Γ. Ράλλης, Ώρες Ευθύνης, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2010

1. τύπος

[απεργία τυπογράφων, καλοκαίρι 1980]

[η συνάντηση που δεν έγινε, Ιανουάριος 1981]

[απεργία τυπογράφων, καλοκαίρι 1980]

Εδώ και μια βδομάδα σχεδόν, έχει ξεσπάσει μία από τις πιο σοβαρές κρίσεις στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Η κρίση εκδηλώθηκε με 48ωρες απεργίες των τεχνικών, των μελών της ΕΤΗΠΤΑ (Ενώσεως Τεχνικών Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου Αθηνών) στις αθηναϊκές εφημερίδες. Η επιχείρηση Τερζόπουλου, που εκδίδει το περιοδικό Γυναίκα, απομάκρυνε ορισμένους πιεστές μέλη της ΕΤΗΠΤΑ ύστερα από αξίωση του σωματείου των λιθογράφων, με το οποίο η Ένωση Τεχνικών βρίσκεται σε μόνιμη αντιδικία, και οι τεχνικοί απαίτησαν από τους έκδοτες των εφημερίδων να πιέσουν τον Τερζόπουλο να επαναπροσλάβει τους απολυθέντες. Όταν οι εκδότες απέρριψαν το αίτημα, οι τεχνικοί Τύπου βρήκαν την ευκαιρία να κηρύξουν στις 21 του μηνός απεργία, την οποία ετοίμαζαν από καιρό, γιατί ανησυχούσαν ότι οι εφημερίδες θα εφάρμοζαν νέες τεχνικές μεθόδους για την εκτύπωση τους (φωτοσύνθεση), χωρίς να εξασφαλίσουν συνταξιοδοτικά και τους τυπογράφους.

Οι απεργίες κηρύχτηκαν παράνομες από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, αλλά οι τεχνικοί Τύπου αγνόησαν την απόφαση αυτή, συνέχισαν την απεργία και, ύστερα απ' αυτό, οι ιδιοκτήτες των εφημερίδων κήρυξαν προχτές ανταπεργία.

Συνάντησα τους εκδότες δύο φορές στο πολιτικό γραφείο. Μου ζήτησαν να τους βοηθήσω να αντέξουν στον εκβιασμό των τυπογράφων και ύστερα από πολλές συζητήσεις με τον Ζολώτα, καταλήξαμε να τους δώσουμε ένα πολύ χαμηλότοκο δάνειο ύψους 300.000.000 δρχ. και τριμηνιαία αναστολή των υποχρεώσεων τους.

Αποφάσισα να τους βοηθήσω, γιατί με την απεργία εκδίδονται μόνον η Αυγή, η Αυριανή και ο Ριζοσπάστης και αυτό σημαίνει ότι το κοινό έχει στερηθεί από τη δυνατότητα πολύπλευρης πληροφορήσεως. Θα μπορούσα βέβαια να αδιαφορήσω και να υποκαταστήσω τις εφημερίδες που απεργούν με την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, διπλασιάζοντας και επεκτείνοντας τα δελτία ειδήσεων. Δεν το κάνω όμως, επειδή αυτό θα γίνει αφορμή να κατηγορηθούμε από την αντιπολίτευση ότι με κάλυμμα την απεργία επιχειρούμε πλύση εγκεφάλου. Πέρα απ' αυτό, θεωρώ ότι θα ήταν ανήθικο η κυβέρνηση να μη βοηθήσει τις εφημερίδες που εκβιάζονται με τον πρωτοφανή αυτό τρόπο. Δήλωσα ακόμη στους εκδότες και τον πρόεδρο της Ενώσεως Συντακτών, Γεώργιο Αναστασόπουλο, ότι, μόλις οι τυπογράφοι γυρίσουν στις εργασίες τους, θα αναθέσω σε μια επιτροπή, στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των μερών και θα προεδρεύει ο Τσαλδάρης, να μελετήσει τις προϋποθέσεις για την ομαλή εφαρμογή της νέας τεχνολογίας στην εκτύπωση των εφημερίδων. Από τώρα μάλιστα δήλωσα ότι η κυβέρνηση, όταν η επιτροπή αυτή καταλήξει σε συμφωνία, θα ενισχύσει το ταμείο των τεχνικών Τύπου για να αποχωρήσουν από το επάγγελμα και να εφαρμοστεί η φωτοσύνθεση, που θα ελαττώσει τα έξοδα εκδόσεως των εφημερίδων, χωρίς κλυδωνισμούς και κοινωνικά προβλήματα.

