ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΣΤΗ «MONDE», ΛΙΓΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ, ΠΡΟΔΙΔΕΙ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΝΑ ΑΦΟΥΓΚΡΑΣΤΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΣΚΟΥΣΑ ΛΑΪΚΗ ΟΡΓΗ

http://www.efsyn.gr/?p=47385

Στις 15 του Μάρτη του 1968, μόλις επτά εβδομάδες πριν ανάψει το «φιτίλι» του γαλλικού Μάη, ο αρθρογράφος της «Monde» Πιερ Βιανσόν-Ποντέ, τότε επικεφαλής του πολιτικού ρεπορτάζ, διαπίστωνε σε κύριο άρθρο του ότι «η Γαλλία πλήττει»!

Το ύφος του ήταν πράγματι αιχμηρό για τη φαινομενική αδράνεια ενός λαού, που -όπως του καταμαρτυρεί- αντί να αντιδράσει, περνά τις ημέρες του βυθισμένος νωχελικά στον καναπέ, υπνωτισμένος από την προπαγάνδα των συστημικών ΜΜΕ της χώρας.

Όμως, ένεκα των εξελίξεων που τον διέψευσαν άμεσα και επί του πρακτέου, το κείμενο έμεινε τελικά στην ιστορία περισσότερο ως απόδειξη ότι ακόμη και τα πιο πεφωτισμένα μυαλά της γαλλικής αστικής τάξης δεν είχαν καμία επαφή με τη λαϊκή βάση και αδυνατούσαν να αφουγκραστούν τον αχό της υποβόσκουσας λαϊκής οργής, λίγο πριν αυτή ξεσπάσει…

Εισαγωγή και μετάφραση: Μαργαρίτα Βεργολιά

Αυτό που χαρακτηρίζει σήμερα τον δημόσιο βίο μας είναι η πλήξη. Οι Γάλλοι πλήττουν. Δεν συμμετέχουν ούτε από κοντά ούτε εξ αποστάσεως στις μεγάλες αναταραχές που συγκλονίζουν τον κόσμο, ο πόλεμος στο Βιετνάμ σίγουρα τους συγκινεί, αλλά δεν τους αγγίζει πραγματικά. Στο κάλεσμα να συγκεντρωθεί «ένα δισεκατομμύριο για το Βιετνάμ», 20 φράγκα το κεφάλι, 33 φράγκα ανά ενήλικα, η προσπάθεια είναι -έπειτα από περισσότερο από έναν χρόνο- αρκετά μακριά από τον στόχο. Επιπλέον, με εξαίρεση τους λίγους που έχουν εμπλακεί από τη μία ή την άλλη πλευρά, όλοι, από τον πρώτο εξ αυτών έως τον τελευταίο, βλέπουν αυτόν τον πόλεμο με την ίδια ματιά ή σχεδόν την ίδια. Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή προκάλεσε έναν μικρό «πυρετό» στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού: η ηρωική προέλαση προκάλεσε σπλαχνικές αντιδράσεις, συναισθήματα και απόψεις` μέσα σε έξι ημέρες, όλα είχαν τελειώσει.

Οι αντάρτες της Λατινικής Αμερικής και ο αναβρασμός στην Κούβα ήταν, για ένα διάστημα, της μόδας` δεν είναι πια παρά ένα θέμα πρακτικής εργασίας κοινωνιολόγων της αριστεράς και αντικείμενο κριτικής για τους διανοούμενους. Έως 500.000 νεκροί στην Ινδονησία, 50.000 δολοφονημένοι στην Μπιάφρα, ένα πραξικόπημα στην Ελλάδα, οι απελάσεις στην Κένυα, το απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής, οι εντάσεις στην Ινδία: είναι μετά βίας το καθημερινό «τίμημα» της πληροφόρησης. Η κρίση των κομμουνιστικών κομμάτων και η κινεζική Πολιτιστική Επανάσταση δείχνουν να ισορροπούν τη σκοτεινή ανησυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες και τις δυσκολίες της Αγγλίας.

