έκθεση γ΄ λυκείου

Τα κίνητρα της συμπεριφοράς

Στο προηγούμενο κεφάλαιο έγινε λόγος για τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται το γύρω του κόσμο, μαθαίνει, σκέπτεται κτλ. Ο άνθρωπος όμως δε λειτουργεί μόνο ως νοητική οντότητα, συγχρόνως βιώνει επιθυμίες και συναισθήματα και με αυτά θα ασχοληθούμε στη συνέχεια, χωρίς ποτέ να ξεχνούμε ότι εξετάζουμε την ψυχική ζωή του ανθρώπου μέσα από διαφορετικά κεφάλαια, μόνο για λόγους μεθοδολογικούς και ότι η ψυχική ζωή του ανθρώπου είναι πολύπλευρη και πολυδιάστατη, αλλά συγχρόνως ενιαία και αδιαίρετη.

Χαρακτηριστικό του ζωικού κόσμου γενικά και του ανθρώπου ειδικότερα είναι η δραστηριοποίηση. Όταν μας απασχολεί το γιατί ένας άνθρωπος δρα με συγκεκριμένο τρόπο, αναφερόμαστε στα κίνητρα συμπεριφοράς του. Ένας μαθητής π.χ μελετά, επί ώρες προετοιμάζοντας τα μαθήματά του, ένας γονιός ξενυχτά δίπλα στο κρεβάτι του άρρωστου παιδιού του, ένας αθλητής κάνει καθημερινά επίπονη προπόνηση, ένας άλλος κάνει με ποδήλατο το γύρο του κόσμου, ενώ ένας ερευνητής αναλώνει τη ζωή του στη μελέτη και την έρευνα. Πίσω από όλες αυτές τις πράξεις λειτουργούν κάποια κίνητρα που ωθούν τα άτομα αυτά να δραστηριοποιούνται το καθένα με το δικό του τρόπο προς μια κατεύθυνση. Η δραστηριοποίηση περιέχει το στοιχείο της ετοιμότητας και επιπλέον της κατεύθυνσης προς ένα στόχο.

Όταν εξετάζουμε την εκούσια συμπεριφορά του ανθρώπου, μας ενδιαφέρουν όχι μόνο οι στόχοι που επιδιώκει, αλλά και τα μέσα που χρησιμοποιεί για να επιτύχει αυτούς τους στόχους. Μπορεί π.χ. διαφορετικά άτομα με διαφορετικούς τρόπους συμπεριφοράς να επιδιώκουν τον ίδιο στόχο. Κάποιος δηλαδή μπορεί να δουλεύει υπερωριακά, για να καλύψει τις οικογενειακές του ανάγκες, ενώ ένας άλλος για τον ίδιο σκοπό να δανείζεται χρήματα από τους φίλους του. Από την άλλη μεριά μπορούμε να παρατηρήσουμε παρόμοια συμπεριφορά σε άτομα που όμως επιδιώκουν διαφορετικούς σκοπούς, κινούνται δηλαδή από διαφορετικά κίνητρα. Κάποιος π.χ. μπορεί να σπουδάζει γιατρός, γιατί επιθυμεί να προσφέρει τη βοήθειά του σε άτομα που πάσχουν, ένας άλλος, επειδή επιθυμεί να αποκτήσει το κοινωνικό κύρος του γιατρού κι ένας τρίτος, γιατί πιστεύει ότι το επάγγελμα του γιατρού αποφέρει οικονομικές απολαβές που εξασφαλίζουν άνετη ζωή. Ένα βασικό χαρακτηριστικό πάντως της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι ότι τα κίνητρα που την κατευθύνουν συνήθως δε λειτουργούν μεμονωμένα. Κατά κανόνα δηλαδή ο άνθρωπος παρακινείται από περισσότερα κίνητρα συγχρόνως• η επιδίωξη να γίνει κάποιος γιατρός μπορεί να προέρχεται και από τα τρία κίνητρα που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Τα διάφορα κίνητρα σε ένα άτομο αλληλεπιδρούν και κατευθύνουν τη συμπεριφορά με οργανωμένο τρόπο.

Επειδή τα κίνητρα συμπεριφοράς δεν μπορούν να παρατηρηθούν άμεσα, η μελέτη τους γίνεται έμμεσα από τον τρόπο που εκδηλώνονται στη συμπεριφορά. Δηλαδή, μέσα από την παρατήρηση επιδίωξης στόχων, τον προσανατολισμό του ατόμου προς ή μακριά από διάφορους πιθανούς στόχους και από την έκφραση προτιμήσεών του και επιλογών μεταξύ εναλλακτικών δυνητικών στόχων, μπορούμε να συμπεράνουμε για τα αντίστοιχα κίνητρα του ατόμου.

Ψυχολογία, Ο.Ε.Δ.Β (1994) σ. 66-67

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να αναλύσετε τη δομή της τρίτης παραγράφου (μέρη, τρόπος ανάπτυξης).

15/100

2. Τι είδους τεκμήρια κυρίως χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να στηρίξει τη θέση του; Πώς κρίνετε την επιλογή του αυτή;

15/100

3. Να βρείτε ένα αντώνυμο των παρακάτω λέξεων:

ζωικός:                                                      πολυδιάστατος:

δραστηριοποίηση:                                     συγκεκριμένος:

εκούσιος:                                                   κύρος:

άμεσα:                                                       άνετος:

συνήθως:                                                   δυνητικός:      

        20/100

4. Μπορείτε να σκεφτείτε περιπτώσεις που τα κίνητρα των πράξεων δεν είναι εμφανή;

50/100

έκθεση γ΄ λυκείου