Κείμενα για το κεφάλαιο το κρητικό ζήτημα" (σ. 206-220 του σχολικού βιβλίου) εμπλουτίζεται

Ποιες είναι οι εξελίξεις στο κρητικό ζήτημα από την άφιξη του Γεωργίου στο νησί (9 Δεκ 1898) ως και την πρώτη συνεδρίαση της Κρητικής βουλής (8 Φεβ. 1899);

Στις 9 Δεκεμ6ρίου 1898 ο πρίγκιπας Γεώργιος έφτασε στη Κρήτη καί άνέλα6ε τα καθήκοντα του. Δεν πέρασε πολύς χρόνος καί σύμφωνα με τα προαποφασισμένα ανάμεσα στις Δυνάμεις καί τον εντoλοδόχο τους, ο Γεώργιος προέ6η στον διορισμό 16μελούς επιτροπής από πολιτικές προσωπικότητες της Κρήτης, στήν οποία ανέθετε την εκπόνηση καί τον καταρτισμό της νομοθετικής εργασίας, πού επρόκειτο να υπο6ληθεί προς κύρωση ενώπιον της μέλλουσας να συγκληθεί Κρητικής εθνοσυνέλευσης. [... ... ...]

Στις 9 Ιανουαρίου 1800 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της   Κρητικής πολιτείας το διάταγμα της σύγκλησης της Εθνοσυνέλευσης και προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 8 Φε6ρουαρίου. Το διάταγμα προέ6λεπε σαν μέλη του σώματος, που επρόκειτο να εκλεγεί, 138 Χριστιανούς και 50 Μουσουλμάνους, σύμφωνα με την αναλογία των δύο κοινοτήτων που δια6ιούσαν στο νησί. Οι εκλογές έγιναν πράγματι και το κρητικό νομοθετικό σώμα συνήλθε στην πρώτη του πανηγυρική συνεδρίαση.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σελ. 574-575, εκδ. αφων Τολίδη.

(Απάντηση στις σελ. 206-207, «Μέσα σε μια ... ... στις 8 Φεβρουαρίου 1899». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του συντάγματος της Κρητικής πολιτείας (1899);

Μέσα σ' ένα καταπληκτικά και ύποπτα 6ραχύ χρονικό διάστημα το νέο σύνταγμα, από δέκα κεφάλαια και δεκατέσσερα άρθρα, ψηφίστηκε, κυρώθηκε από τον ηγεμόνα και δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της πολιτείας.

Η δημοσίευση του συντάγματος αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη, τόσο για τις μάζες των αστικών κρητικών κέντρων, όσο και της υπαίθρου και δόθηκε, επιτελούς, εξήγηση γιατί 6ιάστηκαν τόσο πολύ οι πληρεξούσιοι. Το νέο σύνταγμα ήταν σαφώς δεσποτικό και μεροληπτικώτατα φιλομοναρχικό. Ο ηγεμόνας προικιζόταν με σπουδαία δικαιώματα, ενώ οι λαϊκές ελευθερίες συμπιέζονταν στο ελάχιστο. Η δημοσίευσή του έπεισε τους πάντες, στην Κρήτη και στην Ελλάδα, ότι ο ευγενής, αλλά δυσήνιος Κρητικός λαός παραδινόταν δέσμιος στη διακυ6έρνηση ενός άπειρου στα πολιτικά πράγματα πρίγκιπα, ο οποίος, κοντά στα άλλα, δεν φημιζόταν και για τις δημοκρατικές του αντιλήψεις.