Τέλος πάντων, αυτές είναι δικές τους υποθέσεις, όχι δικές μας. Τίποτα από όλα αυτά δεν μας επηρεάζει άμεσα: εξάλλου, στην τηλεόραση μας επαναλαμβάνουν τουλάχιστον τρεις φορές κάθε βράδυ ότι η Γαλλία βρίσκεται σε ειρήνη, πρώτη φορά εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια και ότι ούτε εμπλέκεται ούτε την απασχολεί κανένα μέρος του κόσμου.

Η νεολαία πλήττει. Οι μαθητές διαδηλώνουν, κινητοποιούνται, μάχονται στην Ισπανία, στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στην Αλγερία, στην Ιαπωνία, στην Αμερική, στην Αίγυπτο, στη Γερμανία, ακόμη και στην Πολωνία. Εχουν την αίσθηση ότι πρέπει να κάνουν κατακτήσεις, να διατυμπανίσουν τις διαμαρτυρίες τους, το λιγότερο μια αίσθηση παραλόγου απέναντι στον παραλογισμό. Οι Γάλλοι φοιτητές ενδιαφέρονται να μάθουν εάν τα κορίτσια στη Ναντέρ και στο Αντονί θα μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στους κοιτώνες των αγοριών, με το σκεπτικό ότι (το αντίθετο) συνιστά περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όσο για τους νέους εργαζόμενους, ψάχνουν για δουλειά και δεν μπορούν να βρουν. Οι αγώνες, οι ομιλίες και οι αποστροφές πολιτικών όλων των αποχρώσεων φαντάζουν σε όλους αυτούς τους νέους, στην καλύτερη των περιπτώσεων κωμικά, στη χειρότερη εντελώς άχρηστα, σχεδόν πάντα ακατανόητα. Ευτυχώς, η τηλεόραση είναι εκεί για να εκτρέπει την προσοχή προς τα αληθινά προβλήματα: η κατάσταση του τραπεζικού λογαριασμού της Κιλί, η κυκλοφοριακή συμφόρηση στους αυτοκινητοδρόμους, οι ιπποδρομίες που εξακολουθούν κάθε βράδυ Κυριακής να έχουν προτεραιότητα σε όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα της Γαλλίας.

Ο στρατηγός Ντε Γκολ πλήττει. Είχε ορκιστεί να μην εγκαινιάζει πλέον τις γεωργικές εκθέσεις και εξακολουθεί να πηγαίνει, ως επίσημος και ηλικιωμένος, στην Αγροτική Εκθεση της Λιόν. Τι άλλο να κάνει; Προσπαθεί μερικές φορές, χωρίς μεγάλη επιτυχία, να δραματοποιήσει την καθημερινή ζωή, υπερβάλλει με δυνατή φωνή για τους εξωτερικούς κινδύνους και τις εσωτερικές απειλές. Με χαμηλή φωνή, αναστενάζει με απελπισία μπροστά στην «αγελαδοποίηση» των συμπατριωτών του, οι οποίοι, ωστόσο, στηρίχθηκαν πάνω του μια και πάντα. Αυτό που κάνει άλλωστε η τηλεόραση είναι να μην χάνει ούτε μια ευκαιρία να υπενθυμίσει ότι η κυβέρνηση είναι σταθερή πρώτη φορά εδώ κι έναν αιώνα.

Μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλων δεν πλήττουν: άνεργοι, νέοι χωρίς εργασία, μικροί αγρότες που συνθλίβονται από την πρόοδο, θύματα του αναγκαίου συγκεντρωτισμού και του ολοένα και πιο αδυσώπητου ανταγωνισμού, ηλικιωμένοι λίγο-πολύ εγκαταλελειμμένοι απ’ όλους. Αυτοί είναι τόσο απορροφημένοι από τις ανησυχίες τους, ώστε να μην έχουν χρόνο να πλήξουν, ούτε το ψυχικό σθένος να διαδηλώσουν και να αντιδράσουν. Και βαριούνται με τα πάντα. Η τηλεόραση, που έχει δημιουργηθεί για να αποσπά την προσοχή, δεν μιλά αρκετά γι’ αυτούς. Κι έτσι, κυριαρχεί η ηρεμία.

