Γ. Ράλλης, Ώρες Ευθύνης, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2010

4. [εμπρησμοί]

[Μινιόν και Κατράντζος, Δεκέμβριος 1980]

[Ατενέ και Κλαουδάτος, Ιούνιος 1981]

[Δραγώνα, Λαμπρόπουλου, Ιούλιος 1981]

[Μινιόν και Κατράντζος, Δεκέμβριος 1980]

Η προχθεσινή Παρασκευή ήταν μια από τις κοπιαστικότερες μέ ρες των τελευταίων μηνών. Ξύπνησα κατά τις 4.00' η ώρα το πρωί με ένα τηλεφώνημα του Παναγιώτη Λαμπρία που μου ανήγγειλε ότι τα δύο μεγάλα εμπορικά καταστήματα «Μινιόν» και «Κατράντζου» καίγονταν σαν λαμπάδες.

Άρχισα να ντύνομαι και ειδοποίησα στο μεταξύ με το υπηρεσιακό τηλέφωνο να με συνδέσουν με τον αρχηγό της αστυνομίας, Λεμονή, ή τον αστυνομικό διευθυντή Αθηνών, Λάο. Την ώρα που ξυριζόμουν, μίλησα και με τους δύο, τους επιτίμησα γιατί δεν με είχαν ειδοποιήσει για το γεγονός και ζήτησα τηλεφωνικά να μου δώσουν τις πρώτες πληροφορίες. Στις 5.00' π.μ. βρισκόμουν στον τόπο της καταστροφής, όπου αντίκρισα ένα απαίσιο θέαμα. Παρά τις προσπάθειες της πυροσβεστικής, η φωτιά λαμπάδιαζε. Και στα δύο καταστήματα υπήρχαν πολλά εύφλεκτα εμπορεύματα. Τεράστιες φλόγες πετάγονταν πότε από τη μία πλευρά των κτιρίων και πότε από την άλλη, πυρακτωμένα αντικείμενα έπεφταν με πάταγο στο κατάστρωμα του δρόμου, ενώ οι δρόμοι Σταδίου, Πανεπιστημίου, Πατησίων και Ακαδημίας ήταν γεμάτοι από καπνό. Κοντολογίς, "ήταν μια μικρογραφία συνοικίας μεγάλης πόλεως ύστερα από αεροπορικό βομβαρδισμό.

Στου «Κατράντζου» συνάντησα στο πεζοδρόμιο έναν από τους ιδρυτές της εταιρείας, τον Γεώργιο, που τον γνωρίζω από παλιά. Ήταν συντετριμμένος και τον παρηγόρησα λέγοντας του ότι η κυβέρνηση θα βοηθήσει όσο μπορεί για να ξαναφτιάξουν την επιχείρηση τους, ενώ σε έναν από τους υπαλλήλους του «Μινιόν», που με πλησίασε απελπισμένος, γιατί έχανε την εργασία του, υποσχέθηκα να δώσω εντολή το ίδιο πρωί στον Λάσκαρη -και το έκαμα ύστερα από λίγες ώρες- να φροντίσει με τον ΟΑΕΔ για την οικονομική ενίσχυση του προσωπικού των δύο καταστημάτων κατά τη διάρκεια των εορτών που έρχονται.

Στου «Κατράντζου» ήρθε να με συναντήσει και ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως, Δαβάκης, που και αυτόν τον επιτίμησα, γιατί δεν με είχε ειδοποιήσει αμέσως για τις πυρκαγιές, ώστε να σπεύσω επιτόπου. Ο Δαβάκης μού ανέφερε ότι οι δύο πυρκαγιές εκδηλώθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, ότι καθώς φαίνεται οι νυχτοφύλακες που παρέμεναν στα καταστήματα καθυστέρησαν να ειδοποιήσουν την πυροσβεστική και την άμεση δράση της αστυνομίας, ότι οι ειδικοί του πυροσβεστικού σώματος θεωρούν πως αιτία της φωτιάς είναι ένα ή περισσότερα ρυθμισμένα πυροδοτικά μηχανήματα και ότι ο εμπρησμός εκ μέρους των ιδιοκτητών πρέπει να αποκλειστεί, γιατί οι ασφάλειες καλύπτουν μόνο μέρος της ζημιάς.

