|
|
|
|
| ||||||
|
Μανόλης Αναγνωστάκης, Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Ο Στόχος (1970). Πρωτοδημοσιεύτηκε στα Δεκαοχτώ Κείμενα, που η έκδοσή τους αποτέλεσε την πρώτη πράξη ομαδικής δημόσιας αντίστασης των πνευματικών ανθρώπων κατά της δικτατορίας. Είναι ποίημα πολιτικό, όπως εξάλλου και πολλά άλλα ποιήματα του Αναγνωστάκη, και απηχεί την πολιτική και κοινωνική κατάσταση από τη μετακατοχική περίοδο και τη στρατιωτική δικτατορία.
Στην οδό Αιγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά! Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως. Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε. Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται, Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες, Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα οι ίδιοι στα παιδιά τους Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών των παιδιών τους. Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται η Τράπεζα Συναλλαγών - εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται- Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως -εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν- Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές
Η Ελλάς των Ελλήνων.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Εξηγήστε τι δείχνει ο τίτλος του ποιήματος α) ως προς τις ποιητικές επιρροές που δέχτηκε ο Αναγνωστάκης β) ως προς το ύφος του περιεχομένου (υποκειμενικότητα ημερολογίου, αυθεντικότητα μαρτυρίας, γ) ως προς την τοποθέτησή του στον ιστορικό και πολιτικό χώρο και χρόνο. Α2. Σε ποια χρόνια αναφέρεται το χρονικό επίρρημα “τότε” (εντοπίστε το στο ποίημα); Μπορεί να είναι τα παιδικά χρόνια του ποιητή; Προσπαθήστε να ανασυνθέσετε τον τρόπο ζωής εκείνων των χρόνων. Α3. Ο Αναγνωστάκης αναφέρει έναν στίχο του Σεφέρη. Ποιος είναι αυτός; Τι επιτυγχάνεται με αυτήν την αναφορά; μονάδες 15
Β1. Η μορφή του ποιήματος χωρίζει το περιεχόμενό του σε δύο ενότητες άνισες ως προς την έκταση. Για ποιον λόγο; Τι σχέση έχει αυτή η επιλογή με τον πολιτικό χαρακτήρα του ποιήματος; Ποιο είναι το νόημα του τελευταίου στίχου/ δεύτερης ενότητας; Β2. Θα μπορούσατε να χωρίσετε το ποίημα σε τρεις (3) νοηματικές ενότητες; Εξηγήστε το κριτήριό σας και τεκμηριώστε την απάντησή σας. Β3. Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι στο ποίημα απηχείται ακόμα και η δεκαετία 1920 και οι μνήμες της μικρασιατικής καταστροφής. Βρείτε το σημείο που μπορεί να τεκμηριωθεί η απάντησή σας. Β4. Ποια είναι η γενιά του “πατέρα” (Θυμούνται τα λόγια του πατέρα); Β5. Σε ποια χρόνια αναφέρεται το χρονικό επίρρημα “τώρα” (εντοπίστε το στο ποίημα); Τι εξυπηρετεί η επανάληψή του; Με ποιαν άλλη φράση αναφέρεται ο ποιητής στο 1969; Τι αποτέλεσμα έχει αυτή η εμμονή να τοποθετήσει τον αναγνώστη στο 1969; Β6. Σε ποια χρόνια αναφέρεται το χρονικό επίρρημα “τώρα”; Τι μεσολάβησε από το “τότε” του ποιήματος; Β7. Το ποίημα κινείται σε δύο χρονικά επίπεδα (το παρόν και το παρελθόν) με επίκεντρο την οδό Αιγύπτου. Το επίπεδο του παρόντος διαγράφεται πιο ρητά, ενώ το επίπεδο του παρελθόντος συνάγεται έμμεσα κατά τη διαδρομή του ποιήματος. Με βάση τους υπαινιγμούς που γίνονται και τις αντιθέσεις προς το παρόν, προσπαθήστε να ανασυνθέσετε την εικόνα του παρελθόντος. (σχολικού βιβλίου) μονάδες 20χ2
Γ1. Μπορεί να θεωρηθεί πολιτικός υπαινιγμός η φράση “πρώτη πάροδος δεξιά!” (στ. 1); Εξηγήστε την απάντησή σας. Γ2. Υπάρχει ελπίδα στο κείμενο; Είναι πραγματική ή νομίζετε ότι υποδηλώνει πίκρα και ειρωνεία; Βρείτε το συγκεκριμένο σημείο στο ποίημα και τεκμηριώστε την απάντησή σας. Γ3. Για ποιον λόγο νομίζετε ότι το ρήμα “συναλλάσσομαι” κλίνεται στον ενικό ενώ το “μεταναστεύουμε” στον πληθυντικό; Μπορούμε να μιλήσουμε για λογική ατομισμού, αλλά για συνέπειες στο σύνολο; Γ4. Πώς επεξηγείται στους επόμενους στίχους το συναίσθημα που απορρέει από τον στίχο “Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει”; Ποια είναι η πολιτική διάσταση όσων καταγράφονται; Γ5. Αν δεχτούμε ότι ορισμένες φράσεις μέσα στο ποίημα λειτουργούν συμβολικά, μπορείτε να εξηγήσετε τι υποδηλώνουν; α) «Τράπεζα Συναλλαγών», β) «θωρακισμένοι στρατιώτες», γ) «πρακτορεία μεταναστεύσεως».
