πώς πρέπει να γράφονται τα ξένα ονόματα;

Δημοσιεύτηκε από το χρήστη Vasilis Simeonidis στις 29 Νοέμβριος 2009 στις 13:53 στην ομάδα η γλώσσα των σχολικών βιβλίων

Το βιβλίο Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου της Α’ Λυκείου (Α. Μαστραπάς, ΟΕΔΒ, 2009) στη σελίδα 66 αναφέρεται στις ανασκαφές των Μυκηνών και στην αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β’. Στην πρώτη περίπτωση αναφέρει το όνομα με λατινικούς χαρακτήρες Heinrich Schliemann και σε παρένθεση με ελληνικούς (Ερίκος Σλήμαν). Στη δεύτερη περίπτωση αναφέρει μόνο με λατινικούς χαρακτήρες τα ονόματα των V. Ventris και J. Chadwick, δεν τα αποδίδει με ελληνικούς.

Οι πληροφορίες του βιβλίου σχετικά με την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β’ σχετίζονται με μία από τις ερωτήσεις που έβαλα στο διαγώνισμα του τετράμηνου. Πολλοί μαθητές, προφανώς εξοικειωμένοι με τη λατινική γραφή, έγραψαν τα δύο ονόματα. Άλλοι μαθητές, είτε επειδή θυμόταν την προφορά των ονομάτων από την παράδοση, είτε επειδή μπορούσαν να διαβάσουν τη λατινική γραφή των ονομάτων, τα απέδωσαν με το ελληνικό αλφάβητο (Βέντρις, Τσάντγουικ).

Αποτέλεσμα είναι ορισμένοι μαθητές να γράψουν, κυρίως για τον J. Chadwick ονόματα όπως Σάντικ, Τσάντβικ, κλπ. και το ερώτημα που τίθεται είναι σαφές:

πώς πρέπει να αποδίδονται τα ξένα ονόματα στα σχολικά βιβλία;

Απαντήσεις σε αυτή τη συζήτηση

Απάντηση από τον/την Ευαγγελία Ριτζαλέου στις 1 Δεκέμβριος 2009 στις 22:32

Θεωρώ ότι η πρώτη περίπτωση είναι η καλύτερη.

Θέλω οι μαθητές μου να βλέπουν το όνομα κάποιου επιστήμονα στη γλώσσα του τελευταίου, για να το αναγνωρίσουν σε κάποια άλλη περίπτωση, και στην παρένθεση να υπάρχει η σωστή προφορά! Πολλές φορές κι εγώ δεν ξέρω να προφέρω κάποιο όνομα, καθώς δε γνωρίζω γαλλικά! Το όνομα κάποιου επιστήμονα,όμως, πρέπει να γράφεται στη γλώσσα του, διότι έτσι τιμάς και το συγκεκριμένο πρόσωπο.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 3 Δεκέμβριος 2009 στις 21:31

Με κίνδυνο να γίνω σχολαστικός ρωτώ: μήπως θα ήταν προτιμότερο να δίνεται το όνομα με το ελληνικό αλφάβητο και σε παρένθεση η γραφή του ονόματος στην αντίστοιχη γλώσσα; Αυτό ίσως ξεπερνά και το ζήτημα αραβικών, κινέζικων, κλπ ονομάτων των οποίων η γραφή μας είναι εντελώς ακατάλυπτη. Βέβαια σε τέτοιες περιπτώσεις αποδίδουμε και τα ονόματα αυτά με λατινικούς χαρακτήρες.

Συμφωνώ απόλυτα στο σκεπτικό της αναγνώρισης και της τιμής των "ξένων" επιστημόνων κλπ.