Το Κρητικό σύνταγμα, σαν καρπός πολιτικής ενέργειας, ήταν προϊόν μιας και μόνης τάξης, των γαιοκτημόνων. Ο ακτήμων λαός που σήκωσε στους ώμους του τα 6άρη πολλών επαναστάσεων στήν Κρήτη, ο καθημαγμένος από τις πρόσφατες εξεγέρσεις, παραμερίστηκε επιμελώς από τα έδρανα της Κρητικής εθνοσυνέλευσης, γι' αυτό και τα δικαία αιτήματά του δεν αναγράφτηκαν καθόλου στον καταστατικό χάρτη τής Πολιτείας. Ιδιαίτερα το αίτημα τής διανομής της γης, που αποτελούσε το καίριο πρό6λημα του κοινωνικού 6ίου στο νησί και ένα από τα πιο σπουδαία εναύσματα των Κρητικών εξεγέρσεων κατά τής τουρκικής καταπίεσης των μπέηδων και των άλλων γαιοκτημόνων.

Μικρογραφία της αντιδραστικότητας του συντάγματος και της συνέλευσης ήταν ή διορισμένη άπω τον πρίγκιπα - αρμοστή κυ6έρνηση των συμ6ούλων του, επί των οποίων - ας σημειωθεί - είχε το απόλυτο δικαίωμα του κατ' αρέσκεια διορισμού τους η της παύσης τους.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σελ. 575, εκδ. αφων Τολίδη.

(Απάντηση στη σελ. 207, «Το σύνταγμα ... Ελευθέριος Βενιζέλος».  και 208, «Το σύνταγμα της Κρητικής ... ψυχολογία των Κρητών». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).  

πάνω

Ποιο είναι το έργο της Κρητικής Πολιτείας μετά την άφιξη του πρίγκιπα Γεώργιο και τη συγκρότηση της πρώτης Κυβέρνησης; Ποια κατάσταση επικρατεί στο νησί;

Θεσμοθετήθηκε για τους κατοίκους της Κρήτης ιδιαίτερη ιθαγένεια, αλλά οι Τουρκοκρητικοί που ήδη είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν λόγω τον προβλημάτων που είχαν μετά την απομάκρυνσή τους από τα χωριά, την πολιτική της Πύλης και τον ατίθασο χαρακτήρα τους, συνέχισαν μετά την έκδοση του Συντάγματος, που κατοχύρωσε τα δικαιώματα του χριστιανικού πληθυσμού, να φεύγουν από την Κρήτη. Ο αρχικός τόπος προορισμού του μεγαλύτερου μέρους των Τουρκοκρητών ήταν η Σμύρνη. Από κει οι πρόσφυγες κατευθύνονταν σε διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας, της Βεγγάζης, της Τριπολίτιδας, στη Συρία και στην Αλεξάνδρεια, είτε για μόνιμη εγκατάσταση, είτε σαν "μουσαφίρηδες", περιμένοντας την πλήρη επανένταξη της Κρήτης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, πράγμα που δεν έγινε.

Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας έγιναν πολλά έργα ανασυγκρότησης - διάνοιξη δρόμων και πλακόστρωση, αποχετευτικά έργα καθώς και εξωραϊσμού και καλλωπισμού, και ανεγέρθηκε η Δημοτική αγορά Χανίων. Ο Γεώργιος ήθελε να χτίσει ανάκτορο, κάτι που δεν ήθελε ο Βενιζέλος γιατί θα σήμαινε διαιώνιση του καθεστώτος της Αρμοστείας που οι Κρητικοί δέχθηκαν ως προσωρινό μέχρι την οριστική λύση και ήταν κι αυτός ένας από τους λόγους της ρήξης μεταξύ τους.

http://el.wikipedia.org/

(Απάντηση στη σελ. 208, «Η πρώτη κυβέρνηση ... ... και εγκατάστασής του». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Για ποιους λόγους και με ποια γεγονότα οδηγούμαστε στην απόλυση Βενιζέλου από τον πρίγκιπα Γεώργιο;

