Τα Μαρασλειακά, Η ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ

Ο Τριανταφυλλίδης θα παρέμβει μόνο επί του γλωσσικού, για να υπερασπιστεί το έργο του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και τη γλώσσα των βιβλίων του δημοτικού σχολείου. Η παρέμβαση του δεν περιείχε απολύτως καμία νύξη για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, την κοινωνία και το σχολείο. Γενικά, επέμενε να δίνει έμφαση στη γλωσσική μεταρρύθμιση, και όχι στη μεταρρύθμιση γενικά. Θεωρούσε ότι η γλωσσική μεταρρύθμιση ήταν εκείνη που ένωνε τους δημοτικιστές και έμοιαζε «βαθύτερα ριζωμένη στην πραγματικότητα μας». Στην αλληλογραφία του με τον Δελμούζο, που προηγείται της μαρασλειακής κρίσης, διακρίνεται επίσης καθαρά η απόσταση που τον χωρίζει από τον ηγετικό πυρήνα των μεταρρυθμιστών, και κυρίως από τον Γληνό. Θεωρεί ότι οι απόψεις του, πιο διαλλακτικές όσον αφορά την απόλυτη κυριαρχία της δημοτικής στο δημοτικό σχολείο, δεν είναι συμβατές με τις ιδέες του Γληνού, και συνεπώς η θέση του στην τριανδρία είναι αμφίβολη. «Σε σωματείο που δεν έχει θέση για τις ιδέες μου, δεν έχω θέση ούτε και με χρειάζεται», έγραφε στον Δελμούζο. Όταν ο τελευταίος τού ζητά να επιστρέψει στην Ελλάδα από το Μόναχο για να αναλάβει Ανώτερος Επόπτης Δημοτικής Εκπαιδεύσεως και να στελεχώσει το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο, ο Τριανταφυλλίδης εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις. Και όταν η μαρασλειακή διένεξη περνά στον δημόσιο χώρο, ο Τριανταφυλλίδης, στην Αθήνα πια, και ως Ανώτερος Επόπτης Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, θα σιωπήσει. Θα σπάσει τη σιωπή του μόνο για να απαντήσει στον Κουλουμβάκη, που αρθρογραφεί στο Εμπρός, γύρω από ένα ήσσονος σημασίας ζήτημα. Οι αντίπαλοι του δημοτικισμού, μεταξύ των οποίων και ο Κουλουμβάκης, ερευνούσαν τα βιβλία που διδάσκονταν στο σχολείο για να βρουν ακραίες εκφράσεις και λέξεις της δημοτικής, και να αποδείξουν έτσι ότι η γλώσσα των «μαλλιαρών» δεν είχε καμία σχέση με τη γλώσσα που μιλούσε ο λαός. Τέτοιες εκφράσεις και λέξεις αφθονούσαν στα Νεοελληνικά Αναγνώσματα, βιβλίο που διδασκόταν στη μέση εκπαίδευση και συμπεριλάμβανε ποιητές και συγγραφείς των νεότερων χρόνων. Παρατίθενταν, όμως, από τον Κουλουμβάκη, χωρίς να διευκρινίζεται η προέλευση τους. Σ' αυτό το ζήτημα θα παρέμβει ο Τριανταφυλλίδης. Σε επιστολή του προς την εφημερίδα Εμπρός, όπου οι υπόλοιποι δημοτικιστές δεν αρθρογραφούσαν από επιλογή, θα υποστηρίξει ότι λέξεις όπως «αντρίτσι», «πιχάω», «ξαχάω» κλπ., τις οποίες είχε αναφέρει ο Κουλουμβάκης στο κείμενο του, δεν υπάρχουν στα αναγνωστικά του δημοτικού σχολείου. Ο Κουλουμβάκης θα ανταπαντήσει, και ο διάλογος θα συνεχιστεί στο ίδιο πνεύμα.

Στο διάστημα από τα τέλη Μαΐου -που το μαρασλειακό επεισόδιο περνάει στον δημόσιο χώρο- έως τα τέλη Αυγούστου -που το όνομα του Τριανταφυλλίδη εμφανίζεται στις εφημερίδες- ο Δελμούζος τον αναζητά, από την Αγόριανη όπου βρίσκεται. Ο Τριανταφυλλίδης θα του απαντήσει την ίδια μέρα που δημοσιεύεται στο Εμπρός η επιστολή του: «Αλήθεια είμαι ασυγχώρητος για την τόση σιωπή».

Ακολουθεί η έκδοση της μελέτης του Τριανταφυλλίδη, που έχει τίτλο Δημοτικισμός. Βρισκόμαστε πια στον Ιούνιο του 1926, ταυτόχρονα σχεδόν με τη δημοσιοποίηση της έκθεσης Παναγιωτίδη και την κατεδάφιση του Μαράσλειου. Στην εν λόγω μελέτη ο Τριανταφυλλίδης θα αναφερθεί διεξοδικά και με διάφορες αφορμές στο προηγούμενο βιβλίο του, Δημοτικισμός και Αντίδραση, που γράφεται πολύ αργότερα, το 1949, χωρίς και πάλι να κάνει καμία νύξη για τα Μαρασλειακά.

Μαρία Ρεπούση, Τα Μαρασλειακά (1925-1927), Αθήνα 2012, Πόλις, σ. 225-226