 

Απάντηση από τον/την Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 7 Δεκέμβριος 2009 στις 16:12

Πριν δώσω κι εγώ την εκδοχή μου θέλω να προσθέσω ένα σχόλιο μαθήτριας για τον Γεώργιο Α΄. "Αφού ήταν δανός, κύριε, πώς τον έλεγαν Γεώργιο;" Και ο νοών νοείτω!
Όσον αφορά τον προβληματισμό που τέθηκε, θα απαντήσω αντίστροφα από τη Λίτσα. Θα προτιμούσα σε παρένθεση τους λατινικούς χαρακτηρες ώστε το πρώτο πράγμα που θα καταγράφεται στη συνείδηση να είναι το όνομα ως ήχος. Άλλωστε αυτό δίνει τη δυνατότητα σε όλους ανεξαιρέτως να αντιληφθούν με την πρώτη για ποιον πρόκειται. Άλλωστε στις εφημερίδες δεν νομίζω να γράφει κανείς με λατινικούς χαρακτήρες το όνομα του Ρος Ντέιλι. Αλλά και ο περιβόητος συνθέτης Vangelis δεν θα αναγνωριζόταν στο εξωτερικό με ελληνικούς χαρακτήρες. Το βασικό λοιπόν κριτήριο, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να είναι η γλώσσα του κοινού στο οποίο απευθυνόμαστε.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 10 Δεκέμβριος 2009 στις 0:17

δηλαδή Σωτήρη;

Αν κατάλαβα συμφωνούμε: στα σχολικά βιβλία απόδοση του ονόματος με ελληνικούς χαρακτήρες (π.χ. Βέντρις, Τσάντγουικ) και σε παρένθεση με λατινικούς (Ventris, Chadwick).

Για να μείνω στο ίδιο βιβλίο, της Ιστορίας Α΄ Λυκείου, πάω στη σελίδα 28 και αντιγράφω: " Η αποκρυπτογράφηση οφείλεται στο Γάλλο αιγυπτιολόγο J. Champollion". Αυτό για να γίνει πιο φανερή η ανάγκη να αποδίδονται τα ξένα ονόματα με ελληνικούς χαρακτήρες.

Απάντηση από τον/την Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 10 Δεκέμβριος 2009 στις 22:26

Συμφωνούμε απόλυτα!

Απάντηση από τον/την Καϊκτζόγλου Μαρία στις 15 Δεκέμβριος 2009 στις 0:29

Κατα τη γνώμη μου, θα ήταν καλύτερο να γραφόταν με τους λατινικους χαρακτήρες το όνομα και σε παρένθεση με το ελληνικό αλφάβητο. Σωτήρη Γκαρμπούνη είπες ότι το πρώτο πράγμα που γίνεται στη συνείδηση είναι να καταγράφεται ο ήχος. Στην περίπτωση λοιπόν που γραφτεί πρώτα το όνομα στο ελληνικό αλφάβητο ο ήχος θα "αποθηκευτεί" στο μυαλό, και ίσως ο αναγνώστης να μην αναζητήσει τη λατινική γραφή του ονόματος. Έτσι όταν θα το συναντήσει σε άλλο κείμενο με λατινικούς χαρακτήρες ίσως δε το αναγνωρίσει. Αντιθέτως, αν οι γραφές γίνουν ανάποδα, ο αναγνώστης διαβάζει το όνομα στην ξένη γλώσσα, αποτυπώνεταιο οπτικά, αλλά στη συνέχεια αναζητά την ηχητική απόδοση του ονόματος.

Επίσης πιστεύω έντονα ότι πρέπει να σταματήσουμε την ελληνοποίηση όλων των ονομάτων! Πχ, Ερίκος Σλήμαν...

