|
|
|
|
| ||||||
|
Κείμενα για το κεφάλαιο "το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα" (σ. 137-169 του σχολικού βιβλίου) εμπλουτίζεται
Αφού μελετήσετε τα παραθέματα και λάβετε υπόψη τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας να παρουσιάσετε το ζήτημα των προσφύγων που προέκυψε μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας κατά το 1916-19. Μονάδες 25 υπάρχει και σε ενδεικτικό διαγώνισμα Σύμφωνα με τη Συνθήκη Νεϊγύ (27 Νοεμβρίου 1919), η Βουλγαρία υποχρεωνόταν να αναγνωρίσει τα μέτρα εκείνα με τα οποία οι προέχουσες και συνασπισμένες Σύμμαχοι Δυνάμεις ήθελαν κρίνουν πρόσφορα σε σχέση προς την αμοιβαία και εθελουσία μετανάστευση των φυλετικών μειονοτήτων. Σ’ αυτή τη Συνθήκη διατυπωνόταν η απόφαση των Συμμάχων όπως «η αμοιβαία και εθελουσία μετανάστευση των φυλετικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων εις Ελλάδα και Βουλγαρία κανονισθεί δια συμβάσεως μεταξύ των δύο τούτων κρατών, συνομολογούμενης επί τη βάσει των όρων που αποφασίσθηκαν κατά την ως άνω ημέρα». Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
σελ. 139-140, «Παράλληλα με την άφιξη… πριν από την υπογραφή της Συνθήκης)».
Αφού μελετήσετε τα παραθέματα και λάβετε υπόψη τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας να παρουσιάσετε τις ενέργειες στις οποίες προέβη το ελληνικό κράτος για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αποκατάστασης των προσφύγων σχετικά με την παραχώρηση αγροτικού κλήρου. Μονάδες 25 υπάρχει και σε ενδεικτικό διαγώνισμα Για να ενισχυθούν οι προσφυγικές οικογένειες της υπαίθρου η επιτροπή και η κυβέρνηση διένειμαν πάνω από 245.000 ζώα και μεγάλες ποσότητες γεωργικών εργαλείων. Τα 2/3 των εξόδων της επιτροπής δαπανήθηκαν στη Μακεδονία με αποτέλεσμα να αναζωογονηθεί το τμήμα αυτό της Ελλάδος σε τέτοιο βαθμό, ώστε σύμφωνα με τις εντυπώσεις του John Campell1 το 1930, δυσκολευόταν κανείς να αναγνωρίσει το έρημο τόπο του 1923 -«εκεί που προηγουμένως έβλεπες τεράστιες ακαλλιέργητες εκτάσεις υπάρχουν σήμερα χωριά που ανθούν, γεμάτα ζώα και με φανερά τα σημάδια της ανέσεως, και σε μερικές περιπτώσεις της ευμάρειας ... Τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται κυρίως στο θάρρος, την ενεργητικότητα, την εργατικότητα και τη δεκτικότητα σε νέες ιδέες που χαρακτηρίζουν και την πλειοψηφία των προσφύγων». Ωστόσο, αν η εγκατάσταση των προσφύγων σε αγροτικές περιοχές, που αποτέλεσε και το κύριο έργο της Ε.Α.Π. και απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος των πόρων που διέθετε, πραγματοποιήθηκε με αρκετή επιτυχία, η εγκατάσταση στα αστικά κέντρα παρουσίασε πολύ μεγαλύτερες δυσχέρειες... Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ΄, σ.302 σελ. 156-157, «Η αγροτική αποκατάσταση… λιπάσματα και ζώα»
Αξιοποιώντας το παρακάτω κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις να περιγράψετε την αγροτική αποκατάσταση σε σχέση με τα καλλιεργούμενα εδάφη που παραχωρήθηκαν στους πρόσφυγες. (σχολικό βιβλίο σελ. 156-157, «Η αγροτική αποκατάσταση… λιπάσματα και ζώα») Στις βόρειες επαρχίες πρώτα εποικίστηκαν οι καπνοπαραγωγικές και οι εύφορες ή αραιοκατοικημένες περιοχές. Στη Μακεδονία, οι περισσότεροι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική και την Κεντρική Μακεδονία. Εκεί αναπλήρωσαν τα δημογραφικά κενά, τα οποία είχαν δημιουργήσει οι απώλειες των πολέμων στους ενήλικες άνδρες – το πιο σημαντικό τμήμα του ενεργού πληθυσμού – και στη συνέχεια, η αναχώρηση των μουσουλμάνων καλλιεργητών. Έ. Κοντογιώργη, «Η αποκατάσταση, 1922-1930». Στο Ιστορία νέου ελληνισμού, Ελληνικά Γράμματα, τ. 7, σελ. 107 (σχολικό βιβλίο σελ. 156-157, «Η αγροτική αποκατάσταση… λιπάσματα και ζώα»)
