κείμενο 1

Τα παλαιά κόμματα πήραν την απόφαση να μην πάρουν μέρος στις εκλογές της 28 Νοέμβρη 1910. Εισηγητής της αποχής ήταν ο Γ. Θεοτόκης. Μαζί τους συμφώνησε και ο ∆ημ. Γούναρης. Όταν οι φίλοι του διαφώνησαν για την απόφασή του αυτή, απάντησε:

«Ποίον κύρος δύναται να έχη το νέον Σύνταγμα όταν ψηφισθή από Βουλήν της οποίας δεν μετέχουν ο Θεοτόκης, ο Ράλλης και όλοι οι σοβαροί κοινοβουλευτικοί άνδρες του τόπου;»

Είπε μια βλακεία που ήταν ίση με το μπόι του. Τα συντάγματα έχουν κύρος όχι όταν ψηφιστούν από τους Θεοτόκηδες και Ράλληδες, αλλά όταν αντικαθρεφτίζουν τη θέληση της πλειοψηφίας του λαού. Ο Γούναρης είχε τώρα περάσει χωρίς προσχήματα στην αντίδραση και γι’ αυτό μωρολογούσε.

Αντίθετα από το Γούναρη που διάψευσε τις ελπίδες που στήριξαν σ’ αυτόν οι Πατρινοί, καθώς και πολλοί νεοϊδεάτες, οι κοινωνιολόγοι, με επικεφαλής τον Αλεξ. Παπαναστασίου, άρχισαν να κινούνται.

Όχι μόνο όταν έγινε το στρατιωτικό κίνημα, ο Παπαναστασίου σαν αντιπρόσωπος της «Κοινωνιολογικής Εταιρείας», σύνταξε ολόκληρο πρόγραμμα με τον τίτλο: «Τι πρέπει να γίνη» και το έδωκε στον αρχηγό του Σ.Σ. Ν. Ζορμπά, αλλά προσπάθησε να οργανώσει νέο κόμμα έχοντας σύμφωνους τους κοινωνιολόγους.

Κατά τα μέσα του 1910 την πολιτική τους ομάδα οι κοινωνιολόγοι την ονομάσανε «Λαϊκόν Κόμμα». ∆ημοσίεψαν μάλιστα και το πολιτικό πρόγραμμά τους που το είχε συντάξει ο Παπαναστασίου.

Όμως, όπως ξέρουμε, οι προσπάθειές τους αυτές δε βρήκαν απήχηση στα πλατιά στρώματα του λαού. Οι κοινωνιολόγοι ήταν γνωστοί σε πολύ μικρούς κύκλους. Δεν είχαν λοιπόν το απαιτούμενο κύρος και αίγλη για να τους προσέξουν οι λαϊκές μάζες.

Γιάννη Κορδάτου, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, τ. Ε΄, εκδ. 20^ος αι. σελ. 226-227

Οι εκλογές Νοεμβρίου 1910 (σελ. 90, «Ο Βενιζέλος πήρε ... σε σύνολο 362».)

Η ομάδα των Ιαπώνων (σελ. 86. «Το μοναδικό νέο ... περιορισμό της γραφειοκρατίας».)

Το «λαϊκό κόμμα» του Αλ. Παπαναστασίου. (σελ. 93, «Σοβαρότερη απ’ όλες τις ομάδες ... υποστήριξη στους φιλελευθέρους».

κείμενο 2

Η Αναθεωρητική Βουλή, αφού περάτωσε τις εργασίες της γύρω στο σύνταγμα και ψήφισε τα στρατιωτικά νομοσχέδια για την εκ βάθρων αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων (ξένη εκπαιδευτική αποστολή, ανανέωση του οπλισμού, προμήθεια νέων μονάδων του στόλου μεταξύ των οποίων και ή αγορά του ισχυρού για την εποχή του θωρηκτού «Αβέρωφ») διαλύθηκε και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 12 Μαρτίου 1912.

