|
|
|
|
| ||||||
|
Απελευθέρωση Ανατολικής Μακεδονίας Γ. Ζωΐδης, Μ. Καΐλας, Τ. Μαμάτσης, Φ. Αθανασίου, Γ. Ασουρας, Ιστορία της εθνικής αντίστασης 1940 – 1945, Αθήνα, 1983, Σύγχρονη Εποχή
Οι εργασίες της Διάσκεψης κράτησαν τρεις μέρες και κατέληξαν στις 20 Μάη 1944 στην υπογραφή συμφωνίας, που δεν ήταν άλλη από την ομιλία του Γ. Παπανδρέου στη Διάσκεψη. Από τον τόπο της διεξαγωγής των εργασιών της Διάσκεψης, η συμφωνία πού υπογράφηκε ονομάστηκε Συμφωνία του Λιβάνου. Η συμφωνία αυτή αποτελούνταν από 8 κεφάλαια στα όποια, σε συντομία, περιλαμβανόταν τα έξης: α) Η πάλη των ελληνικών ένοπλων δυνάμεων της Μέσης Ανατολής για την εθνική ενότητα, που είχε κατασταλεί βίαια από τους άγγλους με την πλήρη έγκριση του βασιλιά και της ελληνικής κυβέρνησης του εξωτερικού, χαρακτηριζόταν «στάσις» και «έγκλημα εναντίον της πατρίδος» και αποφασιζόταν «οι υποκινηταί της στάσεως να τιμωρηθούν αναλόγως με τας ευθύνας των». Προβλεπόταν η ανασύνταξη των ενόπλων ελληνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής με βάση «μόνον εθνικά και στρατιωτικά κριτήρια». β) Σχετικά με την ενοποίηση όλων των ανταρτικών τμημάτων και τη δημιουργία ενιαίου εθνικού στρατού στη Συμφωνία του Λιβάνου αναφερόταν, ότι «η σημερινή κατάστασις θεωρείται μεταβατική, η δε ρύθμισις θα ανήκη εις την πλήρη πρωτοβουλίαν της Κυβερνήσεως και του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. γ) Σχετικά με το ζήτημα της τάξης και της ασφάλειας στη Συμφωνία του Λιβάνου διαλαμβανόταν, ότι «εις την υπαιθρον θα διασφαλισθη η τάξις, η προσωπική ασφάλεια και η πολιτική ελευθερία». δ) Για την ενίσχυση των θυμάτων των κατακτητών και του πληθυσμού γενικά στη Συμφωνία προβλεπόταν, ότι θα επιδειχθεί «μέριμνα». ε) Όσον αφορά το πρόβλημα της απελευθέρωσης και της μεταπελευθερωτικής εξέλιξης της χώρας στη Συμφωνία αναγραφόταν, ότι η απελευθέρωση θα γίνει από κοινού μετά των συμμαχικών δυνάμεων και ότι «η εξασφάλισις και της τάξεως και της ελευθερίας του Ελληνικού λαού θα είναι έργον ιδικόν της (δηλ. της κυβερνήσεως)». Ύστερα δε από την απελευθέρωση, ο λαός πρέπει να αποφασίσει διά το πολίτευμα και την κυβέρνησιν «εις το συντομώτερον δυνατόν χρόνον, αλλά και κατά τον γνησιότερον τρόπον, υπό συνθήκας πλήρους ελευθερίας». Για το σοβαρό θέμα της επιστροφής ή όχι του βασιλιά στην Ελλάδα πριν τη διενέργεια του δημοψηφίσματος αναφερόταν ότι «ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος της χώρας έχει δεδηλωμένην γνώμην (δηλ. να μην επιστρέψει ο βασιλιάς προτού διενεργηθεί δημοψήφισμα), την οποίαν βεβαίως διατηρεί και συμμετέχων εις την κυβέρνησιν της Εθνικής Ενότητος. Ανήκει επομένως εις τούς σκοπούς της Εθνικής Κυβερνήσεως η αποσαφήνισις». στ) Αποφασιζόταν «η επιβολή σκληρών κυρώσεων κατά των προδοτών της πατρίδος και κατά των εκμεταλλευτών της δυστυχίας του λαού». ζ) Αναγνωριζόταν η ανάγκη να παρθούν μέτρα «διά την άμεσον ικανοποίησιν μετά την απελευθέρωσιν των υλικών αναγκών του Ελληνικού Λαού». η) Σαν μεταπολεμική διεκδίκηση της χώρας στη Συμφωνία καθοριζόταν «η πλήρης εθνική μας αποκατάστασις και η πλήρης ασφάλεια των νέων συνόρων μας». Αυτά ήταν τα κύρια σημεία της Συμφωνίας του Λιβάνου. Στο Λίβανο συζητήθηκε επίσης και το βασικότατο ζήτημα της σύνθεσης της νέας κυβέρνησης. Αποφασίστηκε η κυβέρνηση αυτή να σχηματισθεί από αντιπροσώπους όλων των πολιτικών κομμάτων και των αντιστασιακών
