|
|
|
|
| ||||||
Βασίλης Συμεωνίδης
τεχνική υποστήριξη Σταυρούλα Φώλια |
Ιερά ηρωικά σύμβολα και μεγάλες πολιτικές αντιφάσεις(Έκθεση Β’ Λυκείου 13/4/2008)
Δεν είναι ωραίο το έργο που αρχίσαμε να βλέπουμε κάθε 28η Οκτωβρίου και 25η Μαρτίου με την παρέλαση των μαθητών και τη σημαία. Δεν είναι ωραία η σύγκρουση ανάμεσα σε πατριώτες και αξιοκράτες ούτε ο δημόσιος διάλογος εάν μπορεί να κρατάει τη σημαία Αλβανός μαθητής που κατάφερε να είναι άριστος. Παρά τα φαινόμενα, ωστόσο, το λάθος δεν είναι με το μέρος εκείνων που φωνάζουν πως τη σημαία πρέπει να την κρατούν χέρια Ελλήνων. Αυτό που είναι παρωχημένο, αντίθετο με την ευρωπαϊκή εποχή μας και αντιδημοκρατικό είναι η ίδια η στρατιωτική παρέλαση με τη σημαία μπροστά. Κι αυτό γιατί η στρατιωτική παρέλαση των μαθητών και όλα όσα συμβολίζει, πράγματι απαιτούν τη σημαία να την κρατάει εκείνος που αύριο θα πολεμήσει για την πατρίδα. Το ζήτημα επομένως είναι αν το ίδιο το σχολείο ετοιμάζει στρατιώτες έτοιμους να πεθάνουν αύριο για την πατρίδα, οπότε είναι εύλογο η νεολαία να παρελαύνει στρατιωτικά, τραγουδώντας εμβατήρια και τη σημαία να την κρατούν Έλληνες μαθητές. Αν, αντίθετα, το σχολείο ετοιμάζει τους αυριανούς Έλληνες ως πολίτες ενός κράτους με σύνορα αδιαπραγμάτευτα, για να γίνουν συνειδητοί πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι διαφορές συμφερόντων θα λύνονται με διάλογο, ενώ οι πολιτισμικές διαφορές θα γίνονται σεβαστές, και τέλος η ειρήνη θα έχει την πρώτη προτεραιότητα, τότε το σχολείο δεν πρέπει να κάνει στρατιωτικές παρελάσεις. Τότε το σχολείο πρέπει να βρίσκει εναλλακτικούς και μοντέρνους τρόπους για να ερμηνεύσει στα μάτια των νέων τους πολέμους του παρελθόντος και να τιμήσει την ιστορία. Με άλλα λόγια, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όσοι φωνάζουν πως τη σημαία πρέπει να την κρατούν χέρια Ελλήνων είναι απολύτως συνεπείς με το πρότυπο του πατριωτισμού που συμβολίζει η στρατιωτική παρέλαση των μαθητών. Το πρότυπο αυτό ωστόσο ανήκει σε άλλες εποχές, όταν η εθνική πολιτική διεκδικούσε εδάφη και ήταν επεκτατική. «Όποιος κρατάει τη σημαία πρέπει να είναι έτοιμος να σκοτώσει και να σκοτωθεί για την πατρίδα», ισχυρίζονται πολλοί ακόμα και σήμερα. Οι στάσεις αυτές όμως είναι πολύ πιθανό ότι θα οξύνουν ακόμη περισσότερο ρατσιστικές συμπεριφορές στο σχολείο, ενώ θα προκαλέσουν μακροπρόθεσμα κοινωνικά προβλήματα. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν είναι δυνατό να γεφυρωθεί αυτόματα ο εθνικισμός άλλων εποχών με τις δημοκρατικές απαιτήσεις της ενσωμάτωσης των παιδιών μεταναστών στα σχολεία. Το ελληνικό σχολείο είναι ακόμα παγιδευμένο στην εθνικιστική μυθολογία του 19ου αιώνα, δηλαδή στους εθνικούς μύθους που νομιμοποιούν τη διεκδίκηση εδαφών και προετοιμάζουν τους επεκτατικούς πολέμους. Τα βιβλία ιστορίας από το δημοτικό ως το λύκειο, έχουν αναλυθεί επιστημονικά και έχει επισημανθεί ότι καλλιεργούν μια εθνική ταυτότητα εύθραυστη και ανασφαλή, απολύτως ακατάλληλη για να βαδίσουν οι νέες γενιές στο ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας. Πράγματι, η ιστορία του σχολείου είναι σε μεγάλο ποσοστό μυθολογία. Ο σημαντικότερος λόγος είναι ότι τα εγχειρίδια ιστορίας αποσιωπούν τη σύγχρονη διάσταση της έννοιας έθνος, εμφανίζουν το ελληνικό έθνος σαν οντότητα περίπου αιώνια που την ενώνουν δεσμοί αίματος, σαν μια οικογένεια με απόλυτη ομοιογένεια, ανεπηρέαστη πολιτισμικά από τα κοινωνικά γενόμενα και την πορεία της ιστορίας. Η ιστορία του σχολείου διαιρεί τον κόσμο σε «εμάς» τους Έλληνες και τους «άλλους» λαούς. Αποδίδει σε «εμάς» μόνο δίκαια, ενώ στους «άλλους» αποδίδει άδικα και «συμφέροντα». Αποδίδει όλα τα επιτεύγματα και τις πολεμικές νίκες στα χαρίσματα και στον ηρωισμό των Ελλήνων, ενώ όλα τα λάθη και τις πολεμικές ήττες στην αγριότητα των εχθρών και την αδιαφορία των συμμάχων, εμφανίζοντας έτσι την εκάστοτε ηγεσία του ελληνικού κράτους απολύτως ανεύθυνη για τις ήττες και τις καταστροφές. Η ιστορία του σχολείου ονομάζει απελευθερωτικούς συλλήβδην όλους τους πολέμους του ελληνικού κράτους και άρα εμφανίζει σαν αμυντική την επεκτατική πολιτική άλλων εποχών. Με τη διαίρεση των λαών σε «εμάς» και τους «άλλους» η ιστορία του σχολείου, κατασκευάζει έμμεσα μια εικόνα «κακών» και «καλών» λαών και αυτή η ρατσιστική γενίκευση εμποδίζει επιπλέον τη δυνατότητα να σκεφθούν οι μαθητές οποιαδήποτε πιθανή συμμαχία και σύναψη σχέσεων με τους «κακούς» λαούς. Η εθνική ταυτότητα που καλλιεργείται λοιπόν στο σχολείο ανήκει σε εποχές περασμένες, εποχές των επεκτατισμών και των ηρώων. Δεν προετοιμάζει για την αποδοχή της πραγματικότητας που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, η αυξανόμενη παρουσία αλλοδαπών, τόσο Ευρωπαίων πολιτών όσο και μεταναστών εργαζομένων. Αν το σχολείο αρχίσει να διδάσκει ιστορία στη θέση της εθνικής μυθολογίας, θα βρεθούν και άλλοι τρόποι εορτασμού από τη στρατιωτική παρέλαση. Αν πάψει η σχολική ιστορία να εξυμνεί τον ελληνικό ηρωισμό, θα μάθει στα παιδιά να ξεχωρίζουν ανάμεσα στους επιθετικούς και τους αμυντικούς πολέμους του παρελθόντος και έτσι να καταλαβαίνουν τις νίκες άρα και τις ήττες. Αν πάψει η σχολική ιστορία να εμφανίζει ανεύθυνους όλους τους κρατικούς ηγέτες, θα σταματήσει να εξυμνεί τον Ιωάννη Μεταξά για το ηρωικό του «όχι» και θα αποπειραθεί να ερμηνεύσει γιατί ο φιλοναζιστής δικτάτορας τοποθέτησε το 1940 την Ελλάδα στο πλευρό των Άγγλων. Πράγματι δεν είναι δυνατό να γεφυρωθεί ο εθνικισμός άλλων εποχών με τις δημοκρατικές απαιτήσεις της ενσωμάτωσης των παιδιών μεταναστών στα σχολεία.
Διασκευασμένο απόσπασμα από επιφυλλίδα της Άννας Φραγκουδάκη καθηγήτριας Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών «ΤΑ ΝΕΑ» 17-11-2001 Ερωτήσεις-Ζητήματα:
(25 μονάδες)
(10 μονάδες)
(5 μονάδες) 3. β) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η 5η παράγραφος; (5 μονάδες) Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας και για τα δύο υποερωτήματα
Παρωχημένο, εύλογο, οξύνουν, έγκειται, αποσιωπούν. (5 μονάδες)
(50 μονάδες)
Καλή τύχη..
