Η διακήρυξη των Νεότουρκων (1908)

1. Η βάση του Συντάγματος θα είναι ο σεβασμός της εθνικής θέλησης. Μια από τις συνέπειες αυτής της αρχής θα είναι να απαιτηθεί χωρίς καθυστέρηση η ευθύνη των Υπουργών (να γίνουν υπεύθυνοι) ενώπιον της Βουλής κι επομένως, να θεωρείται ότι ένας Υπουργός έχει παραιτηθεί, όταν δε διαθέτει την πλειονότητα των ψήφων της Βουλής.

2. Εφόσον ο αριθμός των γερουσιαστών δε ξεπερνά το ένα τρίτο του αριθμού των βουλευτών, τα μέλη της Γερουσίας θα ορίζονται ως εξής: το ένα τρίτο τους από τον Σουλτάνο και τα δυο τρίτα από το έθνος. Η θητεία τους θα είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας.

3. Απαιτούμε να έχουν δικαίωμα ψήφου όλοι οι οθωμανοί υπήκοοι οι οποίοι έχουν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας τους, ασχέτως αν κατέχουν μικρή ή μεγάλη περιουσία,. Αυτοί που έχουν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα, φυσικά θα στερηθούν και αυτό το δικαίωμα.

4. Απαιτούμε να εισαχθεί με ακριβή διατύπωση στο Συνταγματικό Χάρτη το δικαίωμα της ελεύθερης δημιουργίας πολιτικών ενώσεων, προκειμένου να γίνει σεβαστό το Άρθρο 1 του Συντάγματος του 1293 έτους Εγίρας. [...]

7. Η τουρκική γλώσσα θα παραμείνει η επίσημη γλώσσα του κράτους. Τα επίσημα έγγραφα θα συντάσσονται και οι επίσημες συζητήσεις θα διεξάγονται στην τουρκική. [...]

9. Όλοι οι πολίτες θα απολαμβάνουν απόλυτη ελευθερία και ισότητα, όποια κι αν είναι η εθνικότητα και η θρησκεία τους, και θα έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις. Όλοι οι Οθωμανοί, καθώς είναι ίσοι ενώπιον του νόμου όσον αφορά στα δικαιώματά τους και στις υποχρεώσεις τους έναντι του Κράτους, θα μπορούν να τοποθετούνται σε δημόσιες θέσεις αναλόγως των ικανοτήτων τους και της παιδείας τους. Οι μη Μουσουλμάνοι θα υπάγονται εξίσου στον στρατολογικό νόμο.

10. Η ελεύθερη άσκηση των θρησκευτικών προνομίων, τα οποία έχουν παραχωρηθεί στις διάφορες εθνικότητες, θα παραμείνει ακέραιη. [...]

14. Τα περιουσιακά δικαιώματα των γαιοκτημόνων δε θα παραβιαστούν (αφού τέτοια δικαιώματα πρέπει να μένουν σεβαστά και ακέραια, σύμφωνα με τον νόμο), αλλά θα προταθεί να επιτραπεί στους χωρικούς να αποκτούν γη και να τους δοθούν τα μέσα να δανείζονται χρήματα με λογικό επιτόκιο. [...]

16. Η εκπαίδευση θα είναι ελεύθερη. Κάθε οθωμανός πολίτης, στο πλαίσιο που ορίζει το Σύνταγμα, θα μπορεί να θέτει σε λειτουργία ιδιωτικά σχολεία, εφόσον τηρεί τους ειδικούς νόμους.

17. Όλα τα σχολεία θα λειτουργούν υπό την επίβλεψη του Κράτους. Προκειμένου να αποκτήσουν

οι οθωμανοί πολίτες μια παιδεία με ομοιογενή και ομοιόμορφο χαρακτήρα, τα κρατικά σχολεία θα είναι ανοιχτά σε όλους, η διδασκαλία θα είναι δωρεάν και θα γίνονται δεκτές σ’ αυτά όλες οι εθνικότητες. Η διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας θα είναι υποχρεωτική στα κοινοτικά σχολεία. Στα κρατικά σχολεία, η δημόσια εκπαίδευση θα είναι δωρεάν. Η δευτεροβάθμια και η ανώτερη εκπαίδευση θα παρέχονται στα δημόσια σχολεία, τα οποία αναφέρονται ανωτέρω, και αυτά θα χρησιμοποιούν την τουρκική γλώσσα. Εμπορικές, γεωργικές και βιομηχανικές σχολές θα ιδρυθούν, με σκοπό να αναπτυχθούν οι οικονομικοί πόροι της χώρας.

18. Επίσης, θα ληφθούν μέτρα για τη δημιουργία δρόμων, σιδηροδρόμων και καναλιών για τη διευκόλυνση των επικοινωνιών και την αύξηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της χώρας. Όλα όσα μπορεί να εμποδίζουν την πρόοδο της γεωργίας και του εμπορίου, θα καταργηθούν.

http:www.fordham.edu/halsall/mod/1908youngturk.html

Σημείωση:

Μετά την ήττα στον πόλεμο του 1877-1888 ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Β΄ (1876-1908) ανέστειλε την ισχύ του Συντάγματος του 1876 και κυβέρνησε αυταρχικά. Οι Νεότουρκοι, μια αντιπολιτευτική οργάνωση η οποία αποτελούνταν κυρίως από αξιωματικούς και διανοούμενους, ζητούσαν την επαναφορά του Συντάγματος και εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις που θα ενίσχυαν την αυτοκρατορία. Τελικά, τέθηκαν επικεφαλής μιας επιτυχημένης επανάστασης το 1908 και κατέλαβαν την εξουσία, την οποία κράτησαν ως το 1918. Βασικό πολιτικό αίτημα των Νεοτούρκων κατά την περίοδο που αντιπολιτεύονταν τον Αβδούλ Χαμίτ ήταν η επαναφορά του Συντάγματος του 1876. Ωστόσο, δέχτηκαν να γίνουν ορισμένες μετατροπές του Συντάγματος αυτού. Απαριθμήστε αυτές τις αλλαγές, κι εξηγείστε γιατί ήθελαν να τις εισαγάγουν οι Νεότουρκοι.

Ερώτηση

Ποιo ρόλο παίζει το σχολείο στη διαδικασία της εθνικής οικοδόμησης;

Αναλύστε την παράγραφο 18 της διακήρυξης των Νεοτούρκων. Τι παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε σχετικά με τον ρόλο τον οποίο αποδίδει η πολιτική ηγεσία στην οικονομική ανάπτυξη;

σελ. 72-73

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ  2, Έθνη και κράτη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Επιμέλεια: ΜΙΡΕΛΑ-ΛΟΥΜΙΝΙΤΑ ΜΟΥΡΓΚΕΣΚΟΥ. Διεύθυνση Σειράς: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ. Mετάφραση: ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΡΚΕΤΟΣ. Θεσσαλονίκη 2006