Το συμβούλιο ξεκίνησε την προσπάθεια να οργανώσει κράτος. Στις 18 Μαΐου, ο Βενιζέλος υπέβαλε πλήρη δικαστική νομοθεσία. Άρχισαν όμως οι διαφωνίες. Ο Γεώργιος, σκοπεύοντας να ταξιδέψει στην Ευρώπη, ανακοίνωσε στον κρητικό λαό ότι "κατά την διάρκειαν του ταξιδίου του θα εζήτει από τας Μεγάλας Δυνάμεις την ένωσιν της Κρήτης και ήλπιζε να επιτύχει ταύτην λόγω των συγγενικών του δεσμών". Η ανακοίνωση έγινε χωρίς να το ξέρει το συμβούλιο. Ο Βενιζέλος είπε στον πρίγκιπα ότι δεν θα ήταν καλό να δίνει στον λαό ελπίδες για κάτι που δεν ήταν εκείνη τη στιγμή δυνατό να πραγματοποιηθεί. Όντως δε οι Μεγάλες Δυνάμεις απέρριψαν το αίτημα του Γεωργίου. Επήλθε πολλές φορές διάσταση μεταξύ των δύο ανδρών και ο Βενιζέλος επανειλημμένα υπέβαλε παραίτηση.

Όταν συζητήθηκε στο συμβούλιο ο προϋπολογισμός, ο Βενιζέλος είπε ότι το νησί δεν ήταν αυτόνομο αφού κατεχόταν στρατιωτικά από τέσσερις δυνάμεις και το κυβερνούσε εντολοδόχος τους. Θα έπρεπε, όταν θα έληγε η θητεία του πρίγκιπα, να ζητηθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις να επιτρέψουν στη συνέλευση, με βάση το άρθρο 39 του συντάγματος (που το είχε καταργήσει η συνδιάσκεψη της Ρώμης) να εκλέξει ανώτατο άρχοντα, οπότε δεν χρειαζόταν η παρουσία ξένων στρατευμάτων. Μ' αυτόν τον τρόπο, το νησί θα απαλλασσόταν από τον στρατό κατοχής και την δι' αντιπροσώπου των Μεγάλων Δυνάμεων διακυβέρνηση, και θα μπορούσε ευκολότερα να πετύχει τον στόχο που ήταν η ένωση με την Ελλάδα. Αυτή την πρόταση θα εκμεταλλευθούν οι αντίπαλοι του Βενιζέλου για να πουν ότι ήθελε την Κρήτη αυτόνομη ηγεμονία. Σε απάντηση, εκείνος υπέβαλε και πάλι την παραίτησή του με το αιτιολογικό ότι του ήταν αδύνατο πλέον να συνεργαστεί με τα υπόλοιπα μέλη του συμβουλίου και διαβεβαίωσε ότι δεν σκόπευε να ασκήσει αντιπολίτευση.

Στις 17 Μαΐου 1901, σε έκθεσή του εξέθεσε τους λόγους που τον υποχρέωναν να παραιτηθεί, την δε επομένη τους είπε και προφορικά στον Ύπατο Αρμοστή. Στις 18 Μαΐου ο Βενιζέλος απολύθηκε επειδή δημόσια υποστήριξε απόψεις αντίθετες μ' αυτά που πρέσβευε ο Αρμοστής.

http://el.wikipedia.org/

(Απάντηση στις σελ. 208-209, «Αλλά το πιο σημαντικό ... ... από το αξίωμα του υπουργού». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Η διάσταση πρίγκιπα Γεωργίου και Ελ. Βενιζέλου.

Οι αρμονικότατες αρχικά σχέσεις του ηγεμόνα και του επί τής Δικαιοσύνης σuμ6oύλoυ του, απέ6ησαν με την πάροδο του χρόνου ψυχρές (...)

