οι δημόσιοι υπάλληλοι στον μεσοπόλεμο

(από το βιβλίο του Δημήτρη Α. Κατσορίδα, Βασικοί σταθμοί του εργατικού - συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα 1870-2001, ΑΡ.ΙΣΠΌ.Σ - Γ.Σ.Ε.Ε. Αθήνα, 2008)

αποσπάσματα:

Τον Δεκέμβριο 1925 η δικτατορική κυβέρνηση του Πάγκαλου προχωρά στην άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, η οποία είχε κατοχυρωθεί με το Σύνταγμα του 1911. Ανάμεσα στους απολυμένους ήταν ο Δ. Γληνός, ο Κ. Βάρναλης κ.ά.

σελ. 62

Στις 23 Μαρτίου 1927 πραγματοποιείται μεγάλη συγκέντρωση των δημοσίων υπαλλήλων, πρωτοφανής για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Μεταξύ των διεκδικήσεων είναι η απελευθέρωση του γενικού γραμματέα της ΣΔΥΕ, ο οποίος είχε συλληφθεί στη συγκέντρωση της ΓΣΕΕ λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 11 Μαρτίου.

Στις 29 Δεκεμβρίου 1927 πραγματοποιείται η πρώτη απεργια­κή κινητοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων με την προκήρυξη δίωρης στάσης εργασίας. Ως αποτέλεσμα της συνδικαλιστικής δράσης των δημοσίων υπαλλήλων η κυβέρνηση ψηφίζει τον Νόμο 3453/12-3-1928 «περί απεργούντων Δημοσίων Υπαλλήλων» και εξαπολύει κύμα διώξεων κατά των συνδικαλιστικών στελεχών. Εκείνη την περίοδο είναι που μετατίθεται ο γενικός γραμματέας της Ένωσης των Δημοσίων Υπαλλήλων Αθήνας και υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών, ποιητής Κ. Καρυωτάκης στην Πρέβεζα.

Βέβαια, αφορμή νέων διώξεων για όλο το συνδικαλιστικό κίνημα και την Αριστερά αποτέλεσε για την κυβέρνηση Βενιζέλου ο Νόμος 4429/24-7-1929 «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών», γνωστός και ως «Ιδιώνυμο», ο οποίος προέβλεπε τη διάλυση εργατικών σωματείων, όταν, κατά τη γνώμη των κρατούντων, αυτά ξέφευγαν από τους σκοπούς τους και επηρεάζονταν από τις σοσιαλιστικές ιδέες. Με αυτή τη δικαιολογία δεκάδες σωματείων, εργατικών κέντρων και ομοσπονδιών διαλύθηκαν, ενώ πολλοί συνδικαλιστές και εργάτες φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν.

σελ. 66

Από τις 2-13 Νοεμβρίου 1930 πραγματοποιείται το 4ο Συ­νέδριο της Συνομοσπονδίας των Δημοσίων Υπαλλήλων Ελλάδος (ΣΔΥΕ) μέσα σε βαρύ πολιτικό και κοινωνικό κλίμα. Μία από τις βασικές αποφάσεις του Συνεδρίου είναι και η προώθηση της συνεργασίας με τα συνδικάτα του ιδιωτικού τομέα. Η εν λόγω απόφαση στηρίζεται στην εκτίμηση ότι «οι Δημόσιοι Υπάλληλοι προσφέροντας την εργασίαν των στο Κράτος έναντι αμοιβής σχετίζονται με αυτό σαν εργάτης προς εργοδότη». Έτσι, στις 28 Φεβρουαρίου 1931 γίνεται, πρώτη φορά, κοινή συγκέντρωση ΓΣΕΕ και ΣΔΥΕ με αφορμή τη συζήτηση στη Βουλή του νομοσχε­δίου για τις υπαλληλικές οργανώσεις. Την απεργία των δημοσίων υπαλλήλων, με άρθρο του στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα (25/2/1931), ο Ελευθέριος Βενιζέλος χαρακτήρισε ως πράξη επαναστα­τική. Το αποτέλεσμα ήταν να ψηφιστεί από τη Βουλή ο Νόμος -1879/8-3-1931, ο οποίος απαγορεύει τη λειτουργία της ΣΔΥΕ και μιας σειράς άλλων δημοσιοϋπαλληλικών οργανώσεων.

σελ. 70-71

...Την 1 Απρίλη 1935 δημοσιεύεται συντακτική πράξη "περί αναστολής μονιμότητας των δ.υ:\..

...Μετά από λίγες ημέρες διαλύονται όλα τα σωματεία των δ. υ, σφραγίζονται τα γραφεία τους και κατάσχεται η περιουσία τους. Με την άρση της μονιμότητας, μόνο στους εκπαιδευτικούς απολύονται 520 δάσκαλοι, 50 επιθεωρητές, 90 καθηγητές και γίνονται 6.000 δυσμενείς μεταθέσεις. Με το μεσαιωνικό μέτρο των εκτοπίσεων εξορίζονται όλα τα μέλη της ΚΠΕ».⁹³

σελ. 72

Το δημοσιοϋπαλληλικό κίνημα του Μεσοπολέμου συγκρότησε νέες συλλογικότητες, ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση και διατύπωσε ενδιαφέρουσες θεωρητικές αναλύσεις για το αν οι σχέσεις κράτους και δημοσίων υπαλλήλων είναι σχέση μισθωτής εργασίας και άρα έχουν το δικαίωμα να συνδικαλίζονται. Όπως επισημαίνει η Ε. Αβδελά* (1996, σελ. 93), «Μέσα στη γενικότερη ριζοσπαστικοποίηση που χαρακτηρίζει τη μεσοπολεμική περίοδο, οι δημόσιοι υπάλληλοι οδηγούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα να αντικρούσουν την αντίληψη που τους θεωρεί εκπροσώπους του κράτους στο συγκεκριμένο χώρο λειτουργίας τους, αντι­τάσσοντας την άποψη του κράτους/εργοδότη, και να διεκδική­σουν το δικαίωμα στο συνδικαλισμό και την απεργία, όπως οι υπόλοιπες κατηγορίες μισθωτών».

σελ. 74

* Αβδελά Έφη, «Η μισθωτή εργασία ως προνομιακό πεδίο για τη συγκρότηση κοινωνικών κινημάτων στο Μεσοπόλεμο», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, Νοέμβριος 1996, τεύχος 8.