Ακαθάριστο Εθνικό Χαμόγελο.

Άρθρο της  Μαριάννας Τζιαντζη στην Καθημερινή, Κυριακή, 27 Ιουνίου 2004.

 Τον Αύγουστο θα βάλουμε τα καλά μας, θα φορέσουμε και το καλό μας χαμόγελο. «Οι ξένοι περιμένουν να δουν έναν Έλληνα χαμογελαστό», είπε η πρόεδρος του «Αθήνα 2004» σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή της. Πρόσφατα εκδόθηκε το κλασικό έργο «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες των Ναζί» του Αμερικανού πανεπιστημιακού Ρίτσαρντ Μάντελ (εκδ. «Ισνάφι»), που μιλάει για το υποχρεωτικό «ολυμπιακό χαμόγελο» του ’36: «...οι Γερμανοί εισπράκτορες και οι άλλοι σιδηροδρομικοί υπάλληλοι, με τις φροντίδες τους για την άνεση των ξένων, επιδείκνυαν μια διαχυτικότητα που σχεδόν θύμιζε κωμική όπερα». Παραμονές των Αγώνων του Βερολίνου, το Γερμανικό Εργατικό Μέτωπο είχε κηρύξει μια «εβδομάδα χαράς και ευτυχίας»: «Οι ερχόμενες οκτώ ημέρες θα είναι ημέρες ευθυμίας και κεφιού. Πριν από την ένταση των ολυμπιακών εβδομάδων, οι Βερολινέζοι πρέπει να αφιερώσουν χρόνο στον εαυτό τους και μετά, με χαρούμενη καρδιά και φιλική έκφραση στο πρόσωπό τους, να υποδεχθούν τους ολυμπιακούς προσκεκλημένους τους». Τις ίδιες ημέρες, η «Επίθεση» (Der Αngriff), μία από τις πιο μαχητικές εφημερίδες των Ναζί, έγραφε: «Πρέπει να είμαστε πιο γοητευτικοί από τους Παριζιάνους, πιο ανέμελοι από τους Βιεννέζους, πιο κεφάτοι από τους κατοίκους της Ρώμης, πιο κοσμοπολίτες από το Λονδίνο και πιο πρακτικοί από τη Νέα Υόρκη».

Η μελαγχολία δεν ταιριάζει στο καλοκαίρι, ιδίως στον αθηναϊκό Αύγουστο, που θέλει να είναι το πανηγύρι της χαράς και της νεότητας. Όμως, η διατεταγμένη αισιοδοξία, το «πρέπει» νοθεύει το ίδιο το χαμόγελο, που στην αυθεντική μορφή του είναι απρόβλεπτο, ατίθασο και ακαταμάχητο, όπως το πρώτο γέλιο του παιδιού.

Σήμερα, η ευτυχία έχει γίνει μετρήσιμο μέγεθος και αντικείμενο επιστημονικών μελετών, όπως διαβάζουμε στο «New Scientist» (4.10.03). «Ναι, σε λίγο θα εμφανιστεί η πολιτική του λαϊφστάιλ», δηλώνει ο επικεφαλής της «Μονάδας Στρατηγικής» του Τόνι Μπλερ, η οποία τον Δεκέμβριο του 2002 δημοσιοποίησε μια μελέτη για το πώς θα αυξηθεί η ευτυχία του έθνους. Ένας νέος δείκτης γεννιέται: η Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία, που σε λίγα χρόνια θα βαραίνει περισσότερο από το ΑΕΠ, λένε οι ειδικοί. Το «σκέψου θετικά» είναι η καραμέλα των ημερών, ενώ η βιομηχανία των διακοπών και του ελεύθερου χρόνου υπόσχεται όχι ψίχουλα, αλλά πολυώροφες τούρτες ευτυχίας. Και το ΑΕΧ, το Ακαθάριστο Εθνικό Χαμόγελο, παρουσιάζει μια ύποπτη ηχητική συγγένεια με το «αχ».

«Δεν θέλουμε θλιμμένους στη γιορτή μας», τραγουδούσαν οι Τρύπες, γι’ αυτό από τους δρόμους της πόλης θα σαρωθούν οι φορείς της μελαγχολίας, οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες που θα μεταφερθούν στο Νησί της Θλίψης, που δεν το έχει ούτε ο χάρτης. Εκεί θα ανταμώσουν και τη 18χρονη Λιθουανή που έμεινε παράλυτη γιατί πριν από δέκα ημέρες, στη Βέροια, σάλταρε από το μπαλκόνι της πολυκατοικίας, όπου την είχαν κλειδώσει οι Έλληνες μαστροποί τους, εκεί θα βρουν και την 26χρονη Ουκρανή που την Τρίτη έκανε ένα παρόμοιο σάλτο μορτάλε, στη Θεσσαλονίκη αυτή τη φορά.

Λένε ότι το γέλιο είναι μια βασική διαφορά που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το ζώο. Όμως, το κατά παραγγελία χαμόγελο είναι αυτό που ξεχωρίζει τον καταπιεσμένο από τον ελεύθερο άνθρωπο.

1.      Ποιο είναι το θέμα και ο σκοπός του κειμένου;

2.      Ποια είναι η οπτική γωνία της δημοσιογράφου; Με ποιο τρόπο υποδηλώνεται;

3.      Πόσο έγκυρη είναι η αναλογία που υπαινίσσεται η πρώτη παράγραφος;

4.      Η δημοσιογράφος τεκμηριώνει τις σκέψεις της με συγκεκριμένες αναφορές σε πηγές. Σε ποια σημεία γίνεται αυτό; Τι εξυπητερεί;

5.      Ποια είναι η νοηματική σχέση της τέταρτης, (προτελευταίας) παραγράφου με τις προηγούμενες;

6.      Ποιες ομοιότητες με το «Λυπημένο μου πρόσωπο» του Χάινριχ Μπελ μπορείτε να αναγνωρίσετε;