Η απάντηση, φυσικά, είναι εύκολη: Ισως είναι αυτό που ονομάζουμε, για έναν λαό, ευημερία. Πρέπει να μετανιώσουμε για τους πολέμους, τις κρίσεις, τις απεργίες; Μόνον εκείνοι που δεν ονειρεύονται παρά καρούμπαλα και μώλωπες, ανατροπές και αναταραχές, διαμαρτύρονται για την ειρήνη, τη σταθερότητα, την κοινωνική ηρεμία.

Το επιχείρημα είναι ισχυρό. Στις χειρότερες στιγμές των δραμάτων της Ινδοκίνας και της Αλγερίας, την εποχή των κλυδωνιζόμενων κυβερνήσεων που παρήλαυναν ως εικόνες καλειδοσκοπίου, την εποχή που η εργατική τάξη έπρεπε να ξεριζώσει και τον τελευταίο συμβιβασμό με απειλή και δύναμη, δεν υπήρχε λόγος να είναι κανείς ιδιαίτερα περήφανος για τη Γαλλία. Αλλά πραγματικά δεν υπήρχε άλλη επιλογή μεταξύ της απάθειας και της έλλειψης συνοχής, μεταξύ της στασιμότητας και της καταιγίδας; Επιπλέον, σε κάθε περίπτωση, τα καλά συναισθήματα δεν διαλύουν την πλήξη, αλλά περισσότερο συνεισφέρουν στο να την επιτείνουν.

Αυτό το καθεστώς της μελαγχολίας έπρεπε κανονικά να εξυπηρετεί την αντιπολίτευση. Οι Γάλλοι έχουν συχνά δείξει ότι προτιμούν την αλλαγή για την αλλαγή, ανεξαρτήτως του πόσο θα τους κοστίσει. Μια εξουσία της Αριστεράς θα ήταν περισσότερο ευχάριστο από το σημερινό καθεστώς; Ο πειρασμός θα ήταν χωρίς αμφιβολία ολοένα και μεγαλύτερος με την πάροδο των ετών για να τον δοκιμάσεις, απλά για να το κάνεις, όπως στο πόκερ. Όταν θα έχει παρέλθει η αναταραχή, διακινδυνεύουμε να ξαναβρούμε την ίδια ατμόσφαιρα, βαριά και αποστειρωμένη.

Δεν χτίζουμε τίποτε χωρίς ενθουσιασμό. Ο πραγματικός στόχος της πολιτικής δεν είναι να διοικεί με τον λιγότερο κακό τρόπο για το κοινό καλό, να επιτυγχάνει κάποιο πρόοδο η τουλάχιστον να μην την εμποδίζει, να εκφράζει με νόμους και διατάγματα την αναπόφευκτη εξέλιξη. Στο ανώτατο επίπεδο, ο σκοπός είναι να καθοδηγεί τον λαό, να του ανοίγει τους ορίζοντες, να προκαλεί τον ενθουσιασμό, ακόμη και αν απαιτηθεί λίγο ταρακούνημα και απερίσκεπτες αντιδράσεις.

Σε μια μικρή Γαλλία σχεδόν περιορισμένη στο Εξάγωνο (στα σύνορά της), που δεν είναι ούτε πραγματικά δυστυχισμένη ούτε πραγματικά ευημερούσα, σε ειρήνη με όλον τον κόσμο, χωρίς μεγάλη ανάμειξη στα παγκόσμια γεγονότα, ο ζήλος και η φαντασία είναι το ίδιο απαραίτητα όπως η ευημερία και η ανάπτυξη. Σίγουρα αυτό δεν είναι εύκολο. Το καθήκον έχει την ίδια βαρύτητα τόσο για την αντιπολίτευση όσο και για την εξουσία. Εάν δεν υπάρχει ικανοποίηση, η αναισθησία κινδυνεύει να προκαλέσει τον μαρασμό. Και οριακά -κι αυτό το έχουμε δει- μια χώρα μπορεί επίσης να χαθεί στην πλήξη.