Γ5. Το ποίημα κινείται επίσης σε δύο νοηματικά επίπεδα. Το πρώτο διακρίνεται εύκολα με μια πρώτη ανάγνωση. Ποιο είναι το δεύτερο στο οποίο στοχεύει το ποίημα; (σχολικού βιβλίου) μονάδες 25
Δ1. Να τεκμηριώσετε την ομοιότητα στο περιεχόμενο του παρακάτω ποιήματος του Σεφέρη με το ποίημα του Αναγνωστάκη, (δηλαδή τον αντιδικτατορικό χαρακτήρα). μονάδες 20 Γιώργος Σεφέρης, «Επί ασπαλάθων ...»
Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη. Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς. Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη...
Γαλήνη. - Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον; Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ' αυλάκια· τ' όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς. Το βράδυ βρήκα την περικοπή: «Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει «τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.
Δ2. Να βρείτε μία διαφορά και μία ομοιότητα στο περιεχόμενο του παρακάτω ποιήματος (Φοβάμαι) με το ποίημα “Θεσσαλονίκη, μέρες 1969 μΧ μονάδες 20
Μανώλης Αναγνωστάκης, Φοβάμαι (1983)
Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου– βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας «Δώστε τη χούντα στο λαό». Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου. Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν. Φοβάμαι τους ανθρώπους που γέμιζαν τις ταβέρνες και τα 'σπαζαν στα μπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη και έχουν και «απόψεις». Φοβάμαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο. Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους. Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.
Δ3. Να βρείτε μία διαφορά και μία ομοιότητα στο περιεχόμενο του παρακάτω ποιήματος (Απολογία νομοταγούς) με το ποίημα “Θεσσαλονίκη, μέρες 1969 μΧ μονάδες 20
Μανώλης Αναγνωστάκης, Απολογία νομοταγούς Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)
Γράφω ποιήματα μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι υπεύθυνες υπηρεσίες Που δεν περιέχουν τη λέξη: Ελευθερία, τη λέξη: Δημοκρατία Δεν φωνασκούν: Κάτω οι τύραννοι ή: Θάνατος στους προδότες Που παρακάμπτουν επιμελώς τα λεγόμενα φλέγοντα γεγονότα Γράφω ποιήματα άνετα και αναπαυτικά για όλες τις λογοκρισίες Αποστρέφομαι τετριμμένες εκφράσεις όπως: σαπίλα ή καθάρματα ή πουλημένοι Εκλέγω σε πάσα περίπτωση την αρμοδιότερη λέξη Αυτή που λέμε «ποιητική»: στιλπνή, παρθενική, ιδεατώς ωραία.
Γράφω ποιήματα που δεν στρέφονται κατά της καθεστηκυίας τάξεως.
δείτε/διαβάστε 1. "Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ." (Μανόλη Αναγνωστάκη) = Ρόδος, Μέρες του 2014 μ.Χ. (http://afterschoolbar.blogspot.gr/2014/01/1969-2014.html) 2. Μ. Αναγνωστάκης: Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ. http://siamantoura.blogspot.gr/2010/06/1969.html 3. Πρόταση διδασκαλίας εδώ 4. Ένα ποίημα του Γιώργου Σεφέρη ενάντια στη χούντα http://poihtikostayrodromi.blogspot.gr/2014/11/blog-post_15.html
|
|