Απαντήσεις Απαντήσεις Έκθεση Β΄ 13/4/2008
1. Η Άννα Φραγκουδάκη θέτει το θέμα του ρατσισμού στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και ειδικότερα στο χώρο της εκπαίδευσης. Με αφορμή περιστατικά που αφορούσαν το ζήτημα της παρέλασης, σχολιάζει στάσεις απέναντι σε μετανάστες που συμμετέχουν στις παρελάσεις ως σημαιοφόροι. Η κα. Φραγκουδάκη αιτιολογεί τις συμπεριφορές τονίζοντας ότι συνάδουν με τους παραδοσιακούς σκοπούς της εκπαίδευσης. Ωστόσο εξηγεί ότι αυτοί διαφοροποιούνται στα πλαίσια της ενωμένης Ευρώπης, καθώς οι λαοί συνεργάζονται αρμονικά χωρίς ρατσιστικές προκαταλήψεις του παρελθόντος. Τέλος, εντοπίζει έναν σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης ρατσιστικών αντιλήψεων, όπως αναδεικνύεται μέσα από τα βιβλία ιστορίας στο ελληνικό σχολείο και προτείνει να ανανεωθεί πλήρως το περιεχόμενό τους. Θεωρεί δηλαδή ότι ο εθνικισμός δεν έχει θέση στην σύγχρονη εκπαίδευση, ενώ οι εθνικοί μύθοι πρέπει να αντικατασταθούν από επιστημονική προσέγγιση της ιστορίας.
2. Τα τελευταία χρόνια διατυπώνεται συχνά η άποψη ότι οι φορείς της εκπαίδευσης πρέπει να εφαρμόζουν εναλλακτικούς και μοντέρνους τρόπους για να ερμηνεύσουν και να τιμήσουν την ιστορία. Πράγματι η ανάγκη αυτή προκύπτει μέσα από το γεγονός ότι οι σημερινοί μαθητές ζουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, με προηγμένα τεχνολογικά επιτεύγματα και πληθώρα ερεθισμάτων. Επομένως είναι δύσκολο να κατανοήσουν γεγονότα που έχουν συμβεί στο μακρινό για αυτούς παρελθόν και ενδεχομένως να θεωρούν γραφικό το έθιμο της παρέλασης και αναχρονιστική τη διδασκαλία της ιστορίας. Η διδασκαλία λοιπόν πρέπει να εκσυγχρονιστεί με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας ώστε οι μαθητές να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην έρευνα και ερμηνεία του παρελθόντος.
3. α) θεματική πρόταση : «Πράγματι… μυθολογία.» λεπτομέρειες /σχόλια : « Ο σημαντικότερος λόγος…άλλων εποχών» κατακλείδα / συμπέρασμα : «Με τη διαίρεση…..λαούς» β) Η πέμπτη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης.
Στη θεματική πρόταση δηλώνεται μία θέση η οποία θεωρείται αυθαίρετη αν δεν δοθούν εξηγήσεις και δεν αιτιολογηθεί. Αναπτύσσεται λοιπόν η αιτιολόγηση αυτής της θέσης με λεπτομέρειες και σχόλια που δίνουν επαρκή στοιχεία. Οι λέξεις «Ο σημαντικότερος λόγος είναι…» επίσης δείχνουν ότι πρόκειται για ανάλυση αιτίων. Τέλος στην κατακλείδα παραθέτει ακόμα μία διάσταση του προβλήματος που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως αποτέλεσμα, είναι όμως ένα λογικό συμπέρασμα που προκύπτει από την αιτιολόγηση.
4. παρωχημένο = αναχρονιστικό, ξεπερασμένο εύλογο = λογικό, βάσιμο, δικαιολογημένο (αναμενόμενο) οξύνουν = εντείνουν, επιτείνουν έγκειται = εντοπίζεται, βρίσκεται, ενυπάρχει, συνίσταται αποσιωπούν = αποκρύπτουν, συγκαλύπτουν 5.
Δώρα Ψωμά
| |||||||||||||||||||||||||||
|