Le Monde, 15 Μαρτίου 1968, Pierre Viansson-Pont

Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης, Η Γαλλία πλήττει…

http://www.topontiki.gr/article/52797/I-Gallia-plittei

Tο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην παγκοσμίου φήμης γαλλική εφημερίδα «Le Monde» στις 15 Μαρτίου 1968 και υπογράφει ο Pierre Viansson - Ponte αποτελεί στην ουσία το προοίμιο των όσων ακολούθησαν λίγες εβδομάδες αργότερα στο Παρίσι. Πρόκειται για τα γεγονότα που έμειναν στην Ιστορία ως «ο Μάης του ’68». Το άρθρο αυτό, που δημοσιεύουμε αυτούσιο παρακάτω, είναι ένα κείμενο που τιμά τη δημοσιογραφία, αναδεικνύει τον ρόλο της και εντέλει παραμένει το βασικό της ζητούμενο: Να προλαβαίνει τα γεγονότα κι όχι να τα ακολουθεί.

«Αυτό που πραγματικά χαρακτηρίζει τον δημόσιο βίο μας είναι η πλήξη. Οι Γάλλοι πλήττουν. Δεν συμμετέχουν ούτε εκ του σύνεγγυς ούτε εκ του μακρόθεν στις μεγάλες αναταράξεις που συγκλονίζουν τον κόσμο. Ο πόλεμος του Βιετνάμ σαφώς τους συγκινεί, όμως δεν τους αγγίζει ουσιαστικά. Εκλήθησαν να συγκεντρώσουν “ένα δισεκατομμύριο φράγκα για το Βιετνάμ”, δίνοντας 20 φράγκα έκαστος, 33 οι ενήλικες. Ωστόσο, αν και πέρασε πάνω από ένας χρόνος, απέχουν πολύ απ’ το επιθυμητό ποσό. Εξάλλου, με εξαίρεση ορισμένους που δραστηριοποιούνται στη μία ή την άλλη πλευρά, όλοι, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, βλέπουν αυτόν τον πόλεμο με το ίδιο ή με παρόμοιο βλέμμα. Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή προκάλεσε έναν μικρό πυρετό στην αρχή του περασμένου καλοκαιριού: Η ηρωική προέλαση οδήγησε σε βαθιές αντιδράσεις, συναισθήματα και απόψεις. Όμως σε έξι μόλις ημέρες, ο πυρετός είχε σταματήσει. Οι αντάρτες στη Λατινική Αμερική και η έξαψη στην Κούβα επίσης έγιναν της μόδας για λίγο. Πλέον, όμως, αποτελούν απλώς το αντικείμενο μελέτης στα μαθήματα των κοινωνιολόγων της Αριστεράς και το αντικείμενο εισηγήσεων από τους διανοούμενους. Πεντακόσιες χιλιάδες νεκροί στην Ινδονησία, 50.000 δολοφονημένοι στη Μπιάφρα, πραξικόπημα στην Ελλάδα, απελάσεις στη Κένυα, Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, εντάσεις στην Ινδία: Όλα αυτά δεν αποτελούν παρά τα ψιλά γράμματα της καθημερινής ενημέρωσης. Η κρίση των κομμουνιστικών κομμάτων και η κινεζική Πολιτιστική Επανάσταση μοιάζουν να αντισταθμίζουν τη φυλετική κρίση στις ΗΠΑ και τις βρετανικές δυσχέρειες.