Οι σχέσεις εκτραχύνθηκαν φανερά και απροσχημάτιστα όταν ο Βενιζέλος ανέφερε στον πρίγκιπα ότι κατά την προσεγγίζουσα λήξη της τριετούς θητείας του ως αρμοστού, θα έπρεπε, αν η ένωση εξετιμάτο σαν αδύνατη, να μην επιδιωχθεί α ανανέωση της θητείας του αρμοστού ως εντολοδόχου των Δυνάμεων, αλλά να κηρυχθεί η Κρήτη πραγματικά αυτόνομη Πολιτεία και ο ανώτατος άρχων της να εκλεγεί από τη συνέλευση, οπότε τα ξένα στρατεύματα θα αποσύρονταν, θα τερματίζονταν η κηδεμονία και οι επεμ6άσεις των ξένων και έτσι θα καθίστατο ευχερέστερη η ένωση της Κρήτης με την Ελλά6α. Ο πρίγκιπας όχι μόνο απέκρουσε τη γραμμή αυτή, αλλά και υποκίνησε αληθινή σταυροφορία κατά του  Βενιζέλου, εμφανίζοντας τον ως ανθενωτικό! Μάλιστα ο ιδιαίτερος του πρίγκιπα Παπαδιαμαντόπουλος  υπέ6αλε μυστική έκθεση προς την υπό τον Γ. Θεοτόκη ελληνική κυβέρνηση και τον 6ασιλέα Γεώργιο, στην οποία ο Βενιζέλος εμφανίζονταν σαν αποδεδειγμένα ιδιοτελές όργανον ξένων δυνάμεων, που απέβλεπαν, προκειμένου να εξυπηρετήσουν δικά τους συμφέροντα, να παρουσιάσουν σαν υπαρκτή στην Κρήτη σοβαρή ανθενωτική κίνηση. Ο Βενιζέλος υπέβαλε τότε δύο φορές την παραίτησή του στον αρμοστή, αλλά αυτός δεν την αποδεχόταν, προτίμησε μέσα στον φανατισμό του, να δημοσιεύσει στις 18 Μαρτίου 1901 διάταγμα βαρύτατα προσβλητικό, με το οποίο απέλυε τον επί της Δικαιοσύνης σύμβουλό του!

Ο Βενιζέλος, φύση μαχητική, δεν ήταν δυνατό να δεχθεί το χτύπημα χωρίς αντίδραση. Αρχικά σίγησε, αλλά όταν αντελήφθη ότι η αρμοστεία απέβλεπε στον πολιτικό του θ’ανατο, άρχισε ανοιχτή αντεπίθεση από τις στήλες της εφημερίδας «Κήρυξ» ...

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σελ. 576, εκδ. αφων Τολίδη.

(Απάντηση στις σελ. 208-210, «Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ... ... της κρητικής αντιπολίτευσης» Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Ποια είναι τα γεγονότα από τη απόλυση Βενιζέλου ως την εκδήλωση της εξέγερσης στο Θέρισο; Στις νέες εκλογές του Μαρτίου 1905 ο Βενιζέλος ετέθη επικεφαλής της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσεως», η οποία με προκήρυξή της το λαό το Φεβρουαρίου 1905, διακηρύξει την Ένωση και, σε περίπτωση αδυναμίας πραγμάτωσης της, την αυτονομία της νήσου, ως λύση προσωρινή, που έφερνε πλησιέστερα στην Κρήτη προς την Ελλάδα. Επίσης ζητούσε αναθεώρηση του Κρητικού Συντάγματος επί το δημοκρατικότερο και διατυπώνει τέλος την απειλή να πραγματώσει τα λαϊκά αιτήματα με ένοπλη εξέγερση. Ο πρίγκιπας αρμοστής αδιαφόρησε εντελώς μπροστά στα αιτήματα της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσεως» δεν υπήρχε άλλη λύση παρά η καταφυγή στα όπλα και στις 10 Μαρτίου  1905 εξερράγη στο Θέρισο ένοπλη εξέγερση όπου προσήλθε και Βενιζέλος μαζί με τους πολιτικούς του φίλους. Ο αγώνας στο Θέρισο κράτησε οκτώ ολόκληρους μήνες.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σελ. 577, εκδ. αφων Τολίδη.

