|
|
|
|
| ||||||
|
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009
ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΤΣΩΡΤΣΙΛ-ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΝ
ΤΗΝ 7ην Ιουνίου 1944 ο Βρεττανο-Ελληνικός Σύλλογος εώρτασεν εις την αίθουσαν της Ξενακείου Σχολής του Καΐρου Χ την τρίτην επέτειον της συνεχίσεως υπό της Ελλάδος του αγώνος εις το εξωτερικόν. Κατά την τελετήν ωμίλησεν ο Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Πήτερ Φρέυζερ, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου και ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Αυστραλιανής Κυβερνήσεως Τζέημς Πέην. Ο λόγος του Έλληνος Πρωθυπουργού έχει ως εξής:
Είμαι ευτυχής διά την σημερινήν μας συνάντησιν. Όταν οι Έλληνες συναντώνται με τους Βρεττανούς, με τους ελευθέρους πολίτας της Μεγάλης Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, αι καρδίαι αμέσως πληρούνται από εμπιστοσύνην και αισιοδοξίαν. Αλλά, μαζί με την χαράν μας διά την συνάντησιν, επιθυμώ επίσης να σας εκφράσω, Κύριε Πρόεδρε της Κυβερνήσεως της Νέας Ζηλανδίας και Κύριε Αντιπρόσωπε της Κυβερνήσεως της Αυστραλίας, την αγάπη ν και την ευγνωμοσύνην μας. Οι δεσμοί της Ελλάδος προς την Μεγάλην Βρεττανίαν είναι παλαιοί και εγκάρδιοι. Αλλά υπάρχει ένα πρόσφατον γεγονός, το οποίον έχει προστεθεί εις την ιστορίαν των παλαιών μας δεσμών και τους έχει καθαγιάσει. Είναι ο Ιούνιος του 1940 έως τον Ιούνιον του 1941. Είναι το κρίσιμον έτος, το οποίον αποτελεί την αιωνίαν δόξαν της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας και του μεγάλου της Αρχηγού. Τότε υπεσχέθη εις τον Λαόν του «αίμα, μόχθον και δάκρυα». Και ήρχισεν η σκληρά πάλη. Μόνοι ετέθητε τότε αντιμέτωποι της θυέλλης... Και αίφνης, από το άλλο άκρον της Ευρώπης, ένας μικρός Λαός, ο οποίος εγνώριζε την τραγικότητα της καταστάσεως, μολαταύτα επρόβαλε, και ενώπιον της θυέλλης εστάθη εις το πλευρόν σας... Και επί εξ μήνας, ενώπιον της Ιστορίας, ενώπιον της μοίρας του κόσμου, εμείναμεν μόνοι, σεις και ημείς, η Βρεττανική Αυτοκρατορία και η μικρά Ελλάς... Μόνοι σεις εις τον Κόσμον και μόνοι ημείς εις την Ευρώπην, νικώντες, όπως άλλοτε εις τον Μαραθώνα... Και, έπειτα από την επαίσχυντον ήτταν της μιας Αυτοκρατορίας, ήλθεν η ανανδρία της άλλης να πλήξη τον Δαυίδ εκ των νώτων. Τότε εσπεύσατε... Συνηγείραμεν ημείς όλας μας τας δυνάμεις, πολύ ολίγας. Και μας εστείλατε σεις όλας τας διαθέσιμους δυνάμεις σας, επίσης ολίγας... Και επαλαίσαμεν. Διότι δεν εξηρτήσαμεν τον αγώνα, ούτε σεις ούτε ημείς, από την πρόβλεψιν της Νίκης. Τον εξηρτήσαμεν μόνον από την φωνήν της Πατρίδος... Τότε, Κύριοι Αντιπρόσωποι της Μεγάλης Βρεττανίας, συνηντήθημεν με τους στρατιώτας σας, Άγγλους, Νεοζηλανδούς και Αυστραλούς. Τότε εθαυμάσαμεν την γενναιότητα των παιδιών σας και συνεκινήθημεν από την αγάπην των. Είχον έλθει από τα πέρατα της γης διά να υπερασπίσουν την ελευθερίαν μας, διά να μην είμεθα μόνοι εις τας Θερμοπύλας. Τότε ηνώθησαν αι καρδίαιτων δύο Λαών μας. 'Οταν οι στρατιώται σας μετέβαιναν εις την μάχην, τους συνώδευαν αι ευχαί του Λαού μας. Όταν επέστρεφαν, τους συνώδευεν η στοργή του. Και όταν εγκατέλειπαν τας ακτάς μας, ο πόνος... Αλλά δεν υπήρχε ποτέ η ανησυχία του οριστικού χωρισμού. Μέσα εις την γενικήν κατάθλιψιν της Ευρώπης απετέλεσε φαινόμενον ο Ελληνικός Λαός, ο οποίος ουδέποτε αμφέβαλε διά την νίκην... Από τότε έχουν περάσει τρία σκοτεινά χρόνια. Η επαγγελία του αρχηγού σας επραγματοποιήθη εις την Ελλάδα. Αίμα, μόχθοι και δάκρυα. Οι μηχανοκίνητοι βάρβαροι εκδικούνται, σφάζουν και καίουν... Εις ερείπια κατάκειταιη ωραία Χώρα, την οποίαν ηγάπησαν οι στρατιώται σας... Αλλά η ψυχή της αντέχει, και κάθε ημέραν υψώνεται περισσότερον, όπως η φλόγα από τον άνεμον. Οι βάρβαροι απηγόρευσαν την σημαίαν μας. Και ο γαλανός ουρανός μας, με τα άσπρα του σύννεφα, εσχημάτισε την Γαλανόλευκον. Και η αντίστασις εγενικεύθη εις τας πόλεις και εις τα βουνά μας. Η πολυφίλητος Χώρα μας έχει γεμίσει «από ολόμαυρες ράχες, όπως των Ψαρών». Αλλά η αυγή έχει ανατείλει. Από χθες υπάρχει το δεύτερον μέτωπον. Και μία από τας αιωνίας πόλεις, η ένοχος, έχει ελευθερωθεί. Η άλλη, η πρώτη, η Σύμμαχος, αναμένει... Δι' αυτό σας είπα, Κύριε Πρόεδρε της Κυβερνήσεως, Κύριοι Αντιπρόσωποι της Μεγάλης Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, αγαπητοί μας φίλοι και Σύμμαχοι: Σας αναμένομεν. Οι στρατιώται σας, όταν έφευγαν, έδωκαν εις τον Λαόν μας τον λόγον των ότι θα επανέλθουν ελευθερωταί. Τους αναμένουν αι καρδίαι παλλόμεναι. Και η αύρα του Φαλήρου πνέει εις την Ακρόπολιν διά να αδελφώση τας δύο σημαίας μας...
