Συστατικά του λογοτεχνικού ύφους

 Ήδη ελέχθησαν αρκετά για την υφή της ομιλίας εν σχέσει κυρίως με το λόγο. Εφεξής θα μας απασχολήση εν συντομία η έννοια του λογοτεχνικού ύφους. Ας ξεκινήσουμε μ’  έναν «δοκιμαστικό» ορισμό του ύφους, που θα χρησιμεύση ως βάσι για όσα θα πούμε:

Ύφος είναι η συνειδητή επιλογή ορισμένων επαναλαμβανόμενων, κατά κανόνα, δομικών σχημάτων, που απαρτίζουν ένα ιδιαίτερο γλωσσικό σύστημα, μια «ποιητική γραμματική». Το σύστημα αυτό χαρακτηρίζεται κυρίως από έμφασι στην μορφή (έναντι του περιεχομένου) και στην συγκινησιακή / βιωματική πλευρά της γλώσσας (αντί στην λογική της έκφανσι). Η όλη οργανωσι του ύφους υπηρετεί συγκεκριμένες προθέσεις.

Ένας τέτοιος ορισμός βοηθάει πρώτα - πρώτα  να διακρίνουμε τις ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην ομιλία και στο (λογοτεχνικό) ύφος. Κοινά σημεία και στα δύο είναι η επιλογή ορισμένων δομικών σχημάτων, που γίνεται συνειδητά και με ορισμένη συχνότητα (επανάληψι). Από κει και πέρα το λογοτεχνικό ύφος διαφοροποιείται με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: τον απαρτισμό μιας συγκεκριμένης (κατά λογοτέχνη) «ποιητικής γραμματικής»· την έμφαση που δίνεται στην μορφή της γλωσσικής εκφράσεως του λογοτεχνικού έργου (ισχύει εδώ σε σημαντικό βαθμό η αρχή «η γλώσσα για τη γλώσσα»)· την αξιοποίησι της βιωματικής / συγκινησιακής εις βάρος της λογικής πλευράς της γλώσσας· την προθετικότητα του λογοτέχνη, την σκόπευσι σε συγκεκριμένους στόχους. Όλα τα στοιχεία αυτά που αναφέραμε ως χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ύφους είτε απουσιάζουν εντελώς ή, και όταν υπάρχουν, δεν παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στο ατομικό, μη λογοτεχνικό ύφος (ομιλία).

Γεώργιου Μπαμπινιώτη, Θεωρητική γλωσσολογία, σελ. 72-73, Αθήνα 1980

(διατηρήθηκε η ορθογραφία και σύνταξη του κειμένου)

1. Ποια είναι η δομή της τελευταίας παραγράφου;

2. Να συμπληρώσετε σχηματικά τον παρακάτω πίνακα