σ. 226-227
Απελευθέρωση Ανατολικής Μακεδονίας
Στις 13 Σεπτέμβρη τα τμήματα του ΕΛΑΣ απελευθέρωσαν την Καβάλα. Ο λαός της Καβάλας έρανε με λουλούδια τούς ηρωικούς ελασίτες που απελευθέρωσαν την πόλη. Σε μεγαλειώδη συγκέντρωση του λαού της Καβάλας μίλησαν αντιπρόσωποι των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων και του ΕΛΑΣ, καθώς και εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Πατριωτικού Μετώπου της Βουλγαρίας. Ως τις 15 Σεπτέμβρη όλη η περιοχή από την Αλεξανδρούπολη μέχρι το Στρυμώνα είχε απελευθερωθεί και είχαν εγκατασταθεί παντού οι αρχές της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ άρχισαν να συλλαμβάνουν τα μέλη της βουλγαρικής ασφάλειας (Οχράνας), που είχαν κακουργήσει σε βάρος του λαού της περιοχής, και να τα κλείνουν στις φυλακές. Με τα μέτρα αυτά ήταν σύμφωνο το Πατριωτικό Μέτωπο της Βουλγαρίας και η κυβέρνηση του. Στην πολιτική, όμως, της κυβέρνησης του Βουλγάρικου Πατριωτικού Μετώπου αντέδρασε ο βούλγαρος φασίστας στρατηγός, διοικητής του Β' Σώματος Στρατού Συράκοφ, που τον ενέπνεε και τον καθοδηγούσε ο άγγλος πράκτορας ταγματάρχης Μύλερ. Ο Μύλερ επεδίωκε και εργαζόταν για να επικρατήσουν στην Ανατολική Μακεδονία-Θράκη τα τμήματα του Τσαούς Αντών και σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τα τμήματα του βουλγάρικου στρατού, που βρίσκονταν στην περιοχή αυτή, κατά της κυβέρνησης του Πατριωτικού Μετώπου της Βουλγαρίας. Ο Συράκοφ σε συνεννόηση με τον Μύλερ, υπόγραψε συμφωνία με τον Τσαούς Αντών στις 18 Σεπτέμβρη 1944. Με βάση τη συμφωνία αυτή αναλάβαινε την υποχρέωση να απομακρύνει όλες τις ελληνικές ανταρτικές ομάδες, δηλαδή τα τμήματα του ΕΛΑΣ, από τους κατοικημένους τόπους της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και να μην επιτρέψει ξανά την είσοδο τους στην περιοχή αυτή. Ταυτόχρονα η συμφωνία καθόριζε, ότι δεν επιτρεπόταν στα τμήματα του Τσαούς Άντών να μπαίνουν στους κατοικημένους τόπους, οπού παρέμενε βουλγαρικός στρατός και ότι οι σιδηροδρομικές γραμμές μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από τα βουλγαρικά στρατεύματα. Μετά την συμφωνία αυτή τα τμήματα του ΕΛΑΣ, που βρίσκονταν στη Δράμα, περιορίστηκαν στις 19 Σεπτέμβρη στο Ινστιτούτο Καπνού και στις 20 Σεπτέμβρη ο Τσαούς Αντών, έπειτα από υπόδειξη του Μύλερ, έστησε ενέδρα και έπιασε τη Διοίκηση της VI Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Στη Δράμα ξέσπασε άγρια τρομοκρατία. Μα η κατάσταση αυτή δεν κράτησε πολύ. Οι βούλγαροι αντιφασίστες οργάνωσαν κίνημα. Ο Συράκοφ και οι φασίστες αξιωματικοί πιάστηκαν. Τη διοίκηση του Β' Σώματος Στρατού την πήραν στα χέρια τους οι βούλγαροι παρτιζάνοι. Η συμφωνία Συράκοφ -Τσαούς Αντών ακυρώθηκε. Ο Τσαούς Αντών, μαζί με όλα τα φασιστικά περιτρίματα της περιοχής, έλληνες και βούλγαρους, αποσύρθηκε στο Μπόζ Ντάγ και Τσάλ Ντάγ. Έπειτα από τις επίμονες διαμαρτυρίες του ΕΑΜ ο Μύλερ απομακρύνθηκε από την Ελλάδα. Η εξουσία παραδόθηκε ξανά στις ελληνικές πολιτικές αρχές. Οι βούλγαροι εκκένωσαν την περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης. Σ' όλες τις πόλεις τής περιοχής αυτής συγκροτήθηκαν όργανα λαϊκής Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης, που