σ. 146-147

 [πάνω]

[Ατενέ και Κλαουδάτος, Ιούνιος 1981]

Τα ξημερώματα της Τετάρτης με ξύπνησε με τηλεφώνημα του ο Λαμπρίας που μου ανήγγειλε ότι καίγονται δύο κεντρικά καταστήματα στην Αθήνα. Το «Ατενέ» στην οδό Σταδίου και το κατάστημα του «Κλαουδάτου» κοντά στο Δημαρχείο, στην οδό Αιόλου. Την ώρα που ντυνόμουν, μου τηλεφώνησε και ο αρχηγός της αστυνομίας, Λάος. Επισκέφτηκα τον τόπο της συμφοράς, την ώρα που μαίνονταν οι πυρκαγιές και οι πυροσβέστες κατέβαλλαν απεγνωσμένες προσπάθειες να περιορίσουν το κακό. Έμεινα εκεί περίπου μία ώρα και ύστερα πήγα στο πολιτικό γραφείο και προήδρευσα σε σύσκεψη, στην οποία μετείχαν ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως και οι αρμόδιοι της αστυνομίας. Ζήτησα, επειδή μου είπαν οι αστυνομικοί ότι έχουν υποψίες για ορισμένα πρόσωπα, να γίνει αμέσως εκείνη τη στιγμή έρευνα με την παρουσία εισαγγελέα στα σπίτια των προσώπων που θεωρούσαν ύποπτα. Μεταξύ των υπόπτων περιλαμβάνονται και δύο αδελφές Τσαγκαράκη, οι οποίες δεν βρέθηκαν ούτε στο σπίτι τους ούτε σε κάποιο σπίτι που έχουν νοικιάσει. Πάντως, στο πατρικό τους σπίτι βρέθηκαν πολλές καινούργιες προκηρύξεις που προτρέπουν σε τέτοιες ενέργειες, πράγμα που αποδεικνύει ότι είχαν σχέση με τρομοκρατικές ενέργειες, γι' αυτό οι προκηρύξεις είναι ατσαλάκωτες και άρα δεν τις βρήκαν τυχαία, πεταμένες κάπου, αλλά τις είχαν φυλάξει στο σπίτι τους.

Η ασφάλεια με παρακάλεσε να μην ανακοινώσουμε τίποτα, αλλά τους είπα ότι δεν ωφελεί να διατηρηθεί ο πέπλος του μυστηρίου και έδωσα εντολή να γίνει μια ανακοίνωση, η οποία θα κατονομάζει τις δύο αδελφές και θα ζητάει από όποιο άτομο γνωρίζει κάτι σχετικό με αυτές να απευθυνθεί στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών.

Όταν προχώρησε η ημέρα, ενημέρωσα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως. Εξήγησα στον Παπανδρέου ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να ανακαλυφθούν οι δράστες αυτών των εγκλημάτων και ότι ο μόνος τρόπος είναι να εντείνουν οι ιδιοκτήτες τα μέτρα ασφαλείας.

Δυστυχώς, μετά την ενημέρωση που του έκαμα, ο Παπανδρέου θεώρησε σκόπιμο με δηλώσεις του να καταλογίσει σε μας την ευθύνη για τους εμπρησμούς και να πει ότι διαταράσσεται η γαλήνη των πολιτών από την εγκληματική δράση τυχοδιωκτικών στοιχείων, στιγματίζοντας την τακτική αμετανόητων κινδυνολόγων της Δεξιάς, που νομίζουν ότι μπορούν να επηρεάσουν έτσι το λαϊκό φρόνημα. Μας καλεί να αναλογιστούμε τις βαρύτατες ευθύνες μας και να προχωρήσουμε επιτέλους στην αποκάλυψη και παραδειγματική τιμωρία των ενόχων.