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009, σ. 86-88 [πάνω]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΤΣΩΡΤΣΙΛ-ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (δες και Τσώρτσιλ – Παπανδρέου στο ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, 1943-1949 )
ΤΗΝ 21ην Αυγούστου 1944 έλαβε Χώραν εν Ρώμη συνάντησις μεταξύ του Άγγλου και του Έλληνος Πρωθυπουργού, δύο Πρωθυπουργοί έσχον μακράν και εγκάρδιον συνομιλία μετά την οποίαν εξεδόθη το κάτωθι ανακοινωθέν: «Ανακοινούται ότι σήμερον συνηντήθησαν εν Ρώμη ο Άγγλος Πρωθυπουργός κ. Τσώρτσιλ και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως κ. Παπανδρέου. Κατά την συνάντησιν εξητάσθησαν άπαντα τα ζητήματα τα αφορώντα την Ελλάδα. Οι δύο Πρωθυπουργοί ευρέθησαν απολύτως σύμφωνοι επί όλων των συζητηθέντων θεμάτων. Ο κ. Τσώρτσιλ εξέφρασε την ικανοποίησιν της Βρεττανικής Κυβερνήσεως διά την πραγματοποίησιν της Εθνικής Ενότητος των Ελλήνων. Επίσης, ο κ. Τσώρτσιλ συνεζήτη-σε μετά του κ. Παπανδρέου τα μέσα δι' ων θα καταστεί αποτελεσματικωτέρα η στρατιωτική συμβολή της Ελλάδος διά την συντριβήν του εχθρού». «Την εσπέραν της ιδίας ημέρας παρετέθη εις την εν Ρώμη Βρεττανικήν Πρεσβείαν επίσημον γεύμα προς τιμήν του κ. Παπανδρέου. Κατ' αυτό ο Βρεττανός Πρωθυπουργός ήγειρε πρόποσιν δι' ης έπλεξε το εγκώμιον του Έλληνος Πρωθυπουργού, ούτινος εξήρε την ισχυράν ηγετικήν προσωπικότητα, ήτις αποτελεί μεγάλην εγγύησιν διά το μέλλον της Πατρίδος του, και διηρμήνευσε συγχρόνως τον θαυμασμόν του προς τον ηρωικόν Ελλικόν Λαόν και την θερμήν αγάπην του προς την Ελλάδα.
Ο κ. Παπανδρέου απήντησεν ευχάριστων θερμότατα τον κ. Τσώρτσιλ διά τους ευμενείς λόγους του, εξέφρασε δε τον αμέριστον θαυμασμόν του προς την ιστορικήν προσωπικότητα του μεγάλου Ηγέτου της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, ως και την ευγνωμοσύνην του Ελληνικού Έθνους προς τους Μεγάλους Συμμάχους, η πολύτιμος συμπαράστασις των οποίων εγγυάται την ταχείαν Απελευθέρωσιν και την πλήρη αποκατάστασιν και ανοικοδόμησιν της Ελλάδος».
ΤΑ ΕΠΊΣΗΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ Η μετάφρασις του επισήμου κειμένου της συνομιλίας έχει ως εξής:
ΓΕΝΙΚΑ […] Ο κ. Παπανδρέου είπεν ότι επεθύμει να έκφραση τας ευχαριστίας αυτού και του Ελληνικού Έθνους προς την Κυβέρνησιν της Αυτού Βρεττανικής Μεγαλειότητος και τον Πρωθυπουργόν της Μ. Βρεττανίας, προσωπικώς, διά την υποστηριξιν ήτις παρεσχέθη και εξακολουθεί να παρέχεται εις την Ελλάδα. Η επικείμενη προσχώρησις του Ε.A.M. εις την Κυβέρνησιν της Εθνικής Ενότητος ωφείλετο εις την σταθεράν πολιτικήν της Βρεττανικής Κυβερνήσεως. Ο κ. Παπανδρέου επεθύμει να έκφραση τας ευχαριστίας αυτού διά την σταθεράν ταύτην πολιτικήν ουχί μόνον εις τον Πρωθυπουργόν της Μ. Βρεττανίας αλλά και εις τον υπουργόν επί των Εξωτερικών και εις τον πρεσβευτήν κ. Λήπερ. Ο κ. Παπανδρέου ακολούθως εστράφη προς το μέλλον: Εάν η Βρεττανική πολιτική εξηκολούθει να είναι σταθερά, το μέλλον της Ελλάδος ήτο εξησφαλισμένον. Το πρόγραμμα του, είπε, διά το άμεσον μέλλον ήτο να εξασφάλιση όπως η εν Ελλάδι αντίστασις είναι ηνωμένη εναντίον των Γερμανών και όπως ο εμφύλιος πόλεμος μη επαναληφθή. […] Επί του παρόντος, όπως συχνάκις συμβαίνει εν καιρώ πολέμου, το Ελληνικόν Κράτος ήτο άοπλον και τα όπλα ευρίσκοντο εις τας χείρας οργανώσεων αντιπροσωπευουσών μόνον μίαν μειονότητα. Το πρόγραμμα του ήτο να ανατρέψη την κατάστασιν ταύτην και να εξασφάλιση τον έλεγχον του Κράτους επί των ενόπλων δυνάμεων, τουτέστι του Στρατού, της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας. Ήτο ανάγκη διά τον σκοπόν αυτόν να δημιουργηθή Εθνικός Στρατός και Αστυνομία, και διά να επιτευχθή τούτο η ένοπλος βοήθεια των Βρεττανών θα ήτο αναγκαία».