(Απάντηση στις σελ. 210-211, «κάτω από τις συνθήκες ... ... ... ένα φυσικό οχυρό» Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Πώς διαμορφώνεται η κατάσταση μετά την έκρηξη της επανάστασης στο Θέρισο; Ποια είναι η αντίδραση του πρίγκιπα Γεώργιου;

Στις 7 Απριλίου συνήλθε τακτική συνέλευση στα Χανιά, η οποία ομοίως κήρυξε την ένωση ενώ ένας από τους συμβούλους του Ύπατου Αρμοστή παραιτήθηκε και πήγε στον Θέρισο να ενωθεί με τους επαναστάτες. Ο Ύπατος Αρμοστής απαίτησε από τους επαναστάτες να παραδώσουν τα όπλα μέσα σε 36 ώρες, κήρυξε το στρατιωτικό νόμο με την έγκριση των Δυνάμεων, διέταξε συλλήψεις και φυλακίσεις αντικαθεστωτικών κι επέβαλε λογοκρισία στον τύπο. Έπειτα κάλεσε σε σύσκεψη τους προξένους και ζήτησε να λάβουν επείγοντα μέτρα για την "καταστολήν του κινήματος". Για να αυξήσει τις ένοπλες δυνάμεις του συγκρότησε το σώμα των "Δημοφρουρών". Οι Μεγάλες Δυνάμεις έστειλαν μήνυμα στους επαναστάτες ότι θα χρησιμοποιούσαν στρατεύματα προκειμένου να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους. Σε απάντηση οι περισσότεροι βουλευτές της τακτικής συνέλευσης πήγαν στον Θέρισο να ενωθούν κι αυτοί με τον Βενιζέλο.

Ο πρίγκιπας δεν διέθετε άλλες δυνάμεις εκτός της Κρητικής Χωροφυλακής (που έμεινε πιστή σ'αυτόν) και η οποία δεν αυξήθηκε από τους Δημοφρουρούς.

http://el.wikipedia.org/

(Απάντηση στις σελ. 212-213, «Η έκρηξη και η ταχύτατη ... ήταν πλέον ορατή». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Ποιες διπλωματικές ενέργειες σημειώνονται μετά την επανάσταση στο Θέρισο;  Ποια ήταν τα αιτήματα των επαναστατών του Θερίσου προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και πως αυτές αντέδρασαν μέχρι την επίτευξη συμφωνίας στις Μουρνιές.

Μετά την άρνηση των δυνάμεων να αποδεχθούν το αίτημα της Ένωσης, ο Βενιζέλος, που δεν εννοούσε να αφήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στους αντιπάλους του, ζήτησε να τροποποιηθεί το καθεστώς της Κρήτης σύμφωνα με το πρότυπο της Ανατολικής Ρωμυλίας και Βουλγαρίας. Και προβάλλει αυτό το αίτημα, μολονότι γνώριζε ότι ο βασιλιάς της ανεξάρτητης και κυρίαρχης Ελλάδας δεν μπορούσε να είναι ταυτόχρονα και ηγεμόνας της Κρήτης κάτω από την επικυριαρχία του Σουλτάνου.

Οι δυνάμεις απάντησαν και πάλι αρνητικά στο νέο αίτημα διευκρινίζοντας ότι μόνο οι μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν εσωτερικά πράγματα μπορούσαν να γίνουν δεκτές. Η αρνητική απάντηση των δυνάμεων δεν έθεσε τέρμα στην εξέγερση, αντίθετα η ανωμαλία διευρυνόταν κάθε μέρα και περισσότερο, σε σημείο ώστε ο πρίγκιπας, που δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει βία για να καταστείλει τη στάση, εκδήλωσε την πρόθεση να παραιτηθεί. Ο Δηλιγιάννης, όπως και αργότερα ο Ράλλης που τον διαδέχθηκε, τον απέτρεψε γιατί φοβόταν μήπως οι δυνάμεις γνώριζαν άλλον Έλληνα πρίγκιπα ως διαδόχου του Γεωργίου.

