποψη και στο τέλος του κειμένου; Μπορείτε να φανταστείτε πώς περνά ο χρόνος ενός ανθρώπου που δε βλέπει τηλεόραση;

3.      Να βρείτε τη σημασία/ ρόλο των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων φράσεων στις δυο τελευταίες παραγράφους: Έτσι, Για να, επίσης, Αλλά, Αν.

4.      Να μετατραπεί σε παθητική η σύνταξη των παρακάτω τριών φράσεων του κειμένου:

α. έχω ταυτίσει την τηλεόραση με τις ειδήσεις

β. έπρεπε να αντιμετωπίσω την υποχρεωτική τηλεοπτική νηστεία

γ. O ψηφιακός πολιτισμός επιτρέπει ήδη την συγκέντρωση όλων των παραπάνω σε μία και μόνο κινητή συσκευή.

5.      Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος;

6.      Το κείμενο στο τέλος μιλά για ψηφιακό πολιτισμό. Γράφετε ένα κείμενο ακολουθώντας τα παρακάτω ερωτήματα: Πώς αντιλαμβάνεστε τη συγκεκριμένη έννοια; Μπορείτε να σκεφτείτε θετικές ή αναγκαίες χρήσης του; Κατά πόσο εντάσσονται στη ζωή σας συσκευές του ψηφιακού πολιτισμού; Ανάλογα με την προηγούμενη απάντησή σας, μπορείτε να φανταστείτε την αντίθετη κατάσταση (αν είστε συστηματικός χρήστης, πώς θα ήταν η ζωή σας χωρίς ψηφιακές συσκευές);

συμπληρωματικές ερωτήσεις ανά παράγραφο

Πρώτη παράγραφος.

Η πρώτη παράγραφος παρουσιάζει μια διαφορετική μέρα. Σε τι συνίσταται η διαφορά; Πώς νιώθει ο αφηγητής/ συγγραφέας; Ποια σημασία/ρόλο έχει για το κείμενο;

Δεύτερη παράγραφος.

Ποια είναι η σημασία έχει η τηλεόραση για το συγγραφέα;

Πώς βλέπει όσους έχουν απορρίψει την τηλεόραση;

Τρίτη παράγραφος.

Σκεφτείτε ποια είναι η μεθόδευση σύμφωνα με την οποία αναπτύσσεται η παράγραφος: από συγκεκριμένο σε γενικότερο ή από γενικό σε πιο συγκεκριμένο;

Τέταρτη παράγραφος

Ποιο είναι το αποτέλεσμα της κυριαρχίας του «ψηφιακού πολιτισμού»;

Στην τέταρτη παράγραφο υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στην κλοπή του χρόνου και στην άρνηση της κατανάλωσης. Συμφωνείτε με την παραπάνω κρίση; Τεκμηριώστε την απάντησή σας.

Αποτελέσματα αξιολόγησης του κειμένου, από το http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.html

Δείκτες Αναγνωσιμότητας

Αριθμός προτάσεων 32

Αριθμός Λέξεων 490

Αριθμός συλλαβών 1118

Λέξεις ανα πρόταση 15.31

Συλλαβές ανα λέξη 2.28

Δείκτης αναγνωσιμότητας Flesch 56.68 αρκετά δύσκολο, Β'-Γ' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας SMOG 12.11 επίπεδο Β' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας FOG 27.46 αρκετά εύκολο