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΙΣ ΙΤΑΛΙΑΝ ΤΗΣ ΕΔΡΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ «Ο Πρωθυπουργός κ. Τσώρτσίλ είπεν ότι η Κυβέρνησις της A.M. είχε εξετάσει το ζήτημα, το οποίον ο κ. Παπανδρέου είχε εγείρει, περί της αποστολής Βρεττανικών δυνάμεων με τον σκοπόν να βοηθήσουν εις την αποκατάστασιν ομαλής διακυβερνήσεως της Ελλάδος. Ετόνισεν ότι δεν ηδυνάμεθα να παράσχωμεν υποσχέσεις και να αναλάβωμεν υποχρεώσεις. […]
Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ «Ο Πρωθυπουργός της Μ. Βρεττανίας εδήλωσεν ότι, κατά την γνώμην του, ουδεμία νέα δήλωσις του Βασιλέως περί της θέσεως του ήτο αναγκαία. 0 Βασιλεύς είχε ήδη προβεί εις μίαν καλήν δήλωσιν αναλαμβάνων να συμμορφούται προς τας συμβουλάς της Κυβερνήσεως του εν σχέσει προς την επάνοδόν του εις την Ελλάδα. Δεν υπήρχε αντίρρησις εις την μετάβασιν του Βασιλέως εις Λονδίνον προς επίσκεψιν, εάν το επεθύμει. 0 Πρωθυπουργός κ. Τσώρτσιλ ετόνισε μετ' εμφάσεως τα φιλικά και ιπποτικά αισθήματα του Βρεττανικού Έθνους έναντι του Βασιλέως των Ελλήνων, όστις εστάθη ακλόνητος κατά μίαν δύσκολον καμπήν εις την Ιστορίαν των δύο Χωρών. Αυτό το αίσθημα θα παραμείνει μεθ' ημών (των Άγγλων), και δεν θα το αποβάλομεν προθύμως. Συγχρόνως όμως δεν έχομεν την πρόθεσιν να επέμβωμεν εις τα κυριαρχικά δικαιώματα του Ελληνικού Λαού να καθορίση τα πεπρωμένα του και να εκλέξη μεταξύ Μοναρχίας και Δημοκρατίας. Αλλά πρέπει ο Ελληνικός Λαός ολόκληρος και ουχί μία δραξ δογματιστών (doctrinaires) να αποφασίση επί τόσον σοβαρού ζητήματος. Αν και προσωπικώς ο ίδιος (ο κ. Τσώρτσιλ) εθαύμαζε τον τύπον της Συνταγματικής Μοναρχίας όστις εξελίχθη εν Αγγλία, εφ' όσον το ζήτημα ήθελε καθορισθή διά γνησίου δημοψηφίσματος η Κυβέρνησις της A.M. θα παρέμενε πολιτικώς αδιάφορος εις αυτό. […]
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ […] Ο κ. Τσώρτσιλ διεβεβαίωσε τον κ. Παπανδρέου ότι θα εξακολουθήσομεν να υποστηρίζωμεν την Βασιλικήν Ελληνικήν Κυβέρνησιν. Η παρούσα συνάντησις ήτο μία ένδειξις των στενών σχέσεων των υφισταμένων μεταξύ της Κυβερνήσεως της A.M. και της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Ο κ. Τσώρτσιλ προσέθεσεν ότι εγνώριζε ότι ο κ. Παπανδρέου επίστευε ότι και προ της επιστροφής εις την Ελλάδα της Ελληνικής Κυβερνήσεως θα ηδύνατο αύτη να λάβη ωρισμένα μέτρα διά τον σχηματισμόν Εθνικού Στρατού.
ΠΕΡΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ «Ο κ. Τσώρτσιλ είπεν ότι αντιλαμβάνεται ότι ο κ. Παπανδρέου επεθύμει ωρισμένας διαρρυθμίσεις, προς όφελος της Ελλάδος, των συνόρων αυτής μετά της Βουλγαρίας. Προσέθεσεν ότι ζητήματα ως τα των εδαφικών αξιώσεων της Ελλάδος έναντι της Βουλγαρίας, ως και επίσης το ζήτημα Δωδεκανήσου, πρέπει να περιμένουν τον γενικόν διακανονισμόν μετά τον πόλεμον. […]
ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΔΙΑ ΝΑ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ ΤΗΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ «Ο Πρωθυπουργός της Μ. Βρεττανίας είπεν ότι θα ήτο σφάλμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως να αφίση την περισσοτέραν εργασίαν εις ημάς (τους Άγγλους). Πρέπει η Ελληνική Κυβέρνησις να συμβάλη και εκείνη. Προέτρεψε μετ' εμφάσεως, ως εκ τούτου, τον κ. Παπανδρέου να πράξη ό,τι δυνατόν διά να εδραίωση την εξουσίαν της Ελληνικής Κυβερνήσεως εν Ελλάδι. […]
Αύγουστος 1944
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009, σ. 134-139 [πάνω]
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΝ
ΚΑΤΑ την συνάντησιν της Ρώμης, ο Βρεττανός Πρωθυπουργός είχε προτείνει την μετάθεσιν της έδρας της Ελληνικής Κυβερνήσεως από το Κάιρον εις την Ιταλίαν, και την πρότασιν ταύτην ευγνωμόνως απεδέχθη ο 'Ελλην Πρωθυπουργός. Την 7ην Σεπτεμβρίου 1944, πέντε ημέρας μετά την συμμετοχών και των υπουργών της Άκρας Αριστεράς, η Ελληνική Κυβέρνησις ανεχώρησεν αεροπορικώς από το Κάιρον και εγκατεστάθη εις την Κάβα ντέι Τιρένι, απέχουσαν μίαν περίπου ώραν από την Νεάπολιν. Εις την μικράν ταύτην πόλιν είχε προηγουμένως εγκατασταθεί η προσωρινή Ιταλική Κυβέρνησις, υπό τον Μπαντόλιο, η έπαυλις του οποίου παρεχωρήθη εις τον Πρόεδρον της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Εκεί υψούτο καθ' ημέραν η Ελληνική Σημαία και συνήρχετο εις συνεδρίασιν το Ελληνικόν Υπουργικόν Συμβούλιον. Εκτός των οικονομικών θεμάτων, τα οποία απετέλουν συνεχή απασχόλησιν μετά των αρμοδίων υπηρεσιών των Συμμάχων, δύο ήσαν τα κύρια και αγωνιώδη θέματα της Κυβερνήσεως: Η δυστροπία των Βουλγάρων να εγκαταλείψουν τα ελληνικά εδάφη της Μακεδονίας και Θράκης και η βαθμιαία επέκτασις της τρομοκρατικής κατοχής της Ελλάδος υπό του Ε. A.M., καθ' ον χρόνον συνετελείτο η αποχώρησις των Γερμανών. Υπό το κράτος της διπλής ταύτης και βαρύτατης ανησυχίας, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως ευρίσκετο εις συνεχή επικοινωνίαν με το Συμμαχικόν Στρατηγείον της Μεσογείου και τον Αρχιστράτηγον Ουίλσον, απηυθύνετο δε επανειλημμένως προς τας Συμμαχικάς Κυβερνήσεις και διά την άσκησιν πιέσεως επί των Βουλγάρων, προς άμεσον εγκατάλειψιν των Ελληνικών εδαφών, και διά την αποστολήν Συμμαχικών στρατιωτικών δυνά μεων εις την Ελλάδα. Αλλά οι μεν Βούλγαροι, βαυκαλιζόμενοιΐ με ελπίδας και μηχανευόμενοι συνεργασίας με το Ε.Α.Μ., εβράδυναν να αναχωρήσουν, εξ άλλου δε, Συμμαχικαί στρατιωτικά! δυνάμεις δεν υπήρχον διαθέσιμοι. Μετά την κατάληψιν της Ρώμης επροτιμήθη τελικώς, αντί του Βαλκανικού, το Νοτιογαλλικόν Μέτωπον, το οποίον εκρίθη ως περισσότερον αποφασιστικόνδιά την συντόμευσιν της Νίκης. Κατόπιν όμως τούτου αι στρατιωτι-καί δυνάμεις των Συμμάχων και τα μέσα μεταφοράς απερροφήθησαν εις τα τρία μέτωπα, τα δύο της Γαλλίας και το εν της Ιταλίας, όπου επίσης εμάχετο και η Ορεινή μας Ταξιαρχία, εις τρόπον ώστε κατά τους δύο κρίσιμους μήνας, Σεπτέμβριον και Οκτώβριον, να μην υπάρχουν διαθέσιμοι Συμμαχικαί στρατιωτικαί δυνάμεις διά την Ελλάδα. Χαρακτηριστικά των σχετικών ενεργειών του Έλληνος Πρωθυπουργού είναι τα ακόλουθα τηλεγραφήματα του:
I. Την 10ην Σεπτεμβρίου 1944, τρεις ημέρες μετά την άφιξιν της Ελληνικής Κυβερνήσεως εις Ιταλίαν, ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απέστειλεν εις την Πρεσβείαν του Λονδίνου το ακόλουθον τηλεγράφημα: «...Χθες επεσκέφθημεν στρατηγόν Ουίλσον, με τον οποίον ωμιλήσαμεν διά μακρών και κατόπιν εγευματί-σαμεν. Εξεφράσαμεν στρατηγόν ευγνωμοσύνην Ελληνικού Έθνους δι' αγώνας του Απρίλιον 1940 και προσε-θέσαμεν ότι ο Ελληνικός Λαός τον αναμένει τώρα Ελευθερωτήν. Ηλπίζαμε ότι αφάνταστα δεινά Ελληνικού Λαού θα ετερματίζοντο συντομώτερον με την έγκαιρον Απελευθέρωσίν του, οποία τώρα φαίνεται δυστυχώς ότι πρόκειται συντελεσθή τελευταία. […] Εν συμπεράσματα, διετυπώσαμεν ακόλουθα δυο συγκεκριμένα αιτήματα: ΠΡΩΤΟΝ: Να διαταχθή Βουλγαρία προς άμεσον εκκένωσιν ελληνικών εδαφών προ της υπογραφής οιασδήποτε ανακωχής. ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Να αναληφθή άμεσος πολεμική ενέργεια Συμμάχων προς Απελευθέρωσιν Ελλάδος και συμμετοχήν Ελληνικού Στρατού εις περαιτέρω αγώνα εναντίον Γερμανίας. […] ΙΙ. Την 14ην Σεπτεμβρίου 1944, ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απέστειλεν εις την Πρεσβείαν του Λονδίνου το ακόλουθον τηλεγράφημα: «Δεν έχομεν καμμίαν αμφιβολίαν διά προστασίαν εθνικών μας δικαίων υπό της Μ. Βρεττανίας. Έχομεν όμως την γνώμην ότι απετέλεσεν ατύχημα η μεγάλη βραδύτης, η οποία επέτρεψε την δημιουργίαν της σημερινής καταστάσεως. […]
Θεωρώ εθνικόν καθήκον μου όπως εκ μέρους μαρτυρικού Ελληνικού Έθνους εκφράσω βαθυτάτην πικρίαν μου και προς Βρεττανικήν Κυβέρνησιν και προσωπικώς προς Πρωθυπουργόν κ. Τσώρτσιλ, και παρακαλέσω θερμότατα όπως διά πάσης θυσίας ευρεθούν αι ολίγαι απαιτούμεναι Συμμαχικαί δυνάμεις προς άμεσον Απελευθέρωσιν Ελλάδος υπό Συμμαχικών στρατευμάτων».