Επειδή ο Τεγόπουλος με μεγάλη διαχυτικότητα με ευχαρίστησε και μου είπε ότι αποδεικνύω πως είμαι ο πρωθυπουργός που πάνω απ' όλα σκέφτεται την καλή λειτουργία της δημοκρατίας, του απάντησα χαμογελώντας ότι η δήλωση μου για την ενίσχυση του ταμείου των τυπογράφων μ' ένα πολύ σοβαρό ποσό, που θα είναι γύρω στο 1 δις με πρόχειρους υπολογισμούς, προϋποθέτει πλήρη συμφωνία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως, γιατί δεν θέλω να πουν ότι προσπαθώ να εξαγοράσω τις εφημερίδες. Όταν προθυμοποιήθηκαν να δουν τον Παπανδρέου για να τον κατατοπίσουν, ώστε να συμφωνήσει κι αυτός, πρόσθεσα: «Μη νομίζετε ότι είμαι τόσο αφελής ώστε να πιστεύω πως αυτή η χειρονομία μου θα εκτιμηθεί και ότι θα αποφύγετε στο μέλλον την άδικη κριτική που από πολλές εφημερίδες γίνεται σήμερα. Θεωρώ όμως ότι θα ήταν εγκληματικό να μη βοηθήσω και να αφήσω να περιέλθει ο Τύπος ποιος ξέρει σε ποια οργανωμένα και επικίνδυνα για τον τόπο συμφέροντα».

Εκτός όμως από την απεργία, είχαμε και μια άλλη δυσάρεστη εξέλιξη στον χώρο του Τύπου. Με ειδοποίησαν σήμερα ότι το Συμβούλιο Επικρατείας δημοσιεύει αύριο απόφαση που ακυρώνει την υπουργική διάταξη με την οποία καθορίζεται κατώτατο όριο πωλήσεως εφημερίδων η τιμή των 15 δρχ. Έτσι, με απόφαση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου δικαιώνεται η Αυριανή, μια κατακίτρινη εφημερίδα, που μοναδική της φιλοδοξία είναι να καταχωρεί κάθε συκοφαντία εναντίον όλων εκείνων που κατέχουν κάποια σημαίνουσα θέση στον τόπο. Με αυτή την τακτική ικανοποιεί με καταβολή 5 μόνο δρχ. τα πιο χυδαία ένστικτα ορισμένων. Συγχρόνως όμως δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα, αφού όλοι κινδυνεύουν να γίνουν στόχοι των συκοφαντικών δημοσιευμάτων της και ιδιαίτερα όσοι κατέχουν μια κάποια θέση στην κοινωνία.

Από τότε που ήμουν νέος πολιτικός, ακούω πως είναι καλύτερα τέτοιου είδους δημοσιεύματα να τα αγνοεί κανείς. Δεν είμαι όμως αυτής της γνώμης. Αντίθετα, θεωρώ ότι επιβάλλεται να ζητάμε την εφαρμογή των νόμων περί Τύπου και να μηνύουμε τους λιβελογράφους και τους συκοφάντες. Είπα μάλιστα στους υπουργούς, μόλις διαπιστώνουν ότι συκοφαντούνται, να καταφεύγουν στη δικαιοσύνη. Μόνο με την καταδίκη των κακοηθών συκοφαντών μπορεί να εξυγιανθεί η σημερινή απαράδεκτη κατάσταση.

σ. 52-54

Την Παρασκευή το βράδυ έληξε, ύστερα από τρεις περίπου εβδομάδες, η απεργία των τυπογράφων. Η πρόταση μου, ειδική επιτροπή να μελετήσει τις επιπτώσεις από τη μελλοντική εφαρμογή της φωτοσυνθέσεως και η υπόσχεση ότι ο κρατικός προϋπολογισμός θα συμβάλει επιχορηγώντας γενναία το ταμείο των τυπογράφων, με τη ρητή όμως επιφύλαξη να συμφωνήσει στη ρύθμιση αυτή και η αξιωματική αντιπολίτευση, συνέβαλε στη λύση της απεργίας κατά 90%.

