Κειμενικά είδη

Δημοσιεύτηκε από το χρήστη Γιάννης Τσιτσεκίδης στις 28 Μάιος 2010 στις 23:46 στην ομάδα η νέα ελληνική γλώσσα ως αντικείμενο διδασκαλίας

Με αφορμή τη συζήτηση για τη συλλογιστική πορεία, θα ήθελα να ακούσω τις απόψεις των συναδέλφων για τη διάκριση των κειμενικών ειδών. Για να θέσω μία (τυχαία) βάση συζήτησης αναφέρω ενδεικτικά τις ταξινομίες που έχω υπόψη

α) Τσαμαρδίνος:περιγραφή-αφήγηση-αποδεικτικός λόγος-στοχαστικός λόγος

β) Αρχάκης: αφήγηση-πειγραφή-επιχειρηματολογία-λογοτεχνία (σελ. 8)

γ) Γεωργακοπούλου - Γούτσος:Αφηγηματικά-μη αφηγηματικά (απαιτείται ανάγνωση όλου του βιβλίου)

δ) Ματσαγγούρας, "Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου":αφηγηματικά-περιγραφικά-πραγματολογικά-επιχειρηματικά-χρηστικά (σελ.377-463)

δ) Δαραδήμου, "Πεζός λόγος-Μορφολογία Κειμένων": αφήγηση-περιγραφή-επιχειρηματολογία-επεξήγηση.

ε) Σαραφίδου: Περιγραφικά- Αφηγηματικά- Εκθετικά-Αποδεικτικό επιχειρηματολογικό κείμενο

Για να μην κουράζω: απαιτείται βάση συζήτησης!

Αφορά, κατά τη γνώμη μου, και πολλά άλλα απ' όσα έχουν συζητηθεί (θα τα δούμε στην πορεία)

Κάθε προσθήκη ή διόρθωση ευπρόσδεκτη

Απαντήσεις σε αυτή τη συζήτηση

Απάντηση από τον/την Γιάννης Μαργιούλας στις 29 Μάιος 2010 στις 13:45

Γιάννη, κατά τη γνώμη μου, την πιο εμπεριστατωμένη διάκριση για τα κειμενικά είδη θα τη βρεις από τους γλωσσολόγους που συνεργάστηκαν στην ιστοσελίδα του Ηλεκτρονικού Κόμβου για την υποστήριξη των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα (www.komvos.edu.gr).

Στα κείμενα αυτά – χωρίς διάθεση απαξίωσης του φιλότιμου έργου παιδαγωγών και συνταξιούχων τραπεζικών – επιχειρείται αναλυτική διάκριση σε «γένη» και σε «είδη» του λόγου αλλά κυρίως εξηγούνται οι θεωρητικές προϋποθέσεις στις οποίες βασίστηκαν οι διακρίσεις. Γενικά, μεταφέρεται ένας προβληματισμός συμβατός με τις σχετικά πρόσφατες διεθνείς συζητήσεις στο χώρο της συστημικής λειτουργικής γλωσσολογίας.

Το ενδιαφέρον, ωστόσο, σε μια τέτοια συζήτηση είναι να δούμε σε ποιο βαθμό οι διακρίσεις αυτές αφορούν και επηρεάζουν το έργο μας ως δασκάλων της ελληνικής γλώσσας και όχι να εμπλακούμε σε θεωρητικές αναζητήσεις που απαιτούν μεγαλύτερη επιστημονική ειδίκευση και επάρκεια.

Υ.Γ. Μπορείς να δεις και την προσέγγιση στις έννοιες της «επαγωγής» και της «παραγωγής» στα κείμενα του Περικλή Πολίτη

http://www.komvos.edu.gr/glwssa/logos_keimeno/2_1_4/thema_2_1_4.htm

Απάντηση από τον/την Γιάννης Τσιτσεκίδης στις 29 Μάιος 2010 στις 17:38

Γεια σου Γιάννη,

Σε ευχαριστώ για την παρέμβαση και την υπόδειξη. Έχω ρίξει μια ματιά στο υλικό (αν δεν κάνω λάθος είναι το ίδιο με αυτό της Πύλης). Τα έργα που ανέφερα δεν είναι όλα "παιδαγωγών" αλλά και καθηγητών που διδάσκουν σε πανεπιστήμια και θεωρώ πως παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Θα ήθελα απλώς κάποια πράγματα να συζητηθούν, εννοείται με σκοπό να δούμε αν και κατά πόσο "παιρνούν" στην εκπαιδευτική πράξη. Συμφωνώ απολύτως με την παρατήρηση-προτροπή σου. Κάποια παραδείγματα παραγράφων ίσως να βοηθούσαν προς αυτή την κατεύθυνση
Ίδωμεν ...