ΙΙΙ. Από την Ελλάδα και την Βουλγαρίαν έφθαναν αγωνιώδεις πληροφορίαι. Ανεκοινούτο ότι οι Βούλγαροι συνεργάζονται με το Ε.A.M., ότι κατ' απόφασιν της βουλγαρικής κυβερνήσεως η διοίκησις της εκτεινομένης μεταξύ Θεσσαλονίκης και Έβρου ζώνης θα αφεθεί εις χείρας του εντοπίου πληθυσμού και ότι η Τάξις θα τηρηθεί από τας βουλγαρικός δυνάμεις! Κατόπιν των ειδήσεων τούτων ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απέστειλε προς τον στρατηγόν Μάντακαν, υπουργόν των Στρατιωτικών της ΠΕΕΑ, το ακόλουθον τηλεγράφημα: «Φθάνουν μέχρις ημών πληροφορίαι ότι Ε.Α.Μ. Μακεδονίας και Θράκης συνεργάζεται μετά Βουλγάρων παρτιζάνων. Αδυνατούμεν πιστεύσωμεν πληροφορίας. Εν πάση περιπτώσει, θεωρούμεν επιβαλλόμενον όπως προβήτε άμε-σον έκδοσιν διαταγών προς διακοπήν πάσης συνεργασίας και εκτόπισιν από ελληνικού εδάφους ανεξαιρέτως παντός Βουλγάρου, υπό οιανδήποτε ιδιότητα εμφανιζομένου. Ελληνικός Λαός αποκρούει μετ' αγανακτήσεως δήθεν συμβολήν Βουλγάρων προς Απελευθέρωσιν Ελλάδος. Διατάξατε επίσης οργανώσεις Ε.Α.Μ. Μακεδονίας-Θράκης πειθαρχήσουν απολύτως διαταγάς αντιπροσώπων Κυβερνήσεως, μεταβαινόντων προς αποκατάστασιν λειτουργίας ελευθέρου Ελληνικού Κράτους».
IV. Η κατάστασις όμως, κατά τας πληροφορίας που έφθαναν, εξηκολούθει να επιδεινούται εις την Βαλκανικήν και την Ελλάδα. Και ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απέστειλε την 18ην Σεπτεμβρίου 1944 το ακόλουθον τηλεγράφημα προς την Ελληνικήν Πρεσβείαν Λονδίνου: «Κατάστασις επιδεινούται ραγδαίως Βαλκανικήν και Ελλάδα, και ευρίσκομαι εδώ με εσταυρωμένας τας χείρας. Μου είναι ακατανόητος η πλήρης εγκατάλειψις. Το Ε.Α.Μ. καταλαμβάνει βαθμιαίως άπασαν εκκενουμένην Ελλάδα. Βούλγαροι υπουργοί κατέρχονται Θράκην και Μακεδονίαν προς συνεννόησιν με Ε.Α.Μ. Και ανεγράφη πληροφορία Ρώυτερ εκ Κωνσταντινουπόλεως, ην αδυνατώ πιστεύσω, ότι Βουλγαρικός Στρατός βαδίζει Θεσσαλονίκην. […]
VI. Εις απάντησιν του «προσωπικού μηνύματος» του Πρωθυπουργού της Μ. Βρεττανίας Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο Έλλην Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απέστειλε την 22αν Σεπτεμβρίου 1944 το ακόλουθον τηλεγράφημα: «Από την Νεάπολιν της Ιταλίας, όπου από δεκαπενθημέρου ευρίσκεται η Ελληνική Κυβέρνησις χάρις εις την εμπνευσμένην προσφοράν Σας, παρακαλώ να δεχθήτε τας θερμοτάτας ευχαριστίας μου διά την διαβεβαίωσιν ότι μεριμνάτε και σκέπτεσθε τα ελληνικά προβλήματα και ότι εξακολουθώ να έχω την πλήρη υποστήριξίν Σας. Ημπορώ να Σας διαβεβαιώσω ότι η σταθερότης της Ελληνικής Κυβερνήσεως θα διατηρηθεί ακλόνητος ενώπιον των κρισίμων καιρών τους οποίους αντιμετωπίζομεν. Μας εμπνέει όμως σοβαρός ανησυχίας η κατάστασις όπως διαμορφουται εις την Ελλάδα, όπου αι υπό των Γερμανών εκκενουμεναι περιφέρειαι καταλαμβάνονται υπό του Ε. A.M., εν ονόματι δήθεν της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Δεν γνωρίζω τους λόγους της Βρεττανικής απουσίας. Αλλά θεωρώ καθήκον να Σας ανακοινώσω την πεποίθησίν μου ότι ενώπιον της διαμορφωθείσης κρισίμου καταστάσεως τα πολιτικά μέσα προς αντιμετώπισίν της δεν είναι πλέον επαρκή. Μόνον η άμεσος παρουσία επιβλητικών Βρεττανυοών δυνάμεων εις την Ελλάδα και μέχρι των Τουρκικών ακτών ημπορεί να μεταβολή την κατάστασιν. Από την επικοινωνίαν μου με τον Αρχιστράτηγον των Συμμαχικών δυνάμεων γνωρίζω ότι υπάρχουν προς τούτο δυσχέρειαι. Αλλά κατωρθώσατε κατ' αυτόν τον πόλεμον τόσα πράγματα, τα οποία από όλους εθεωρούντο αδύνατα, ώστε να δικαιούται και η μαρτυρική Ελλάς να ελπίζη ότι δια της αμέσου και αποφασιστικής Σας επεμβάσεως θα επανορθωθεί η κατάστασις».