Γεώργιου Ράλλη, Γεώργιος Θεοτόκης ο πολιτικός του μέτρου, εκδ. ευρωεκδοτική, σελ. 279-280 

(Απάντηση στις σελ. 214-215, «Η κρίση μετατοπίστηκε ... ... της Κρήτης με την Ελλάδα». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Ποια είναι τα οφέλη της εξέγερσης του Θερίσου;

Οι εξεγερμένοι πέτυχαν τη γενική Αμνηστία και τη σύγκλιση συνέλευσης και έτσι η έκρυθμη κατάσταση τερματίστηκε. Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 7 Μαρτίου 1906 υπό την εποπτεία διεθνούς επιτροπής και ευθύς μετά τη διεξαγωγή τους οι Δυνάμεις αποδέχθηκαν το αίτημα των επαναστατών για αποχώρηση της διεθνούς δυνάμεως και το σχηματισμό πολιτοφύλακες από ντόπιους Κρητικούς υπό τη διοίκηση Ελλήνων αξιωματικών. Η τροπή αυτή των πραγμάτων έθεσε τέρμα στη θητεία του Γεωργίου και νέος αρμοστής ανέλαβε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης.

 Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σελ. 593, εκδ. αφων Τολίδη.

(Απάντηση στις σελ. 215-216, «Οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές ... ... ... της οριστικής του επίλυσης». Προσέξτε επίσης τα σημεία του κειμένου που είναι με μπλε γράμματα).

πάνω

Με βάση τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας και όσα αναφέρονται στο κείμενο που σας δίνεται, να παρουσιάσετε τις άμεσες συνέπειες που είχε ο θρίαμβος της πολιτικής του Βενιζέλου

Ευθύς μετά την παραίτηση του Πρίγκιπα Γεωργίου, ο βασιλιάς Γεώργιος Α' υπέδειξε ως νέο Ύπατο Αρμοστή Κρήτης τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, πρώην πρωθυπουργό και μετέπειτα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, πολιτικό έμπειρο και άνδρα υψηλού ήθους. Ο Ζαΐμης ανέλαβε τα καθήκοντα του στις 18 Σεπτεμβρίου 1906, με πενταετή εντολή. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γ. Θεοτόκης έγραφε στο τηλεγράφημα του στον Πρόεδρο της Κρητικής Βουλής : «δια του διορισμού τον κ. Ζαΐμη καθ’ υπόδειξιν της A.M. τον βασιλέως, επετεύχθη εν μέγα βήμα προς την ποθουμένην υπό των Κρητών και παντός τον Έθνους λύσιν του Κρητικού Ζητήματος».

Θεοχάρης Δετοράκης, Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1990, σ. 450

σχολικό βιβλίο 215-216 («Η πολιτική του Βενιζέλου… οριστικής του επίλυσης»).

πάνω

Με βάση τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας και όσα αναφέρονται στο κείμενο που σας δίνεται, να παρουσιάσετε την κατάλυση της Αρμοστείας στην Κρήτη και το πρώτο ενωτικό Ψήφισμα των Κρητών.