Σ' αυτή τη δήλωση Παπανδρέου απάντησα με δηλώσεις μου, κατηγορώντας τον ότι η αντιπολιτευτική του διάθεση δεν τον αφήνει να βγάλει τα ορθά συμπεράσματα. Προσπαθεί να πολιτικοποιήσει ένα τραγικό και άσχετο γεγονός και να αποκομίσει πολιτικά οφέλη από την καταστροφή των εργαζομένων και των επιχειρηματιών. Διαβεβαίωσα ότι η κυβέρνηση θα έρθει αρωγός και στους επιχειρηματίες και στους εργαζομένους, όπως το έκαμε και στην περίπτωση του «Κατράντζου» και του «Μινιόν», ότι συνεχίζεται το έργο της ανακρίσεως και ότι μόλις θα έχουμε στοιχεία θα ενημερώσουμε τον ελληνικό λαό.

σ. 262-263

Την Τρίτη, 9 Ιουνίου το απόγευμα, έγινε στη Βουλή η συζήτηση επί των επερωτήσεων για τους νέους εμπρησμούς και για τις επιπτώσεις στην ηρεμία του τόπου.

Ο Παπανδρέου, αλλά και οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί και αρχηγοί ομάδων, ισχυρίστηκαν ότι η αστυνομία κακώς αναζητεί τους εμπρηστές μεταξύ των ακροαριστερών. Απάντησα, ότι όσα ισχυρίζονται για ανικανότητα της αστυνομίας να ανακαλύψει εγκλήματα τέτοιου είδους, δεν επιβεβαιώνονται από τη μέχρι σήμερα πείρα μας. Τα τελευταία πέντε χρόνια, είπα, έχουν γίνει 197 βομβιστικές ενέργειες, από τις οποίες έχουν εξιχνιαστεί οι 93. Έχουν συλληφθεί και καταδικαστεί από τα δικαστήρια 16 πρόσωπα, τα οποία η αστυνομία ανακάλυψε. Από τους 16 καταδικασθέντες, οι 11 ανήκουν στο χώρο της Ακροαριστεράς και οι 5 ανήκουν στο χώρο της Ακροδεξιάς. Οι ποινές έφτασαν και σε ειρκτή και η αστυνομία ανακάλυψε και κατάσχεσε όπλα, χειροβομβίδες, φυσίγγια και εκρηκτικά. Πρέπει ακόμα να αναφέρω, είπα στη Βουλή, ότι μεταξύ των καταδικασθέντων υπάρχουν και δύο ξένοι που συνεργάστηκαν με βομβιστές που ανήκουν στο χώρο της Άκρας Αριστεράς.

Τόνισα ακόμη στη Βουλή ότι από την πρώτη στιγμή ζήτησα από τους επικεφαλής της αστυνομίας να μου αναφέρουν πώς πρόκειται να ενεργήσουν και εκείνοι μού ανέπτυξαν ένα συγκεκριμένο σχέδιο ενεργείας. Συμφώνησα όταν οι αστυνομικοί προσπάθησαν να συλλάβουν τις δύο αδελφές Τσαγκαράκη στα σπίτια των οποίων κατασχέθηκε μια δέσμη προκηρύξεων που έχει σχέση με τρομοκρατικές ενέργειες. Λυπούμαι ότι για το θέμα αυτό έχει δημιουργήσει τόσο θόρυβο η αντιπολίτευση, ενώ ορισμένοι προσπαθούν να κατηγορήσουν την αστυνομία ότι θέλει να χρησιμοποιήσει τις αδελφές Τσαγκαράκη ως αποδιοπομπαίους τράγους.

Εκτός από τις δύο αδελφές Τσαγκαράκη υπάρχει και ένας τρίτος ύποπτος. Είναι ο Βασίλειος Λάμπρου, που συνδέεται αισθηματικά με μία από τις δύο αδελφές. Οι δικηγόροι του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚ έσπευσαν να τον βοηθήσουν, θεωρώντας ότι η αστυνομία ποτέ δεν πρέπει να στρέφεται, έστω και αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις -όπως υπάρχουν στην παρούσα περίπτωση-εναντίον όλων αυτών των νεαρών που ανήκουν στους αναρχικούς της Αριστεράς.