Υ.Γ. Για την παραγωγή και την επαγωγή δε νομίζω πως με τη συντομία που παρουσιάζεται προσφέρει σημαντική βοήθεια. Αλλά ας μην το πάρουμε πάλι από την αρχή

Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 31 Μάιος 2010 στις 22:36

Πολύ ενδιαφέρον Γιάννη το θέμα που άνοιξες, αλλά πολύ ευρύ το περιεχόμενο. Θα διευκόλυνε να εστιάσουμε σε επί μέρους ερωτήματα που προκύπτουν από τη διάκριση αυτή, π.χ. συσχετισμός ύφους και κειμενικού είδους, τρόποι διδασκαλίας των κειμενικών ειδών, επιχειρηματολογία-παραγωγή-επαγωγη ανά κειμενικό είδος, κλπ.

Μήπως θα ήταν σκόπιμο να θέσεις πιο συγκεκριμένα ερωτήματα;

Απάντηση από τον/την Γιάννης Τσιτσεκίδης στις 31 Μάιος 2010 στις 22:47

Χριστίνα, θα ήταν το αμέσως επόμενο βήμα. Θεώρησα όμως σκόπιμο να διερευνήσουμε πρώτα τις γενικές ταξινομήσεις. Αν καταλήξουμε σε κάποιες, θα αναζητήσουμε τα κειμενικά κριτήρια που μας βοηθούν στην ταξινόμηση. Ο Γιάννης ήδη πρότεινε να ακολουθήσουμε την πρόταση του Κόμβου. Σίγουρα είναι έγκυρη και αξιόλογη. Αν συμφωνούμε να τη δεχτούμε ως βάση εκκίνησης, μπορούμε να συνεχίσουμε. Διαφορετικά ας δούμε τα "διαδικαστικά" (όπως λέγαμε στις φοιτητικές συνελεύσεις).

Χριστίνα Παπαγγελή είπε:

Πολύ ενδιαφέρον Γιάννη το θέμα που άνοιξες, αλλά πολύ ευρύ το περιεχόμενο. Θα διευκόλυνε να εστιάσουμε σε επί μέρους ερωτήματα που προκύπτουν από τη διάκριση αυτή, π.χ. συσχετισμός ύφους και κειμενικού είδους, τρόποι διδασκαλίας των κειμενικών ειδών, επιχειρηματολογία-παραγωγή-επαγωγη ανά κειμενικό είδος, κλπ.

Μήπως θα ήταν σκόπιμο να θέσεις πιο συγκεκριμένα ερωτήματα;

Απάντηση από τον/την παναγιωτης τσουκαλας στις 31 Μάιος 2010 στις 23:41

Συνάδελφοι, χαιρετώ

Επιτρέψτε μου να διατυπώσω μιαν απορία.

Κάθε κείμενο, ανεξάρτητα από το γραμματειακό του είδος, είναι πολυλειτουργικό: η περιγραφή περιπλέκεται με την αφήγηση, ενδέχεται όμως να συμβάλλει στην επιχειρηματολογία. Η αφήγηση το ίδιο. Ακόμη κι ένα στεγνά πληροφοριακό κείμενο εμπλέκεται στην αποδεικτική προσπάθεια, δεδομένου ότι η επιλογή των πληροφοριών είναι ζήτημα στόχευσης και προθέσεων . Επομένως ένα κείμενο είναι πολυεπίπεδο και ως δομή σύνθετο. Θέλω να πω ότι το όλον καθορίζει τη φύση των επιμέρους μερών (άρα και παραγράφων) και τα επιμέρους γίνονται αντιληπτά από τη θέση τους στο όλον (για να μην πω ότι και το κείμενο δεν μπορεί να γίνει κατανοητό παρά μόνο σε αναφορά προς τις επικοινωνιακές του αναφορές).

Αν έτσι είναι τα πράγματα, κάθε κειμενικό είδος επηρεάζεται (ως προς την οργάνωση και το ύφος τουλάχιστον) και από το μέγεθος των διασυνδέσεών του με τα υπόλοιπα στη συγκεκριμένη επικοινωνιακή πράξη. Άρα κάθε προσπάθειά μας να μιλήσουμε για τα κειμενικά είδη, προυποθέτει μια συμβατική αφαίρεση.

Με αυτό τον περιορισμό μπορούμε να μιλήσουμε για επεξηγηματικό είδος;
Κάτι έχεις στο νου σου Γιάννη επ' αυτού! Μου φαίνεται ότι σε απασχολεί.

Αν δεν σε βγάζω από το δρόμο, πες τι σκέφτεσαι χωρίς να μακρηγορήσεις.

Περιμένω να δω πώς θα το φέρεις κοντά στην πράξη (γιατί, δεν στο κρύβω, η ενασχόληση με τα κειμενικά και τα γραμματειακά είδη, δεν με βοηθάει στη διδασκαλία της Γλώσσας - τα πιο πολλά με εμποδίζουν να απλωθώ θεματολογικά και κάνω πως δεν τα βλέπω...)