[Της νύχτας οι αρματολοί]

Το παρακάτω κλέφτικο δημοτικό τραγούδι καταγράφηκε σε διάφορες παραλλαγές στην Πελοπόννησο και τη Στερεά. Ίσως το αρχικό τραγούδι είχε ως υπόθεσή του επιχείρηση που κατέληξε στο να αποσπασθεί από τα χέρια του Χάροντα η λεία του.

Της Τρίχας το γεφύρι, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, βρίσκεται στον Κάτω Κόσμο. Φυσικά στο τραγούδι έχει χάσει αυτή τη σημασία.

Παραλλαγή του τραγουδιού τραγούδησε ο Κολοκοτρώνης στα παλικάρια του, όπως διηγείται ο ίδιος στον Τερτσέτη: «Ήταν Λαμπρή ανήμερα, ήταν ογδοήντα σύντροφοι, και ήτον εις το μεγαλύτερο βουνό της Πελoπoνvήσoυ. Από ημέρες τους είχαν είδηση δοσμένη, ότι θα πάνε αλυσοδεμένους εκατόν πενήντα ανθρώπους. Εδιαμοίρασα, έλεγεν ο Κολοκοτρώνης, τους μισούς συντρόφους εις το άλλο βουνό, έβαλα τα καραούλια με μεγάλη πρόβλεψη, δια να κάμομε τη Λαμπρή μας ασφαλισμένοι. Εδιαμοιρασθήκαμε λοιπόν και τους είπα: Ε αδελφοί χριστιανοί, να είμασθε συγκεντρωμένοι, όχι, όχι που μας ονομάζουν οι άρχοντες και το γουναρικό κλέφτες, να ελευθερώσουμε τους ζωντανούς. Αν θέλετε να μ' ακούσετε, να κρεμάσομε τα χαμαλιά μας εις τα έλατα' αυτά είναι η εκκλησία μας, η Λαμπρή μας, και να ασπασθούμεν και να ελευθερώσουμε τους αδελφούς μας, που πάνε να τους φυλακίσουν δια παντός εις τα δεσμά. Απάνω που καθίσαμε να φάμε, είπα πάλε: Αν είμαστε αδελφοί, να χύσομεν το αίμα μας δια τους αδελφούς μας. Πρώτα τους ορμήνευσα μιλητά, έπειτα το έκαμα και τραγούδι και τους το ετραγούδησα... Απάνω που εκόψανε τ' αρνιά τα ψημένα, ο θεός τους επήγε τους Τούρκους και τους εκτύπησαν' ελαβώθηκε ένας πρώτος από τα παλικάρια, εσκοτώθη ένας πρώτος εξάδελφος του Κολοκοτρώνη και πήραν το κεφάλι του. Έκαμαν πόλεμο. Ήσαν δύο χιλιάδες στρατιώται. Από τους Τούρκους εσκοτώθησαν ογδοήκοντα επτά. Μας εβοήθησε, έλεγεν ο Κολοκοτρώνης, η Παναγία η Θεοτόκος και η καθαριότητά μας, οπού επήγαμε να ελευθερώσουμε τους αδελφούς μας...» 

Της νύχτας σι αρματολοί και της αυγής oι κλέφτες

ολονυχτίς κουρσεύανε και τες αυγές κοιμώνται,

κοιμώνται στα δασά κλαριά και στους παχιούς τους ίσκιους.

Είχαν αρνιά και ψήνανε, κριάρια σουβλισμένα,

μα είχαν κι ένα γλυκό κρασί, που πίν' ν τα παλικάρια.

Κι ένας τον άλλο έλεγαν, κι ένας τον άλλον λέει:

«Καλά τρώμε και πίνουμε και λιανοτραγουδάμε,

δεν κάνουμε κι ένα καλό, καλό για την ψυχή μας;

-ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές, φκιάνουν και μοναστήρια.

Να πάμε να φυλάξουμε στης Τρίχας το γεφύρι

που θα περάσει ο βόιβοντας με τους αλυσωμένους

να κόψουμε τους άλυσους να βγουν οι σκλαβωμένοι,

να βγει της χήρας το παιδί, π' άλλο παιδί δεν έχει,

π' αυτή το 'χει μονάκριβο στον κόσμο ξακουσμένο.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να περιγράψετε τη ζωή των κλεφτών, όπως παρουσιάζεται στο τραγούδι, από την αρχή ως το τέλος του.

2. Πώς αντιλαμβάνονται οι κλέφτες ενέργειές τους όπως αυτή της απελευθερώσεως αιχμαλώτων; Με τι την παραβάλλουν;

3. Ποια σημεία του τραγουδιού τεκμηριώνει η διήγηση του Κολοκοτρώνη;

4. Τι συμπεράσματα βγάζουμε από τη διήγηση του Κολοκοτρώνη σχετικά με τη χρήση των κλέφτικων τραγουδιών;