Ο Γεώργιος Αθανασιάδης της Βραδυνής ήρθε επίσημα χθες να με ευχαριστήσει για τις ενέργειες μου και να μου εκδηλώσει την ευγνωμοσύνη όλων των εκδοτών των εφημερίδων. Γέλασα και του είπα ότι σε δυο-τρεις εβδομάδες θα του υπενθυμίσω αυτή την έκφραση ευγνωμοσύνης. Γελάστηκα ως προς τον χρόνο. Από την πρώτη κιόλας μέρα η «ευγνωμοσύνη» εκδηλώθηκε με τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Έτσι, χτες Σάββατο, στην πρώτη σελίδα του Βήματος, υπήρχε ο άσχετος με την πραγματικότητα μεγάλος τίτλος «Καταποντισμός των μαθητών στις εξετάσεις Β' και Γ' Λυκείου», ενώ στο σημερινό Κυριακάτικο Βήμα εκτός από ένα ολοσέλιδο ρεπορτάζ, όπου ο Δημητρίου ανακατεύει μερικές αλήθειες με μεγάλη δόση μυθολογίας, υπάρχει μια ανταπόκριση του Φάτση για τους πρόσφατους σεισμούς της Θεσσαλίας.

σ. 68-69

[η συνάντηση που δεν έγινε, Ιανουάριος 1981]

Πριν από την τελετή είχε συμφωνηθεί να συναντηθούμε στο πολιτικό γραφείο με τον Παπανδρέου. Όταν όμως μου έφεραν κατά τις 8.30' το πρωί στο πολιτικό γραφείο -όπως κάνουν κάθε Δευτέρα- τις απογευματινές εφημερίδες της ίδιας μέρας, που κυκλοφορούν για το κοινό στις 12.00' το μεσημέρι και είδα στον αντιπολιτευόμενο Τύπο ολόκληρο ρεπορτάζ για τη συνάντηση που θα γινόταν μετά από δύο ώρες και μάλιστα κάτω από απαράδεκτους τίτλους, όπως «Φύγετε... η χώρα δεν αντέχει άλλο», φράση που δήθεν μου είχε απευθύνει ο Παπανδρέου, έγινα έξω φρενών. Είπα στη γραμματέα μου να με συνδέσει με τον Παπανδρέου, του ζήτησα συγγνώμη, επειδή κάποιο απρόβλεπτο κώλυμα δεν μου επέτρεπε να πραγματοποιήσουμε τη συνάντηση μας, και τον ρώτησα αν ήταν σύμφωνος να συναντηθούμε το επόμενο πρωί πριν ξεκινήσω για την τελετή του αγιασμού των υδάτων.  

Ο Παπανδρέου έμεινε σύμφωνος και έτσι η συνάντηση αναβλήθηκε για 24 ώρες. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν τα αποκαλυπτήρια της ασυνέπειας των εφημερίδων της αντιπολιτεύσεως. Μόνο η Βραδυνή δεν έκαμε την γκάφα. Η Απογευματινή και η Μεσημβρινή τουλάχιστο δεν έδιναν δραματικές λεπτομέρειες της συναντήσεως που δεν έγινε και στο φύλλο τους της Τετάρτης είτε ζήτησαν συγγνώμην από τους αναγνώστες τους, όπως έκαμε η Μεσημβρινή, είτε προσπάθησαν να δικαιολογηθούν, όπως έκοψε η Απογευματινή. Οι άλλες ούτε αυτή τη λεπτότητα απέναντι στους αναγνώστες τους είχαν. Πάντως, το πάθημα τους της Δευτέρας τις έκαμε να μετριάσουν κατά πολύ τον τόνο της περιγραφής της πραγματικής συναντήσεως.

Η συνάντηση με τον Ανδρέα, παρά τις απειλές του αντιπολιτευόμενου Τύπου, ήταν εγκάρδια.

σ. 165-166