Σεπτέμβριος 1944
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009, σ. 151-57 [πάνω]
ΚΑΤΟΠΙΝ συνεννοήσεως της Ελληνικής Κυβερνήσεως με το Συμμαχικόν Στρατηγείον της Μεσογείου, εκλήθησαν οι αρχηγοί των εν Ελλάδι ανταρτικών δυνάμεων, στρατηγοί Σαράφης και Ζέρβας, εις σύσκεψιν, η οποία έλαβε Χώραν εις Καζέρτα (εγγύς της Νεαπόλεως) την 26ην Σεπτεμβρίου 1944. Προ της γενικής συσκέψεως έγινεν ειδική συνεδρίασις αποκλειστικώς μεταξύ των Ελλήνων, υπό την προεδρίαν του Έλληνος Πρωθυπουργού, εις την οποίαν έλαβον επίσης μέρος και οι υπουργοί Σβώλος, Ζεύγος, Τσάτσος και Σγουρίτσας. Ο κομμουνιστής πολιτικός σύμβουλος του στρατηγού Σαράφη υπεστήριξεν ότι δεν χρειάζεται η παρουσία των Βρεττανικών στρατιωτικών δυνάμεων εν Ελλάδι και επομένως δεν υπάρχει λόγος να τας προσκαλέσωμεν και να θέσωμεν τας ανταρτικάς δυνάμεις υπό τας αμέσους διαταγάς Βρεττανού αρχηγού. Ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου εξέφρασε την κατάπληξίν του διά την εκφρασθείσαν γνώμην και εδήλωσεν ότι υφίσταται πλέον θεμελιώδης διαφωνία, κατόπιν της οποίας δεν υπάρχει στάδιον συνεργασίας. Μετά σφοδράν συζήτησιν, η πρότασις απεσύρθη και απεφασίσθη να υπογραφή το Σύμφωνον, διά του οποίου «αι ανταρτικαί δυνάμεις τίθενται υπό τας διαταγάς της Ελληνικής Κυβερνήσεως, η οποία τας θέτει υπό τας διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ». Δημοσιεύονται κατωτέρω τα επίσημα πρακτικά των αποφάσεων, αι οποίαι ελήφθησαν κατά την γενικήν σύσκεψιν, υπογραφέντα από τον Αρχιστράτηγον Ουίλσον, τον Βρεττανόν υπουργόν Μακμίλλαν, τον Έλληνα Πρωθυπουργόν και τους στρατηγούς Σαράφην και Ζέρβαν:
Κατά σύσκεψιν υπό την προεδρίαν του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου Μεσογείου, εις το Σ. Στρατηγείον, καθ' ην παρευρέθησαν ο Έλλην Πρωθυπουργός μετ' άλλων μελών της Ελληνικής Κυβερνήσεως, καθώς και οι αρχηγοί των Ελλήνων ανταρτών, στρατηγοί Σαράφης και Ζέρβας, αι κάτωθι αποφάσεις κατεκυρώθησαν εις τα πρακτικά ως γενόμεναι παρά πάντων αποδεκταί.
1. Όλαι αι ανταρτικαί δυνάμεις αι δρώσαι εν Ελλάδι τίθενται υπό τας διαταγάς της Ελληνικής Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος. 2. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέτει τας δυνάμεις ταύτας υπό τας διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ, όστις ωνομάσθη υπό του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου ως στρατηγός διοικών τας δυνάμεις εν Ελλάδι. 3. Συμφώνως προς την προκήρυξιν την εκδοθείσαν παρά της Ελληνικής Κυβερνήσεως, οι αρχηγοί των Ελλήνων ανταρτών υπόσχονται ότι θα απαγορεύσουν πάσαν απόπειραν των υπ' αυτούς μονάδων να αναλάβουν την Αρχήν ανά χείρας. Τοιαύτη πράξις θα χαρακτηρισθεί ως έγκλημα και θα τιμωρηθεί αναλόγως. 4. Όσον αφορά τας Αθήνας, ουδεμία ενέργεια θα αναληφθεί εκτός υπό τας αμέσους διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ, στρατηγού διοικητού διά τας εν Ελλάδι δυνάμεις. 5. Τα Τάγματα Ασφαλείας θεωρούνται όργανα του εχθρού. Θα χαρακτηρισθούν ως εχθρικοί σχηματισμοί, εκτός εάν παραδοθούν συμφώνως προς διαταγάς εκδοθησομένας παρά του στρατηγού διοικητού των εν Ελλάδι δυνάμεων. 6. Όλαι αι Ελληνικαί ανταρτικαί δυνάμεις, προς τον σκοπόν όπως τεθή τέρμα εις τας διαμάχας του παρελθόντος, δηλούν ότι θα σχηματίσουν Εθνικήν Ένωσιν, ίνα συντονίσουν την δράσιν των διά το καλύτερον συμφέρον του κοινού αγώνος. 7. Κατόπιν της εξουσίας της παραχωρηθείσης εις αυτόν υπό του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου και από συμφώνου μετά της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ο στρατηγός Σκόμπυ εξέδωσε τας κάτωθι διαταγάς επιχειρήσεων:
Α. Όσον αφορά τας εν Ελλάδι δρώσας σήμερον δυνάμεις, η στρατιωτική των οργάνωσις θέλει είναι η κάτωθι: α) Ο στρατηγός Ζέρβας θα εξακολουθήσει να δρα εντός των εδαφικών ορίων της Συμφωνίας της Πλάκας και θα συνεργάζεται μετά του στρατηγού Σαράφη διά την παρενόχλησιν της γερμανικής υποχωρήσεως εντός της περιοχής μεταξύ των βορείων ορίων της Συμφωνίας Πλάκας και της Αλβανίας. β) Ο στρατηγός Σαράφης θα εξακολουθήσει να δρα εις την υπόλοιπον Ελλάδα, εξαιρέσει:
I. Περιφερείας Αττικής. Όλα τα στρατεύματα εις την περκρέρειαν ταύτην θα διοικούνται υπό του στρατηγού Σπηλιωτοπούλου, δρώντος εν στενή συνεργασία μετά των εν Αθήναις αντιπροσώπων της Κυβερνήσεως και βοηθούμενου υπό αξιωματικού συνδέσμου ονομασθησομένου παρά του στρατηγού Σαράφη. ΙΙ. Πελοποννήσου. Τα στρατεύματα εις την περιφέρειαν ταύτην θα διοικούνται υπό αξιωματικού υποδειχθέντος υπό του στρατηγού Σαράφη εγκρίσει της Ελληνικής Κυβερνήσεως και όστις θα βοηθείται υπό συνδέσμου Αγγλικής Αποστολής. ΙΙΙ. Βραδύτερον η Θράκη (συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης) θα είναι υπό την διοίκησιν αξιωματικού ονομασθησομένου υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως.