Απάντηση από τον/την Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 15 Δεκέμβριος 2009 στις 17:08

Γεια σου Μαρία. Αντιλαμβάνομαι το επιχείρημά σου και το κατανοώ. Ωστόσο θα μου επιτρέψεις να επιμείνω στη θέση μου καθώς η εμπειρία στην τάξη μού δείχνει άλλα πράγματα. Όσον αφορά την ελληνοποίηση φαίνεται και από την προηγούμενη απάντησή μου πως συμφωνώ. Υπαινίχθηκα, μάλιστα, και λόγους που, ιδιαίτερα στο παρελθόν, νομιμοποιούσαν την ελληνοποίηση των ξένων ονομάτων. Συμφωνούμε απόλυτα, λοιπόν. Μακάρι, βέβαια, τα ζητήματα της γλώσσας να αφορούσαν τέτοιες λεπτομέρειες. Έχουν όμως το ενδιαφέρον τους μια που αποκαλύπτουν και αυτές την οπτική του καθενός για τη γλώσσα. Χαίρομαι να τα κουβεντιάζω και να μαθαίνω.

 

Απάντηση από τον/την Harry Kalantzis στις 31 Δεκέμβριος 2009 στις 14:48

Προσωπικά συμφωνώ με την άποψη να γράφονται τα ονόματα στην πρωτότυπή τους μορφή (στα αγγλικά σε περιπτώσεις Κινέζων κ.ά.).

Αν όμως συμφωνήσουμε στο να γράφονται κατ' αρχήν με ελληνικούς χαρακτήρες και σε παρένθεση το πρωτότυπο, ποια από όλες τι γραφές με ελληνικούς χαρακτήρες θα ισχύσει; Και αυτό το λέω γιατί το Ερίκος Σλήμαν είναι λανθασμένη γραφή κατά τη γραμματική Τριανταφυλλίδη. Σύμφωνα με τον τελευταίο, η μεταφορά των ξένων ονομάτων στην ελληνική γίνεται στην πιο απλή μορφή (δηλαδή με ι - ο - ε και όχι με η,ει,οι - ω - αι και τα διπλά σύμφωνα κατά τη μεταφορά τους γίνοντα μονά). Επομένως το Ερίκος Σλίμαν είναι η ορθότερη γραφή κατά τον Τριανταφυλλίδη.

Το ίδιο συμβαίνει και με την συγγραφέα Jane Austen. Έχω δει τέσσερις διαφορετικές γραφές του ονομάτος: Τζέιν Ώστιν, Τζέιν Ώστεν, Τζαίην Ώστιν, Τζαίην Ώστεν.

(Από το Λυκείο θαύμαζα τον συγγραφέα Νίκο Δήμου. Φανταστείτε την έκπληξή μου όταν είδα να το γράφει Τζαίην Ώστεν...)

Και ακόμα:

- γιατί το Heinrich να μεταφερθεί ως Ερίκος και όχι ως (Χ)ένριχ (ανάλογα πως προφέρεται);
- όπως και το George Washington. Γιατί το βιβλίο της Ιστορίας της Γ' Γυμνασίου το γράφει (έτσι τουλάχιστον το είδα εγώ - δεν ξέρω αν έχει αλλάξει 4 χρόνια μετά) Γεώργιος Ουάσινγκτον;
Για να μην έχουν και τις «γνωστές απορίες» τα παιδιά όπως αναφέρει παραπάνω ο κ. Σωτήρης Γκαρμπούνης και θεωρούν τον Washington Έλληνα...

Ποια είναι, λοιπόν, εκείνη η ελληνική γραφή που θα επικρατήσει μετά από αυτή τη γλωσσική σύγχυση;

(από έναν μελλοντικό εκπαιδευτικό)

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 4 Ιανουάριος 2010 στις 21:11

Γεια σου Χάρρυ(;), Χάρη(;), Harry(;)!

Ο προβληματισμός σου ολοκληρώνει τη συζήτηση με τον πιο σφαιρικό τρόπο.

Νομίζω ότι η απόδοση του ονόματος με το ελληνικό αλφάβητο θα πρέπει να είναι κοντά στην προφορά του και όχι εξελληνισμένο. Η παράθεση του ονόματος και με λατινικούς χαρακτήρες αντιμετωπίζει το πρόβλημα της διαφορετικής απόδοσης της προφοράς.