Αφού μελετήσετε το παράθεμα και λάβετε υπόψη τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας, να απαντήσετε με ποιο τρόπο επιτεύχθηκε η στέγαση των προσφύγων στις πόλεις και τι προβλήματα παρουσιάστηκαν. (για τη στέγαση των προσφύγων στις πόλεις) Οι πρόσφυγες στην Πάνω Πόλη δεν εγκαταστάθηκαν μόνο στα κενά σπίτια των Τούρκων, που καθώς ήταν μεγάλα πυκνοκατοικήθηκαν. Εγκαταστάθηκαν επίσης στις αυλές των σπιτιών αυτών, σε κενά οικόπεδα ή και σε κενούς χώρους που κατόπιν οικοπεδοποιήθηκαν. Η ελληνική κυβέρνηση με την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (Ε.Α.Π.), που ανέλαβε τη στέγαση των προσφύγων, έκαναν μια στοιχειώδη τοπογράφηση της περιοχής και διένειμαν τα οικόπεδα αυτά. Δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των νέων κατασκευών που χτίστηκαν στην Πάνω Πόλη απ' την Ε.Α.Π., και τους ίδιους τους πρόσφυγες ούτε και ο αριθμός των τούρκικων σπιτιών όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Από πολεοδομική διερεύνηση όμως της περιοχής, που έγινε το 1977 τα «χτίρια συνοδείας» (σπίτια γ' μορφολογικής κατηγορίας) που στην ουσία είναι όλες οι προσφυγικές κατοικίες, ανέρχονται σε 2523 και τα περισσότερα απ' αυτά χτίστηκαν μετά το 1922. Τα σπίτια αυτά στέγασαν 8.000-9.000 περίπου πρόσφυγες. Σύμφωνα με τη συνθήκη της Λωζάνης, οι πρόσφυγες είχαν δικαίωμα αποκατάστασης. Το Κράτος όμως όρισε ως ποσό που έπρεπε να καταβάλει η οικογένεια στην οποία παραχωρούνταν η κατοικία, το 70% της αξίας του οικοπέδου και του κόστους κατασκευής της. Το ποσό αυτό έπρεπε να πληρωθεί τοκοχρεωλυτικά, ανάλογα με το μέγεθός του, σε 5-25 χρόνια, συνήθως σε 15. Στην αρχή δινόταν στους δικαιούχους ένα προσωρινό παραχωρητήριο με την καταβολή του 10% του χρέους. Το οριστικό παραχωρητήριο θα δινόταν με την οριστική εξόφληση του χρέους. Δημιουργήθηκε όμως ένας δαίδαλος γραφειοκρατικών διαδικασιών που και σήμερα ακόμη για ορισμένους υπάρχουν εκκρεμότητες στη χορήγηση οριστικών παραχωρητηρίων. Άγις Αναστασιάδης, Πάνος Σταθακόπουλος (Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912, πρακτικά συμποσίου 1-3 Νοεμβρίου 1985, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Δήμος Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1986, σελ. 527) σχολικό βιβλίο 2006 σελ. 158-159
Αξιοποιώντας το παρακάτω κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στο ερώτημα: ποιες είναι οι προθέσεις του Ελ. Βενιζέλου για τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και ποιες είναι οι μεταγενέστερες εξελίξεις μετά την υπογραφή των σχετικών Συμφωνιών; Καθ’ ην στιγμήν ο ελληνικός λαός μου αναθέτει με μεγάλην πλειοψηφίαν την διακυβέρβησιν του δια μία περίοδον τεσσάρων ετών, οφείλω να σας διαβεβαιώσω περί της ζωηράς επιθυμίας μου να συντελέσω εις την ρύθμισιν των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών μας, η οποία θα τους εξασφάλιζε στενήν φιλίαν, επιβεβαιουμένην δι’ ενός συμφώνου φιλίας, μη επιθέσεως και διαιτησίας, περιεχομένου όσο το δυνατόν ευρύτερου. Έχω πλήρη συνείδησιν του γεγονότος ότι η Τουρκία δεν έχει βλέψεις επί των εδαφών μας και μοι εδόθη χιλίας φοράς κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου η ευκαιρία να δηλώσω δημόσια ότι η Ελλάς ουδεμία έχει βλέψιν επί των τουρκικών εδαφών, αποδεχομένη τας Συνθήκας της Ειρήνης ειλικρινώς και ανεπιφυλάκτως. Επιστολή του Ελ. Βενιζέλου προς τον Τούρκο πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄, σελ. 354 (σχολικό βιβλίο σελ. 161-162, «Οι μεταγενέστερες εξελίξεις… και του 1933»)
Με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις και το κείμενο που ακολουθεί να παρουσιάσετε τις εξελίξεις που επέφερε η ελληνοτουρκική προσέγγιση για τις σχέσεις των δύο χωρών και για την αποζημίωση των ανταλλάξιμων. η εφημερίδα Μακεδονία για τις αποζημιώσεις των προσφύγων Αι αποζημιώσεις των προσφύγων και αι υποχρεώσεις της Κυβερνήσεως. Ποιαι αποζημιώσεις θα δοθούν.