Β. Σκοποί: α) Αμφότεροι οι διοικηταί θα παρενοχλούν την γερμανι-κήν υποχώρησιν και θα εξουδετερώνουν τας γερμανικός φρουράς. β) Καθ' ον χρόνον θα απελευθερούταιτο έδαφος, αμφότεροι οι διοικηταί θα είναι υπεύθυνοι προσωπικώς διά: I. Την τήρησιν του Νόμου και της Τάξεως εις τα εδάφη όπου δρουν αι δυνάμεις των. ΙΙ. Την αποφυγήν εμφυλίου πολέμου και των φόνων Ελλήνων παρ' Ελλήνων. ΙΙΙ. Την πρόληψιν επιβολής οιασδήποτε ποινής καθώς και αδικαιολογήτων συλλήψεων και προχείρου διαδικασίας. IV. Την συνδρομήν των εις την αποκατάστασιν της πολιτικής εξουσίας και την διανομήν περιθάλψεως. Γ. Χάρτης δεικνύων τα όρια των επιχειρήσεων εδόθη εις αμφότερους τους διοικητάς.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ Σύσκεψις έλαβε Χώραν τελευταίως εις το Σ. Στρατηγείον, υπό την προεδρίαν του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου, καθ' ην παρέστησαν ο στρατηγός Σκόμπυ, στρατηγός διοικών τας εν Ελλάδι δυνάμεις, ο Έλλην Πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου μετ' άλλων μελών της Ελληνικής Κυβερνήσεως και οι δύο Έλληνες αρχηγοί των ανταρτών, στρατηγοί Σαράφης και Ζέρβας. Οι δύο στρατηγοί διοικούντες τας δυνάμεις των Ελλήνων ανταρτών εδήλωσαν ότι αποδέχονται πλήρως τας διαταγάς της Ελληνικής Κυβερνήσεως και τας του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου, υπό τας διαταγάς του οποίου η Ελληνική Κυβέρνησις έθεσεν όλας τας εν Ελλάδι δρώσας Ελληνικάς δυνάμεις. Ελήφθησαν αποφάσεις, συμφωνούντων απάντων, προς συντονισμόν του αγώνος διά την ταχυτέραν δυνατήν Απελευθέρωσιν της Ελλάδος.
Ιταλία, Σεπτέμβριος 1944
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009, σ. 161-164 [πάνω]
Η ΠΑΡΑΙΤΗΣΙΣ των υπουργών της Άκρας Αριστεράς είχε δημιουργήσει την κρίσιν της Κυβερνήσεως Εθνικής Ενώσεως. Αλλά δεν ήτο ακόμη γνωστόν αν το Κ.Κ.Ε. θα κατέφευγε αμέσως εις επαναστατικήν δράσιν. Διά τούτο η Κυβέρνησις, όταν εζητήθη εκ μέρους του Ε.Α.Μ. η άδεια προς συγκρότησιν συλλαλητηρίου την Κυριακήν 9ην Δεκεμβρίου, προθύμως την παρέσχε. Την εσπέραν όμως του Σαββάτου 2 Δεκεμβρίου, εγνώσθησαν αι επαναστατικαί αποφάσεις της Διοικήσεως του Ε.Α.Μ., κατευθυνόμενης, ως γνωστόν, υπό του Κ.Κ.Ε. Απεφασίσθη: 1) Να γίνη γενική απεργία. 2) Να μην παραδώση η Εαμική Πολιτοφυλακή εις την Κρατικήν Εθνοφυλακήν και 3) Να ανασυγκροτηθή η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ, καθισταμένου τοιουτοτρόπως ανεξαρτήτου και απέναντι της Κυβερνήσεως και απέναντι του στρατηγού Σκόμπυ, κατά παράβασιν των Συμφωνιών της Καζέρτα. Κατόπιν των πληροφοριών τούτων η Κυβέρνησις απηγόρευσε την συγκρότησιν του συλλαλητηρίου της Κυριακής, εφ' όσον διεπιστώθη ότι δεν επρόκειτο περί εκδηλώσεως πολιτικού φρονήματος, αλλά περί απαρχής σειράς επαναστατικών πράξεων, αι οποίαι απέβλεπαν εις κατάλυσιν του Κράτους. Περί τούτου υπάρχει εκ των υστέρων μία πλήρης ομολογία. Εις το βιβλίον του κομμουνιστού Αργύρη Καλλιγά Φλεγόμενη Πολιτεία -η Μάχη της Αθήνας (σελίς 13)- γράφονται τα ακόλουθα διά την Παρασκευήν Ιην Δεκεμβρίου, ημέραν κατά την οποίαν είχε τοιχοκολληθή η προκήρυξις του στρατηγού Σκόμπυ: «...Οι εφημεριδοπώλες διαλαλούσαν τα παραρτήματα με την μοιραία διαταγή και το διάγγελμα, που απειλούσε τον Λαό με λιμοκτονία και οικονομικό βάραθρο. Τώρα πια δεν απομένει καμμιά ελπίδα. Καμμιά ελπίδα; Ίσως, αν υποχωρούσαν οι Εαμικοί. Έτρεξα στα γραφεία της Οργάνωσης, τα δωμάτια ήσαν άδεια... τα έγγραφα είχαν μεταφερθεί και πολλά έπιπλα. Από τα στελέχη κανείς. Μόνο οι Ελασίτες της φρουράς υπήρχαν στο χτίριο και μερικοί πολίτες. Χωρίς να ρωτήσω τίποτε, γύρισα προς τα πίσω. Βγήκα και τράβηξα για το Κόμμα. Μια ανάλογη έκπληξη με περίμενε και κει. Όλα είχαν μετακομιστεί. Το χτίριο είχε αδειάσει. Ρώτησα τον άνθρωπο της πόρτας: "Δεν μου λες, Σύντροφε, μεταφερθήκανε τα γραφεία σας;" "Από σήμερα", μου απήντησε. "Πού;" ξαναρώτησα με αδημονία. "Στην παρανομία, Σύντροφε", έκανε ζωηρά ο θυρωρός! "Δεν κατάλαβες λοιπόν ακόμα τι γίνεται;" Και τότε πια κατάλαβα οριστικά και αναμφισβήτητα "τι γινότανε..."».