καταπιάστηκαν δραστήρια με τη λύση των ζωτικών ζητημάτων του λαού. Πολύτιμο έργο επιτέλεσε η λαϊκή εξουσία στην περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης στο σύντομο διάστημα τής δράσης της. Το έργο αυτό το αναγνώρισε και η κυβερνητική αντιπροσωπεία, που στάλθηκε στην Ανατολική Μακεδονία, με το έξης συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς τούς νομάρχες τής Ανατολικής Μακεδονίας καί Θράκης: «Ολόκληρη ή κυβερνητική αντιπροσωπεία εκφράζει την εκτίμηση της στα όργανα της αυτοδιοίκησης για το έργο που έκαναν σ' όλο αυτό τα μικρό χρονικό διάστημα. Παρέλαβαν ερείπια και κατόρθωσαν κι εξασφάλισαν την τροφοδοσία του λαού. Διαφύλαξαν την εθνική περιουσία, πήραν στοιχειώδη μέτρα περίθαλψης μέσα σε χιλιάδες δυσκολίες και εμπόδια και έλυσαν προβλήματα που μονάχα η ικανότητα των λαϊκών οργάνων και η προσήλωση στο λαϊκό συμφέρον τούς έδοσε τη δυνατότητα να τα λύσουν. Η κυβερνητική αντιπροσωπεία εκφράζει την ευαρέσκεια της για το έργο τους αυτό και τους παρακαλεί να τη διαβιβάσουν στα κατώτερα Όργανα της Αυτοδιοίκησης. Οι υπουργοί Δράμα 27.10.1944 Λ. Λαμπριανίδης Ο Γενικός Γραμματέας Μ. Πορφυρογέννης Λ. Κωστόπουλος
σ. 281-283
Οι δυνατότητες που προσέφερε στους άγγλους ιμπεριαλιστές η Συμφωνία του Λιβάνου δεν θεωρούνταν τώρα αρκετές για την εφαρμογή των καταχθόνιων σχεδίων τους. Επεδίωκαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις που θα τους επέτρεπαν, όχι μόνο να αποβιβαστούν στην Ελλάδα αλλά και να έχουν δικαίωμα ανάμιξης στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας. Η επίτευξη της επιδίωξης αυτής αποτέλεσε το κύριο πρόβλημα της σύσκεψης, που συνήλθε με την πρωτοβουλία τους στην Καζέρτα της Ιταλίας στις 28 Σεπτέμβρη 1944. Στη Σύσκεψη της Καζέρτας, που διεξήχθηκε με την προεδρεία του αρχιστρατήγου των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου Ουίλσων, πήραν μέρος ο βρεττανός υπουργός Μέσης Ανατολής Μάκ Μίλλαν, ο άγγλος πρεσβευτής στην ελληνική κυβέρνηση Λήπερ, ο άγγλος στρατηγός Σκομπυ, διοικητής των αγγλικών δυνάμεων που ετοιμάζονταν για επέμβαση στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός της ελληνικής κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, οι υπουργοί Α. Σβώλος (ΠEEA), I. Ζεύγος (ΚΚΕ), Θ. Τσάτσος και Σγουρίτσας, ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης, στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ και ο Ναπολέων Ζέρβας, στρατιωτικός αρχηγός του ΕΔΕΣ. Την ίδια μέρα υπογράφηκε συμφωνία που θεωρούσε σαν αυτονόητο γεγονός την άμεση απόβαση βρεττανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, υπήγαγε στο διοικητή τους τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ και έδινε στους άγγλους τη δυνατότητα ανάμιξης στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας. Η Αθήνα με τον Πειραιά και όλη η Αττική τέθηκαν άμεσα στη δικαιοδοσία του άγγλου στρατηγού Σκόμπυ, πού διορίστηκε διοικητής - στην ουσία αρχιστράτηγος - όλων των συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα (αγγλικών, ΕΛΑΣ, Ταξιαρχίας Ρίμινι κλπ). Στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ της υπαίθρου απαγορεύονταν να μπουν στην πρωτεύουσα, καθώς και στην περιοχή μεταξύ Αξιού – Στρυμώνα, δηλαδή στη Θεσσαλονίκη.
σ. 291-292
|
|