Όσοι από τούς βουλευτές των Φιλελευθέρων της Αναθεωρητικής Βουλής έδειξαν ανεξαρτησία γνώμης σε κεφαλαιώδη θέματα του κοινωνικού και τού εκπολιτιστικού βίου όπως ήταν το αγροτικό, το εργατικό ή το γλωσσικό, ήσαν εναντίον της διάλυσης της Βουλής, γιατί είχαν αντιληφθεί ότι ό Βενιζέλος δεν θα τούς επαναπροσλάμβανε στους κομματικούς του συνδυασμούς, επειδή σχεδίαζε να επιβάλει σιδηρά πειθαρχία μέσα στο κόμμα, καταργώντας την πολιτική και ιδεολογική πολυφωνία.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1909-1940, σελ. 103-104, εκδ. αφων Τολίδη.

Ποια είναι και πως καθορίζεται η δομή του βενιζελικού κόμματος μετά τις εκλογές 12 Μαρτίου 1912; (σελ. 91-92, «Όσον αφορά τη δομή ... ... κάθε άλλο κόμμα».)

κείμενο 3

Ο Θεοτόκης παραιτήθηκε στις 7 Ιουλίου 1909. Συνέχισε όμως και μετά την παραίτηση του να μετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή του τόπου και το Σεπτέμβριο του 1915 ανέλαβε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στη κυβέρνηση Ζαΐμη, ενώ έναν μήνα αργότερα μετάσχει στην κυβέρνηση Σκουλούδη.

Εκλέχθηκε βουλευτής τις εκλογές της 8^ης  Αυγούστου 1910, ενώ ύστερα από κοινή συμφωνία με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς, απέσχε από τις εκλογές της 28^ης  Νοεμβρίου 1910, γιατί διαφώνησε με την πρόωρη διάλυση της αναθεωρητικής Βουλής, διάλυση που τη χαρακτήρισαν τη συνταγματική. Απεσταλμένος του βασιλέως και της κυβερνήσεως πήγε στη Ρώμη, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, και στο Βουκουρέστι για να αναγγείλει την επίσημη άνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο, μετά τη δολοφονία του Γεωργίου, στις 5 Μαρτίου του 1913.

[...]

Στις 6 Δεκεμβρίου 1915 ο Θεοτόκης εκλέχθηκε για τελευταία φορά βουλευτής. Στις εκλογές εκείνες απέσχε το κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου και Θεοτόκης, σε επιστολή του της 25^ης  Νοεμβρίου 1915 προς τον αδελφό του Μίκιο -  που ήταν κι αυτός υποψήφιος κι έίχε παραμείνει στην Κέρκυρα-  έγραφε τα εξής προφητικά: «οι εκλογές αυτές είναι οι ευκολότερες της σταδιοδρομίας μου, αφού δεν έχουμε αντίπαλο. Όμως φοβούμαι πως είναι η αφετηρία συμφορών».

Γεωργίου Ράλλη, Γεώργιος Θεοτόκης, εκδ. ευρωεκδοτική, σελ. 327-329

Ο ρόλος του κόμματος του Θεοτόκη μετά το 1909 (σελ. 93, «Το κόμμα του Θεοτόκη ... των Αντιβενιζελικών».)

Εκλογές Αυγούστου 1910 (σελ. 89-90, «Πριν από τις εκλογές ... μετά την παραίτηση της Κυβέρνησης Δραγούμη (6 Οκτωβρίου 1910).»

Εκλογές Νοεμβρίου 1910 (σελ. 90-91, «Ο Βενιζέλος πήρε εντολή ... ... κοινοβουλευτικές συζητήσεις κλπ.»)

Εκλογές Δεκεμβρίου 1915 και συνέπειες (σελ. 94-95, «Στις εκλογές που προκηρύχθηκαν ... τα κόμματα της αντιπολίτευσης.»)

Διαδοχή θρόνου (σελ. 93)