Βασίλης Συμεωνίδης. Θέματα φιλοσοφίας.

Α.1. Να αντιγράψετε στην κόλλα σας μόνο τις δύο σωστές ως προς το περιεχόμενο προτάσεις.

• Κατά τον Αναξίμανδρο το άπειρο θα πρέπει να συμμετέχει στο συμπαντικό αγώνα, τον οποίο διεξάγουν τα τέσσερα στοιχεία της φύσης.

• Κατά τον Δημόκριτο η διαδικασία της τμήσης ενός υλικού αντικειμένου έχει όρια.

• Ο Πλάτωνας διέκρινε τον κόσμο σε τρία επίπεδα: των αισθητών, των ιδεών και της γνώσης.

• Ο Λοκ υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν έμφυτες ιδέες στο νου.

Α.2. Να γράψετε στην κόλλα σας τα ονόματα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται με τον καθένα:

Α	Β
Θαλής	Εντελέχεια
Αναξίμανδρος	Φωτιά
Αναξιμένης	Άτομο
Ηράκλειτος	Αέρας
Αριστοτέλης	Άπειρο
Δημόκριτος	Νερό

Α.3. Στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη μπορούν να υπάρχουν τα συμβεβηκότα χωρίς την ουσία; Να δικαιολογήσετε πολύ σύντομα την απάντησή σας.

Α.4. Σε ποιον φιλόσοφο αναφέρεται ή ανήκει το καθένα από τα παρακάτω κείμενα; Να γράψετε στην κόλλα σας τα στοιχεία της άσκησης (Α.4.α, Α.4.β, Α.4.γ) και δίπλα σε κάθε περίπτωση το όνομα του φιλοσόφου.

α. ...δείχνει ότι οι κατηγορίες δεν προέρχονται από την εμπειρία, αφού αυτές είναι που καθιστούν την εμπειρία (γνώση) δυνατή. Έτσι, για παράδειγμα, η αρχή της αιτιότητας («κάθε γεγονός έχει ένα αίτιο») δεν απορρέει από την εμπειρία, αλλά αντίθετα αποτελεί προϋπόθεση της εμπειρίας (γνώσης).

β. Απόσπασμα από τον «Πρώτο Στοχασμό»: «Περί όσων μπορούν να τεθούν εν αμφιβόλω». Θα υποθέσω λοιπόν ότι δεν υπάρχει ένας άριστος Θεός, πηγή της αλήθειας, αλλά κάποιος κακόβουλος δαίμονας, παντοδύναμος και παμπόνηρος, που χρησιμοποιεί όλη την πανουργία του για να με ξεγελά.

γ. Εάν ένα ευθύγραμμο τμήμα είναι απείρως διαιρετό τότε η κίνηση είναι αδύνατη, γιατί για να διανύσει ένας δρομέας ένα μοναδιαίο ευθύγραμμο τμήμα, πρέπει πρώτα να περάσει από το μέσο του, αλλά πριν το κάνει αυτό, πρέπει πρώτα να περάσει από το μέσο του μέσου, και για να το κάνει αυτό πρέπει πρώτα να περάσει από το μέσο του μέσου του μέσου, κ.ο.κ., επ’ άπειρον. Από αυτό συνεπάγεται ότι ή κίνηση δεν αρχίζει ποτέ

Β.1. Με βάση τις γνώσεις σας και το παρακάτω κείμενο: α) να προσδιορίσετε τους όρους φαινόμενο, πράγμα καθεαυτό, β) να διερευνήσετε τα όρια της ανθρώπινης γνώσης και γ) να εξηγήσετε τι είναι οι αντινομίες.

Κατά τον Καντ, την πραγματικότητα τη γνωρίζουμε μέσα από τις a priori μορφές της εποπτείας (χώρος, χρόνος) και τις κατηγορίες. Μόνο που αυτό που γνωρίζουμε δεν είναι το πράγμα καθεαυτό, αλλά φαινόμενα στον χώρο και στον χρόνο. Το πράγμα καθεαυτό είναι ένα νοούμενο, το οποίο δηλώνει το όριο της ανθρώπινης γνώσης. Μια γνώση που υπερβαίνει την εμπειρία δεν είναι καν δυνατή. Σύμφωνα με τον Καντ, μόνο φαινόμενα στον χώρο και στον χρόνο μπορούμε να γνωρίσουμε.

Απόσπασμα από κείμενο του Ν. Αυγελή στο Βήμα, 19-11-2000.
μονάδες 25/100

Β.2. Με βάση τις γνώσεις σας και το παρακάτω κείμενο να διευκρινίσετε για το Σωκράτη: τη μέθοδο αντιμετώπισης των ζητημάτων καθώς και την αντίληψή του για τη γνώση και την απόκτησή της.

Και ο Σωκράτης συζητάει, και ίσως δεν κάνει τίποτα άλλο. Τον ενδιαφέρουν τα πολιτικά πράγματα ακριβώς επειδή είναι ασταθή και ακανόνιστα, μοιάζουν δηλαδή με τη ζωή μας. Βλέπει πολύ καλά τα συμφέροντα που συγκρούονται, τους λόγους που τα υποστηρίζουν και τις φωνές που τα στηρίζουν. Γνωρίζει επίσης καλά ότι πρέπει να σκεφτεί μέσα στην αγορά, γιατί άλλος τόπος δεν υπάρχει. Εκεί λοιπόν κατεβαίνει κάθε πρωί και ρωτάει, φέρνοντας σε αμηχανία τους συνομιλητές του, αποφασισμένος να δηλώσει το αδιέξοδο στο οποίο, τις περισσότερες φορές, έχει περιέλθει ο ίδιος. Ειρωνευόταν το φιλάρεσκο ύφος αυτών που ήταν υποχρεωμένοι, λόγω επαγγέλματος, να τα ξέρουν όλα και ο ίδιος έλεγε ότι η παράξενη δουλειά του τον ανάγκαζε να μην ξέρει τίποτα. Τούτη 'δώ η προγραμματική άγνοια ήταν φυσικό να ενοχλήσει τους επαγγελματίες της γνώσης και των οριστικών λύσεων.

Απόσπασμα από κείμενο του Γεράσιμου Βώκου στο Βήμα, 08-07-2001.