Νομίζω ότι θα πρέπει να προτάσσεται η γραφή με το ελληνικό αλφάβητο, ώστε να μη δημιουργείται μία «υβριδική» γραφή.

Η «ορθογράφησή» του παραμένει ανοιχτό ζήτημα. Ένα ακόμα ζήτημα της «ιστορικής» ορθογραφίας, που εδώ είναι σαφώς ιδεολογικοποιημένη. Προσωπικά, προτιμώ την – όδο το δυνατόν – φωνητική απόδοση, άσχετα αν θεωρείται ήδη «κατοχυρωμένη» μιαν άλλη γραφή. Προτιμώ το Χένριχ Σλίμαν.

(παρεμπιπτόντως, μ’ αρέσει να βλέπω πως γράφει ο καθένας το όνομά του στα μέιλ και γενικότερα στο Ίντερνετ – όπως εδώ. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει κατ’ ανάγκη κάτι...).

Απάντηση από τον/την omikron στις 21 Ιανουάριος 2010 στις 12:07

Η μεταγραφή των ξένων κύριων ονομάτων και η φενάκη της αντιστρεψιμό...
(διεξοδική συζήτηση για το θέμα στο lexilogia)

Απάντηση από τον/την ΝίκοΣ στις 10 Απρίλιος 2010 στις 16:24

Γειά σας συνάδελφοι,

Προέρχομαι από άλλη ειδικότητα (Φυσικός), αλλά αν έχετε εσείς οι Φιλόλογοι πρόβλημα με την Ελληνική απόδοση των ξένων ονομάτων, τι να πούμε εμείς που (σχεδόν) όλα τα ονόματα αναφοράς μας είναι ξένα. Βέβαια το πρόβλημα αντιμετωπίζεται μόνο για την απόδοση των ονομάτων στα σχολεία, γιατί στις "μεταξύ" μας συζητήσεις το έχουμε λύσει: χρησιμοποιούμε την ξενική τους προφορά - γραφή (όσων μπορούμε τουλάχιστον - γιατί για τα κινέζικα κλπ, χρησιμοποιούμε την αγγλική τους γραφή και προφορά)

Παρόλο που έχω κάνει αρκετές συζητήσεις με συναδέλφους Φιλολόγους, δεν έχω πάρει ακόμη μια σταθερή και πειστική απάντηση στο εξής ερώτημα:

Ένα από τα πιο συνηθισμένα ονόματα που χρησιμοποιούμε είναι το Newton, το οποίο κατά κόρο αποδίδεται στα Ελληνικά βιβλία σαν Νεύτων. Ας αφήσω προς το παρόν την "παραποίηση" της φωνητικής απόδοσης (από Νιούτον) και ας δεχτώ ότι αν ήταν Έλληνας θα λέγονταν Νεύτων. Πώς όμως θα είναι στη γενική; Του Νεύτωνος ή του Νεύτονος;

Ευχαριστώ για την φιλοξενία, και περιμένω με αγωνία τις απόψεις σας.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 10 Απρίλιος 2010 στις 18:13

Γεια σου Νίκο,

νομίζω ότι έχουμε δυο λύσεις: του Νεύτωνος ή του Νεύτωνα. Προσωπικά, προτιμώ τη δεύτερη, του Νεύτωνα.

Για να το τεκμηριώσω με μια εικόνα, η γραμματική είναι σαν ταξίδι με τρένο στον κόσμο της γλώσσας. Το ζήτημα είναι πώς κοιτάμε, η πρώτη εκδοχή βλέπει στο παρελθόν...

Αλλά, επειδή, το θέμα φεύγει από το ζήτημα της γραπτής απόδοσης και μας οδηγεί σ’ άλλα ζητήματα και επειδή υποψιάζομαι ότι υπάρχουν και διαφορετικές προσεγγίσεις, εξηγώ το σκεπτικό μου σε νέα συζήτηση.