Ευρισκόμεθα προ μεγάλου θορύβου της δημαγωγίας και της σκοπίμου αντιδραστικής εκστρατείας επιμενούσης, ότι θα παύση η καταβαλλόμενη εις τους πρόσφυγας αποζημίωσις. Είμεθα εν τούτοις εις θέσιν, να γνωρίζωμεν, ότι η Κυβέρνησις ευλαβείται απολύτως και τηρεί ακεραίας και ανεπάφους τας παρ’ αυτής ανειλημμένας υποχρεώσεις, ήτοι την πληρωμήν του Μητρώου των αγροτικών αποζημιώσεων, την πληρωμήν των διακαιούχων του καταρτιζομένου Β΄ Φύλλου του Συμπληρωματικού Μητρώου, την καταβολήν αποζημιώσεων εις τους εκπροσθέσμους δικαιούχους και την επιστροφήν των 25% άτινα κατακρατεί η Τράπεζα. Αι πληροφορίαι μας αύται είνε έγκυροι και αυθεντικαί. Συναφώς πληροφορούμεθα, ότι εάν ερωτηθεί εν τη Βουλή η Κυβέρνησις δεν θ’ αρνηθή ποσώς να δηλώση επισήμως, ότι αι ανειλημμέναι υποχρεώσεις έναντι του προσφυγικού κόσμου παραμένουν σεβαστεί.
δημοσίευμα στην εφημερίδα Μακεδονία, 20/6/1930
σχολικό βιβλίο σ. 161-162
Μελετώντας το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις συνέπειες (επιπτώσεις σύμφωνα με τον τίτλο του σχετικού κεφαλαίου του βιβλίου) που είχε η αύξηση των προσφύγων στον πληθυσμό και την εθνολογική σύσταση της Ελλάδας και ειδικότερα της Μακεδονίας. Νέα εθνολογική σύνθεση Ύστερα ήλθε η Ελληνο-Τουρκική Σύμβαση για την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών που κλείνει τη σειρά των μεγάλων ομαδικών μεταναστεύσεων της εποχής 1912-1924. Η Σύμβαση αυτή είχε ως αποτέλεσμα ν' αλλάξει πέρα πέρα την εθνολογική σύνθεση όλων των χωρών που βρίσκονται τριγύρω από το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα. Η Μακεδονία άδειασε πια οριστικά από Τούρκους και στη θέση τους μπήκε διπλάσιος αριθμός από Έλληνας της Θράκης και της Μικρός Ασίας. Οι Τούρκοι πήγαν και εγκατασταθήκαν στην Ιωνία, στον Πόντο, στα περίχωρα της Πόλης και σ' άλλα μέρη άλλοτε Ελληνικά. Η περίοδος αυτή είναι απ' εκείνες που σημειώνουν το τέλος μιας πράξης στην ιστορία. Έπειτα απ' αυτήν, η σκηνή παρουσιάζεται εντελώς διαφορετική. Τελειώνει ένας κύκλος στην ιστορία των τριών αυτών λαών, του Ελληνικού, του Τουρκικού και του Βουλγαρικού. Για μας τους Έλληνας, ο κύκλος αυτός αρχίζει στο δέκατο αιώνα προ Χριστού, όταν οι πρώτοι Ίωνες άποικοι, ακολουθώντας τον Ανδροκλο τον Κοδρίδη, βγήκαν στη Μικρά Ασία, και τελειώνει, ύστερα από τριάντα αιώνες, την ημέρα -17 Δεκεμβρίου 1924 για την ακρίβεια- που έφυγε η τελευταία καραβιά ανταλλάξιμους, με το ατμόπλοιο «Αμπάζια», απ' τη Μερσίνα. Για τους Τούρκους ο κύκλος είναι συντομότερος. Αρχίζει στο 1371, οπότε οι πρώτοι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία, μετά την νίκη του Σουλτάν Μουράτ του Α' στο Κερμένι της Θράκης, και τελειώνει την 26 Δεκεμβρίου 1924 -ύστερα από 553 χρόνια- την ημέρα που αναχώρησαν από τη Θεσσαλονίκη, με το ατμόπλοιο «Τσαρ Φερδινάντ», οι τελευταίοι ανταλλάξιμοι Μουσουλμάνοι της Μακεδονίας. Επίσης, η ιστορική πάλη μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων για τη Μακεδονία που άρχισε στους Βυζαντινούς χρόνους, πλησιάζει προς το τέλος, χάρη στην ανταλλαγή των πληθυσμών. Εάν σήμερα, μετά την