»Σε κάθε περίπτωση, είναι δική τους υπόθεση, όχι δική μας. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν μας αγγίζει άμεσα. Άλλωστε, η τηλεόραση μας επαναλαμβάνει τουλάχιστον τρεις φορές κάθε βράδυ ότι η Γαλλία βρίσκεται εν καιρώ ειρήνης για πρώτη φορά ύστερα από πάνω από 30 χρόνια και ότι ούτε την αφορούν ούτε εμπλέκεται σε όσα συμβαίνουν στον κόσμο.

»Η νεολαία πλήττει. Οι φοιτητές διαδηλώνουν, κινούνται, μάχονται στην Ισπανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Αλγερία, την Ιαπωνία, την Αμερική, την Αίγυπτο, τη Γερμανία, ακόμα και στην Πολωνία. Πιστεύουν πως πρέπει να κατακτήσουν κάποια πράγματα, να κάνουν να ακουστούν οι διαμαρτυρίες τους ή έστω να αντιτάξουν το αίσθημα του παραλόγου στον παραλογισμό. Οι Γάλλοι φοιτητές ενδιαφέρονται για το αν τα κορίτσια της Ναντέρ ή της Αντονί μπορούν να επισκέπτονται ελεύθερα τα δωμάτια των αγοριών – ένα θέμα που ωστόσο περιορίζεται στα δικαιώματα του ανθρώπου. Όσο για τους νέους εργάτες, εκείνοι ψάχνουν για δουλειά και δεν βρίσκουν. Οι αψιμαχίες, τα κηρύγματα και οι εξαγγελίες των πολιτικών κάθε ιδεολογίας, στην καλύτερη περίπτωση φαίνονται κωμικά σε όλους αυτούς τους νέους, στη χειρότερη περίπτωση τους φαίνονται τελείως άσκοπα και σχεδόν πάντοτε τους φαίνονται ακατανόητα.

»Ευτυχώς, υπάρχει και η τηλεόραση για να στρέψει την προσοχή μας στα πραγματικά προβλήματα: στην κατάσταση του τραπεζικού λογαριασμού του σκιέρ killy· στη συμφόρηση στους αυτοκινητόδρομους· στον ιππόδρομο, που έχει προτεραιότητα σε όλους τους δέκτες της Γαλλίας το βράδυ της Κυριακής.

»Ο στρατηγός de Gaulle πλήττει. Είχε ορκιστεί να μην ξαναεγκαινιάσει τα χρυσάνθεμα στην Αγροτική Έκθεση της Λυών, όμως συνεχίζει να πηγαίνει, επισήμως και ανεπίσημα. Τι άλλο να κάνει; Ορισμένες φορές πιέζει τον εαυτό του χωρίς μεγάλη επιτυχία να δραματοποιήσει την καθημερινότητα, υψώνοντας τη φωνή του και υπερβάλλοντας για τους εξωτερικούς και τους εσωτερικούς κινδύνους. Έπειτα, χαμηλώνοντας τη φωνή του, αναστενάζει αποθαρρημένος μπροστά στη “γαϊδουριά” των συμπατριωτών του, οι οποίοι ωστόσο ανέθεσαν σ’ εκείνον τη διαχείριση των υποθέσεών τους. Γεγονός που, άλλωστε, η τηλεόραση δεν παύει να επαναλαμβάνει, λέγοντας ότι η κυβέρνηση είναι σταθερή για πρώτη φορά εδώ κι έναν αιώνα.

»Μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλοι δεν πλήττουν: Είναι οι άνεργοι, οι νέοι χωρίς απασχόληση, οι μικροκαλλιεργητές που συνθλίβονται από την πρόοδο, θύματα της αναγκαίας συγκέντρωσης και του όλο και πιο σκληρού ανταγωνισμού, οι ηλικιωμένοι, τους οποίους έχουν εγκαταλείψει σχεδόν όλοι. Αυτοί είναι τόσο απορροφημένοι από τις έγνοιες τους, που δεν έχουν τον χρόνο να βαρεθούν, ούτε άλλωστε το σθένος να διαδηλώσουν και να δραστηριοποιηθούν. Και κάνουν τους πάντες να πλήττουν. Η τηλεόραση, που κατασκευάστηκε για να διασκεδάζει, δεν μιλά παρά μόνο γι’ αυτούς. Κι έτσι επικρατεί η ηρεμία.