Τα μεσάνυκτα της 22 Σεπτεμβρίου 1908 και ενώ ο Ύπατος Αρμοστής Αλ. Ζαΐμης βρισκόταν σε διακοπές στην Αίγινα, οι Χανιώτες πολιτικοί Ελ. Βενιζέλος, Εμμ. Ξηράς, Χ. Πλουμιδάκης και Εμμ. Παπαγιαννάκης, εξέδωσαν προκήρυξη, με την οποία καλούσαν το λαό σε παγκρήτια συγκέντρωση στα Χανιά, για την κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Η προκήρυξη ήταν λιτή και σαφής: «Αγαπητοί συμπατριώται, της Βουλγαρίας ανακηρυχθείσης εις Βασίλειον, ανάγκη αμέσως αύριον να κηρύξωμεν και ημείς την ένωσιν». Πράγματι, το μεσημέρι της 23 Σεπτεμβρίου, σε επιβλητική συγκέντρωση στο πεδίο του Άρεως στα Χανιά, εγκρίθηκε ομόφωνα το πρώτο λαϊκό ψήφισμα της ένωσης. Στις μέρες που ακολούθησαν, εκδόθηκαν σε όλη την Κρήτη ταυτόσημα ψηφίσματα, ενώ, παράλληλα, η επίσημη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας εξέδωσε το ακόλουθο ενωτικό ψήφισμα, που δημοσιεύτηκε την επομένη (24 Σεπτεμβρίου) στο «Παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος εν Κρήτη», όπως τιτλοφορήθηκε από την ημέρα αυτή η Εφημερίδα της  Κυβερνήσεως της Κρητικής Πολιτείας: «Η Κυβέρνησις της Κρήτης, διερμηνεύουσα το αναλλοίωτον φρόνημα του Κρητικού Λαού, κηρύσσει την ανεξαρτησίαν της Κρήτης και την ένωσιν αυτής μετά της Ελλάδος, όπως μετ' αυτής αποτελέση αδιαίρετον και αδιάαπαστον Συνταγματικόν Βασίλειον. Παρακαλεί την A.M. τον Βασιλέα ν' αναλάβη την διακυβέρνησιν της νήσου. Δηλοί ότι μέχρι τούτου θέλει συνεχίσει να κυβερνά την Νήσον εν ονόματι της A.M. του Βασιλέως των Ελλήνων, κατά τους νόμους του Ελληνικού Βασιλείου. Εντέλλεται εις τας Αρχάς της νήσου, όπως, συμφώνως τω ψηφίσματι τούτω, εξακολουθήσωσι ν' ασκώσι τα καθήκοντα της υπηρεσίας των».

Θεοχάρης Δετοράκης, Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1990, σ. 452

σχολικό βιβλίο 216-217 (όλο το κεφάλαιο 6, Η κατάλυση της Αρμοστείας στην Κρήτη και το πρώτο ενωτικό Ψήφισμα των Κρητών).

πάνω

Με βάση τις σχετικές πληροφορίες του βιβλίου σας και όσα αναφέρονται στο κείμενο που σας δίνεται, να παρουσιάσετε την ανάλυψη της πρωθυπουργίας στην Ελλάδα από τον Βενιζέλο και την αρχική του στάση απέναντι στο κρητικό ζήτημα.

Λίγους μήνες αργότερα η κυβέρνηση αυτή ανασχηματίστηκε, όταν ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, που ήλεγχε τα πολιτικά πράγματα στην Αθήνα μετά την επανάσταση στο Γουδί (1909), κάλεσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για να του εμπιστευθεί τις τύχες της Ελλάδας (Σεπτέμβριος 1910).

Κατά τα δύο επόμενα έτη η Κρήτη διοικήθηκε με το σύστημα των τριμελών Επιτροπών. Η Ελληνική Κυβέρνηση, ακόμη και με Πρόεδρο τον Ελ. Βενιζέλο, απέρριπτε σταθερά το αίτημα των Κρητών βουλευτών, να γίνουν δεκτοί στο εθνικό κοινοβούλιο. Την άρνηση επέβαλλαν λόγοι διπλωματικοί, για να αποφευχθεί αντίδραση της Τουρκίας, αλλά και των Μ. Δυνάμεων, που διακήρυτταν ότι δεν θα επιτρέψουν μεταβολή του status quo της Κρητικής Πολιτείας.

Θεοχάρης Δετοράκης, Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1990, σ. 454-455

σχολικό βιβλίο 218-219 (όλο το κεφάλαιο 8, Η μετάκληση του Βενιζέλου στην Αθήνα και οι επιπτώσεις στο Κρητικό Ζήτημα).