σ. 267-268

 [πάνω]

[Δραγώνα, Λαμπρόπουλου, Ιούλιος 1981]

Την περασμένη Τρίτη, νέος δίδυμος εμπρησμός στα καταστήματα «Δραγώνα» στην Αθήνα και στου «Λαμπρόπουλου» στον Πειραιά. Το ίδιο σύστημα, η ίδια μέθοδος, με τη διαφορά πως αυτή τη φορά οι πυρκαγιές εκδηλώθηκαν το απόγευμα, μία ώρα πριν ανοίξουν τα καταστήματα και ότι, επειδή ειδοποιήθηκε σχετικά έγκαιρα η πυροσβεστική, δεν πρόκειται για ολοκληρωτική καταστροφή, όπως στους προηγούμενους τέσσερις εμπρησμούς. Επειδή η πυρκαγιά δεν κατέστρεψε εντελώς τα δύο κτίρια, βρέθηκε και στα δύο καταστήματα ο μηχανισμός που προκάλεσε την ανάφλεξη. Είναι και στις δύο περιπτώσεις ένα ρολόι του χεριού, που συνδέεται με μια μπαταρία και μια μικρή λάμπα από εκείνες που μεταχειρίζονται οι φωτογράφοι για το φλας. Όλα αυτά συσκευασμένα μέσα σε ένα άδειο κουτί τσιγάρων συνδεδεμένο, καθώς συμπεραίνουν οι ειδικοί της αστυνομίας, με ένα κουτί σπίρτα τα οποία πήραν φωτιά όταν λειτούργησε ο μηχανισμός και την μετέδωσαν σε μια ποσότητα βενζίνης, που θα πρέπει να ήταν δίπλα στα σπίρτα μέσα σε κάποιο πλαστικό δοχείο.

Τους μηχανισμούς αυτούς, που κατασκευάζονται ευκολότατα, τους μεταχειρίστηκαν πολλές φορές στο παρελθόν ο ΕΛΑ για ανατινάξεις αυτοκινήτων της αμερικανικής πρεσβείας, και το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει κατά κάποιο τρόπο τις υποψίες της αστυνομίας, ότι οι δράστες των εμπρηστών ανήκουν στον χώρο των αναρχοαριστερών.

Επιβεβαιώνουν, εξάλλου, όσα είπα στη Βουλή μετά τους εμπρησμούς του «Ατενέ» και του «Κλαουδάτου», ότι δηλαδή δεν πρόκειται για πολύπλοκο μηχάνημα ή βόμβα μεγάλης ισχύος και συνεπώς δεν χρειάζονται πολλές ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Πραγματικά, είναι πολύ εύκολο, δυστυχώς, να κατασκευάσει κανείς τέτοιου είδους μηχανισμούς και ευκολότατο να τους τοποθετήσει σε πολυώροφα καταστήματα την ώρα της μεγάλης κινήσεως· το μικρό μέγεθος τους δεν διογκώνει ένα χαρτοφύλακα, ώστε να προκαλούν υπόνοιες.

Έδωσα, για κάθε περίπτωση, εντολή στην αστυνομία να ελέγχει κατά διαστήματα όσους κρατούν στα χέρια τους δέματα ή τσάντες και μπαίνουν στα μεγάλα καταστήματα και κάλεσα την Παρασκευή σε σύσκεψη στο Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως τους ιδιοκτήτες των μεγάλων καταστημάτων. Τους παρακάλεσα να εντείνουν τα μέτρα επιβλέψεως, όπως έκαμαν τα καταστήματα «Μαρινόπουλου», γιατί οι ίδιοι πολύ ευκολότερα από την αστυνομία και τη χωροφυλακή μπορούν να προλάβουν το κακό.

Βέβαια, οι εφημερίδες της αντιπολιτεύσεως με κατηγόρησαν, γιατί ζητώ από τους ιδιώτες να αυτοπροστατευτουν, αντί να δραστηριοποιήσω την αστυνομία και τη χωροφυλακή. Οι ιδιοκτήτες όμως που ήταν παρόντες στη σύσκεψη κατάλαβαν ότι οι υποδείξεις μου ήταν ορθές και υποσχέθηκαν να συμμορφωθούν με αυτές.

σ. 287-288

 [πάνω]