»Φυσικά, η απάντηση στα παραπάνω είναι εύκολη: Αυτό επιδιώκουμε για έναν λαό, την ευτυχία. Μήπως θα πρέπει να λυπόμαστε που δεν έχουμε πολέμους, κρίσεις κι απεργίες; Μόνο εκείνοι που ονειρεύονται αποκλειστικά σκαμπανεβάσματα κι ανωμαλίες, ταραχές και αταξία, διαμαρτύρονται για την ειρήνη, τη σταθερότητα και την κοινωνική γαλήνη. Αυτό το εκχείρημα είναι ισχυρό. Στις χειρότερες στιγμές του δράματος της Ινδοκίνας και της Αλγερίας, την εποχή των κυβερνήσεων που εναλλάσσονταν, όπως οι εικόνες στο καλειδοσκόπιο, την εποχή που η εργατική τάξη έπρεπε να κερδίσει με την απειλή της βίας ακόμα και την παραμικρή υποχώρηση, δεν είχαμε κάτι για το οποίο να είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι στη Γαλλία. Σίγουρα όμως δεν υπάρχει άλλη επιλογή εκτός από την ακινησία ή την καταιγίδα; Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, τα θετικά συναισθήματα δεν βοηθούν να εξανεμιστεί η πλήξη, αλλά μάλλον να αυξηθεί.

»Αυτή η κατάσταση μελαγχολίας θα έπρεπε λογικά να εξυπηρετεί την αντιπολίτευση. Οι Γάλλοι συχνά έχουν αποδείξει ότι αγαπούν την αλλαγή, όποιο κι αν είναι το κόστος της. Μια αριστερή κυβέρνηση θα ήταν άραγε πιο ευχάριστη από το σημερινό καθεστώς; Αναμφίβολα, με το πέρασμα του χρόνου, ο πειρασμός θα είναι όλο και μεγαλύτερος να τη δοκιμάσουμε, απλώς και μόνο για να δούμε, όπως στο πόκερ. Όμως, μόλις περάσει η αναταραχή, κινδυνεύουμε να ξαναζήσουμε την ίδια βαριά, ακόμα και καταπιεστική, ατμόσφαιρα. Δεν καταφέρνουμε τίποτα χωρίς ενθουσιασμό. Ο πραγματικός στόχος της πολιτικής δεν είναι να διαχειριστούμε με τον πιο ανώδυνο τρόπο το κοινό καλό, να πραγματοποιήσουμε κάποια πρόοδο ή έστω να μην την εμποδίσουμε, ούτε να εκφράσουμε με νόμους και διατάγματα την αναπόφευκτη εξέλιξη.

»Ο πραγματικός στόχος της είναι να καθοδηγήσουμε τον λαό, να διευρύνουμε τους ορίζοντές του, να του δώσουμε ορμή – ακόμα και αν πρέπει να υπάρξει κάποιος αναβρασμός, κάποιες ασύνετες ενέργειες. Σε μια μικρή Γαλλία, που σχεδόν έχει περιοριστεί στα ηπειρωτικά εδάφη της, που δεν είναι πραγματικά δυστυχισμένη ούτε και πραγματικά ακμάζουσα, που έχει ειρήνη με τον κόσμο και όχι μεγάλη επιρροή στις διεθνείς εξελίξεις, το πάθος και η φαντασία είναι εξίσου αναγκαία με την ευμάρεια και την επέκταση.

»Σίγουρα δεν είναι εύκολο. Επιβάλλεται, όμως, εξίσου για την αντιπολίτευση όσο και για την κυβέρνηση. Αν δεν συμβεί, η αναισθησία κινδυνεύει να προκαλέσει μαρασμό. Κι άλλωστε, όπως φαίνεται, μια χώρα μπορεί να αφανιστεί επίσης από πλήξη».