καταστροφή του 1922, η Μικρά Ασία και η Ανατολική Θράκη έμειναν έρημες από Ελληνισμό, η μόνη μας παρηγοριά είναι το ότι τουλάχιστο η Μακεδονία έγινε πια καθαρά Ελληνική. Αρκεί να πω -και αυτό θα φανεί από τις στατιστικές που δημοσιεύω παρακάτω- ότι, ενώ, στο 1912, σαν πρωτοπήραμε τη Μακεδονία, η αναλογία μεταξύ Ελλήνων και αλλοφύλων ήτο 43% με 57% (μολονότι και τότε υπερτερούσαμε απέναντι κάθε άλλης εθνικότητας χωριστά), σήμερα έχομε 88% με 12%. Είναι ανάγκη να τονισθεί η ριζική αυτή μεταβολή, ιδίως στο εξωτερικό, όπου πολλοί εξακολουθούν ακόμη να μιλούν για τη Μακεδονία ωσάν να επρόκειτο πάντοτε για την προ του 1912 κατάσταση. Σήμερα καμιά άλλη χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει εθνικά δικαιώματα πάνω στη Μακεδονία βασιζόμενη στον πληθυσμό. Αθήναι, 29 Μαρτίου 1925 Α.Α. ΠΑΛΛΗΣ σχολικό βιβλίο (έκδοση Η, 2006) σελ166-167
Αφού μελετήσετε το παράθεμα και λάβετε υπόψη τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας, να αναφέρετε τις συνέπειες (επιπτώσεις σύμφωνα με τον τίτλο του σχετικού κεφαλαίου του βιβλίου) που είχε η αύξηση των προσφύγων στον πληθυσμό και την εθνολογική σύσταση της Μακεδονίας. Μέχρι πότε είναι φανερές αυτές οι συνέπειες; (συνέπειες στην εθνολογική και πληθυσμιακή σύσταση της Μακεδονίας) Στο τέλος του 1924, όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της Πάνω Πόλης, ήταν πρόσφυγες, είτε της περιόδου πριν από το 1922, είτε της τριετίας 1922-1924. Στη δεκαετία 1924-1934 παρατηρούνται μετακινήσεις προσφυγικού πληθυσμού μέχρις ότου αυτός εγκατασταθεί οριστικά σε τόπους που τον εξυπηρετούν περισσότερο, ή κοντά σε συγγενείς. Χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι στην Πάνω Πόλη το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων ήρθε κατευθείαν στην περιοχή και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί. Σύμφωνα με τη δειγματοληψία του 1977, η σύνθεση των νοικοκυριών της Πάνω Πόλης το 1930 θα ήταν περίπου η εξής: πρόσφυγες 89%, ντόπιοι (από Θεσσαλονίκη) 11 % και κανένας εσωτερικός μετανάστης. Αντίστοιχα, το 1950 η σύνθεση θα 'ταν περίπου η εξής: πρόσφυγες 83%, ντόπιοι 13% και εσωτερικοί μετανάστες 4%. Τέλος το 1977 η σύνθεση διαμορφώνεται έτσι: πρόσφυγες 49%, ντόπιοι 25%, εσωτερικοί μετανάστες 26%. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 31 % των «ντόπιων» είναι προσφυγικής καταγωγής. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι στις νέες κατοικίες που χτίστηκαν την πενταετία 1978-1984, με τους νέους όρους δόμησης, το 31 % των νοικοκυριών είναι πρόσφυγες. Από αυτό όμως μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι, παρόλο που η Πάνω Πόλη διατηρεί τον προσφυγικό της χαρακτήρα, αυτός έχει αλλοιωθεί σημαντικά. Άγις Αναστασιάδης, Πάνος Σταθακόπουλος (Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912, πρακτικά συμποσίου 1-3 Νοεμβρίου 1985, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Δήμος Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1986, σελ. 523-527) σχολικό βιβλίο 2006 σελ. 167 («Η κυριότερη ... εθνικό κορμό»)
|
|