πάνω

Πώς αντιμετωπίζει ο Βενιζέλος την απόφαση των Κρητών να ενσωματωθούν στο ελληνικό κοινοβούλιο;

Ο Βενιζέλος, λοιπόν, προκειμένου να μην επέλθει βίαιη ανατροπή της ισορροπίας των τεταμμένων ελληνοτουρκικών σχέσεων είχε καταλήξει να αντιταχθεί σθεναρά στην είσοδο των Κρητών βουλευτών στην ελληνική βουλή. Σύμφωνα με ρητή διάταξη του συντάγματος ή νέα βουλή επρόκειτο να συγκληθεί στις 19 Μαΐου 1912. Ήδη στην Αθήνα βρισκόταν ομάδα Κρητών βουλευτών ή οποία είχε εντολή των συμπατριωτών της (και ενισχυόταν από την αντιπολίτευση, αλλά και μερικά στελέχη της κυβέρνησης Βενιζέλου, όπως οι υπουργοί Ν. Δημητρακόπουλος και Έμ. Ρεπούλης) να εκπορθήσει την ελληνική βουλή και να ορκισθεί στο σύνταγμα της Ελλάδος και εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων. Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, που θα δημιουργούσε τετελεσμένα γεγονότα για την κυβέρνηση, ο Βενιζέλος κάλεσε στις 18 Μαΐου 1912 το υπουργικό συμβούλιο και εισηγήθηκε ν' αποκλειστούν από την βουλή οι Κρήτες πληρεξούσιοι. Τυχόν απόπειρά τους να παραβιάσουν τη θύρα του κοινοβουλίου, πρότεινε να αντιμετωπιστεί με βίαια αστυνομικά μέτρα

Η πρόταση Βενιζέλου προσέκρουσε στις αντιρρήσεις των υπουργών του Δημητρακόπουλου καί Ρέπουλη, οι οποίοι αντέτειναν ότι ουδείς δύναται ν' απαγορεύσει την είσοδο στην ελληνική βουλή και επομένως είναι ελεύθεροι οι Κρήτες να μπουν στην αίθουσα των συνεδριάσεων. Μπροστά σ' αυτό το φράγμα στην ενάσκηση της πολιτικής του ο Βενιζέλος απειλεί σε παραίτηση και τότε ό Ρέπουλης απέσυρε τις αντιρρήσεις του. Ο μόνος διαφωνών πλέον υπουργός της Δικαιοσύνης Ν. Δημητρακόπουλος αναγκάστηκε νά παραιτηθεί καί το χαρτοφυλάκιό του ανέλαβε ό Κ. Ρακτιβάν. Την επόμενη ή Αστυνομία ή οποία είχε ζώσει με ισχυρές δυνάμεις της τη Βουλή, εμπόδισε τούς Κρήτες πληρεξουσίους να προσέλθουν στην εναρκτήρια συνεδρίαση και να ορκιστούν πίστη στο ελληνικό σύνταγμα και στο ρυθμιστή του βασιλιά Γεώργιο τον Α΄. Και για να μην υπάρχουν περιθώρια απροβλέπτων ενεργειών η Βουλή, αφού εξέλεξε με ταχεία ψηφοφορία και με 125 ψήφους Πρόεδρό της τον  Ι. Τσιριμώκο, όρισε ως ημερομηνία της επόμενης συνεδρίασής της την 10 Οκτωβρίου 1912. Έτσι, με μία κεραυνοβόλο επιχείρηση κατά το ήμισυ αστυνομική και κατά το άλλο ήμισυ πολιτική, απεφεύχθη η χειροτέρευση των σχέσεων με την Τουρκία και η μήνις των Μεγάλων Δυνάμεων διευθετήθηκε κάπως. Ωστόσο το Κρητικό ζήτημα έπαιρνε και πάλι μια νέα αναβολή, η οποία ήταν ασφαλώς αντιδημοτική, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κρήτη. Ο χειρισμός του Βενιζέλου, παρά τον αντιδημοτικό χαρακτήρα του, άφησε ελεύθερο το έδαφος για μία Βαλκανική συνεννόηση, που προετοίμασε την κοινή συμμαχία για την διεξαγωγή του απελευθερωτικού πολέμου το 1912.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1909-1940, σελ. 105-107, εκδ. αφων Τολίδη.

(απάντηση στο σχολικό βιβλίο: σελ. 219, «Αλλά ο Βενιζέλος ... ... και ένοπλα τμήματα».)

Ερώτηση προβληματισμού: πώς εξηγείτε την πολιτική του Βενιζέλου;

πάνω