|
ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ |
|
κριτική στον Πλάτωνα |
|
|
|
|
|
|
είναι λογικά αδύνατο η
Ιδέα να παρίσταται σε όλα τα αισθητά |
|
|
|
|
γιατί δεν μπορεί να βρίσκεται σε
πολλά διαφορετικά μέρη |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
μήπως δεν παρίσταται αλλά τα
αισθητά μοιάζουν με την Ιδέα; |
|
|
|
όμως για να διαπιστωθεί
ομοιότητα χρειάζεται ένας τρίτος όρος |
|
|
|
(ανώτερη Ιδέα με την οποία θα
μοιάζουν η Ιδέα και το αισθητό) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
όμως χρειάζεται νέα αναγωγή σε
νέο τρίτο όρο.................... |
|
|
|
|
|
|
|
|
άρα:
|
η αληθινή πραγματικότητα
δεν μπορεί να υφίσταται εκτός των αισθητών. |
| |
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
| |
ΟΥΣΙΑ |
|
|
ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ |
|
|
βασικά χαρακτηριστικά |
|
δευτερεύουσες ιδιότητες |
|
| |
τόδε τι |
|
|
συμπτωματικά |
|
| |
|
π.χ. τραπέζι |
|
|
| |
|
|
χρώμα, σχήμα, μέγεθος, κλπ |
|
| |
|
|
|
και να αλλάξουν δεν χάνεται η
ουσία |
|
?
η δυνατότητα ενός
πράγματος να υπάρχει υπαγορεύεται από την ΟΥΣΙΑ του |
|
η πραγματικότητα θα ήταν αδύνατη
χωρίς την ύπαρξη των αισθητών, είναι ενσωματωμένη στον αισθητό κόσμο |
| |
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
| |
ΟΥΣΙΑ |
δεν είναι δεδομένη, δεν προϋπάρχει |
| |
|
είναι αποτέλεσμα διαδικασίας |
| |
π.χ. άγαλμα |
|
|
|
|
| ΥΛΗ |
μάρμαρο |
ΕΝΤΕΛΕΧΕΙΑ
(εν + τέλος + έχω)
|
|
|
|
| ΜΟΡΦΗ |
άγαλμα |
από το
εν δυνάμει ?
στο εν ενεργεία |
|
| ΕΝΕΡΓΕΙΑ |
έργο γλύπτη |
|
|
|
| ΣΚΟΠΟΣ |
που υπήρχε στο νου |
από τη
δυνατότητα ?
στην πραγματικότητα |
| |
|
|
|
|
|
|
ΤΕΛΟΛΟΓΙΚΗ αντίληψη: ο ΣΚΟΠΟΣ / ΤΕΛΟΣ είναι
η σημαντικότερη αιτία (κάθε τι υπαγορεύεται από ένα σκοπό) |
| |
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Πανελλήνιες 2003
Β.1 Ποιες οντολογικές θέσεις του Αριστοτέλη αναφέρονται στο παρακάτω κεί΅ενο
και πώς οι θέσεις αυτές εκφράζουν τη διαφοροποίησή του από τη θεωρία των
ιδεών του Πλάτωνα;
"Το οντολογικώς πραγ΅ατικό αντικεί΅ενο του Πλάτωνα-οι ιδέες-δόθηκε από τον
Αριστοτέλη υπό τον όρο της ουσίας. Σε άλλες περιστάσεις το αποκαλούσε ΅ορφή,
νοητή ουσία. Ενώ για τον Πλάτωνα η ουσία είναι στην πράξη ανεξάρτητη από τα
επι΅έρους αντικεί΅ενα, στον Αριστοτέλη η ουσία είναι πραγ΅ατική ΅όνον όταν
ε΅πραγ΅ατώνεται, δηλαδή ΅όνον όταν πραγ΅ατοποιείται ΅έσα στα φαινό΅ενα
αντικεί΅ενα και εκεί προσλα΅βάνει κάποια ΅ορφή αντιληπτή από την
αισθητηριακή ε΅πειρία (...) Για τον Αριστοτέλη όλη
η φύση προσπαθεί πάντοτε να πραγ΅ατοποιήσει τον εαυτό της, να αναπτύξει τις
δυνατότητές της σε πραγ΅ατικότητες, να ε΅πραγ΅ατώσει τις δυνατότητές της,
όπως κάνει ο σπόρος του τριαντάφυλλου, όταν καταλήγει στην ωραιότητα του
άνθους, ή όπως κάνει ο σπόρος του
ανθρώπου από τη σύλληψή του ΅έχρι την πλήρη άνθησή του σε ολοκληρω΅ένο
άνθρωπο. Το κάθε πράγ΅α προσπαθεί να ε΅πραγ΅ατώσει την ουσία του".
Γ. Σαχακιάν,
Ιστορία της Φιλοσοφίας, τ.Α΄.΅τφρ. Χρ. Μαλεβίτση, εκδ. Παρ΅ενίδης, Αθήνα
1979.
Μονάδες 25 |
|
Β.1
Στο συγκεκρι΅ένο απόσπασ΅α αναδύονται οι βασικές οντολογικές διαφορές
Πλάτωνα- Αριστοτέλη. Οι κυριότερες οντολογικές του θέσεις, έτσι όπως
προβάλλονται ΅έσα από την ανάπτυξη της παραγράφου ΅ε τη ΅έθοδο της σύγκρισης
και της αντίθεσης είναι ά΅εσα η ουσία του πράγ΅ατος και κατά συνέπεια τα
συ΅βεβηκότα. Οι φράσεις «ουσία, ΅ορφή, νοητή ουσία», «... για τον Πλάτωνα...
αισθητηριακή ε΅πειρία» και «το κάθε πράγ΅α... ουσία του» προσδιορίζουν ΅ε
ακρίβεια τις διαφορές και τις αποχρώσεις των φιλοσόφων.
-Σε αυτό το ση΅είο ο υποψήφιος θα έπρεπε να παραθέσει από το σχ. Βιβλίο
«Αρχές Φιλοσοφίας» το Κεφ. «Ουσία και συ΅βεβηκότητα» σελ 30-31 και κυρίως ν
αναφερθεί στην τελευταία παράγραφο του κεφαλαίου «Η δυνατότητα.... αισθητό κόσ΅ο» σελ.31 όπου επιση΅αίνονται οι διαφορές Πλάτωνα- Αριστοτέλη. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Κατά τον Jaeger, ο Αριστοτέλης υπήρξε αρχικά πλατωνικός
(οπαδός της θεωρίας των ιδεών και της αθανασίας της ψυχής)· ακολούθησε μια
περίοδος σταδιακής αμφισβήτησης του ρεαλιστικού ιδεαλισμού και κριτικής στον
Πλάτωνα, κατά την οποία διαμορφώθηκε μια ρεαλιστική, αντιπλατωνική
μεταφυσική και τέθηκαν οι βάσεις της ηθικής και της πολιτικής αριστοτελικής
θεωρίας· ο «αριστοτελικός» Αριστοτέλης είναι τελικά ο εμπειρικός ερευνητής
και επιστήμονας της τελευταίας περιόδου τον οποίο δεν απασχολούν πλέον
θέματα μεταφυσικής και εν γένει η καθαρά φιλοσοφική έρευνα.
Παρασκευή Κοτζιά,
ΤΟ ΒΗΜΑ , 19-11-2000 |