Την εσπέραν του Σαββάτου συνήλθε το Υπουργικόν Συμβούλιον. Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως ανέπτυξε διά μακρών την διαμορφωθείσαν κρίσιμον κατάστασιν, εξ αποκλειστικής υπαιτιότητος της Άκρας Αριστεράς, και εζήτησεν από τα μέλη της Κυβερνήσεως να δηλώσουν εάν είναι απολύτως σύμφωνα, και αυτά προσωπικώς και τα κόμματα τα οποία εκπροσωπούν, με την ακολουθουμένην πολιτικήν. Άπαντες οι υπουργοί, λαβοντες τον λόγον, εξέφρασαν την αμέριστον εμπιστοσύνην των προς τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως και εδήλωσαν ότι είναι εξουσιοδοτημένοι από τα κόμματα, τα οποία εκπροσωπούν, να παράσχουν πλήρη και ανεπιφύλακτον υποστήριξιν εις τον Πρωθυπουργόν Γ. Παπανδρέου. Συγκεκριμένως, οι εκπρόσωποι του Κόμματος των Φιλελευθέρων, Π. Φικιώρης και Ν. Αβραάμ, είπον τα εξής: Π. Φικιώρης:
«Φρονώ ότι η χαραχθείσα γραμμή είναι η νόμιμος και πρέπουσα, οφείλομεν δε πάντες να συντρέξωμεν το έργον του Προέδρου». Ο Ν. Αβραάμ είπεν: «Από χθες ανεκοίνωσα ότι εγκρίνω τον εκ μέρους του Προέδρου χειρισμόν, και τούτο κατόπιν συμφωνίας μου με τον αρχηγόν των Φιλελευθέρων. Οφείλω ειλικρινώς να είπω ότι ο χειρισμός υπήρξεν όχι μόνον πολιτικός, αλλά και σύμφωνος προς τας απαιτήσεις των εθνικών περιστάσεων τας οποίας διανύει ο τόπος. Κατεβάλατε, κύριε Πρόεδρε, προσπάθειαν αυτόχρημα ιστορικήν διά την δημιουργίαν της Εθνικής Ενώσεως, ήτις συνετελέσθη διά της συμμετοχής του Ε.A.M. και του Κ.Κ.Ε. Είχατε ανέκαθεν τονίσει ότι σκοπός της Κυβερνήσεως ήτο η αποκατάστασις του Ελευθέρου Κράτους Δικαίου. Είναι γνωσταί αι αυθαιρεσίαι του Ε.A.M., αι οποίαι εν τω μεταξύ ελάμβανον χώραν. Τας εχαρακτηρίσατε, πολύ ορθώς, ως συμπτώματα μιας νόσου, τα οποία θα εξέλειπον άμα εθεραπεύετο αυτή η νόσος. Ημείς εγκρίνομεν ανεπιφυλάκτως την ακολουθουμένην υπό της Κυβερνήσεως πολιτικήν. Βεβαίως αναλαμβάνομεν έργον δυσχερές και όλοι θεωρούμεν ημάς υποχρεωμένους να παράσχωμεν την συνδρομήν μας διά την ευόδωσιν του έργου τούτου. Με την ηθικήν συμβολήν ολοκλήρου του Ελληνικού Λαού είμαι βέβαιος ότι το έργον θα ευοδωθεί χωρίς βαρείας συνεπείας. Έχομεν ως Φιλελεύθερον Κόμμα συναίσθησιν των ευθυνών μετέχοντες της Κυβερνήσεως και δεν διστάζομεν να διαβεβαιώ-σωμεν ότι και εις το μέλλον είμεθα πρόθυμοι να παράσχωμεν πάσαν υποστήριξίν μας».
Ο εκπρόσωπος των Βασιλοφρόνων, υπουργός Π. Χατζηπάνος, είπε τα εξής:
«Τον σχηματισμόν της Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος και την χαράν εκ της εδώ αφίξεως του Προέδρου και της συντελεσθείσης Απελευθερώσεως επεσκίασεν η τακτική της Άκρας Αριστεράς. Ο χειρισμός του όλου ζητήματος εκ μέρους του κ. Πρωθυπουργού δεν είναι άξιος εξάρσεως μόνον από πολιτικής απόψεως, αλλά και από απόψεως ειλικρίνειας. Εθαυμάσαμεν τον χειρισμόν τούτον και κατανοούμεν ότι πρέπει όλοι ηνωμένοι να χωρήσωμεν εις το έργον μας κατά τρόπον εξασφαλίζοντα τα εξαγγελθέντα διά του προγραμματικού λόγου, παρ' όλους τους τυχόν κινδύνους».
Ο υφυπουργός των Στρατιωτικών, στρατηγός Σαρηγιάννης (ο οποίος είχε συμμετάσχει εις την Κυβέρνησιν καθ' υπόδειξιν του Ε.Α.Μ.), είπε τα εξής αποτεινόμενος προς τον Πρόεδρον:
«Από τα βουνά παρηκολουθήσαμεν τας προσπαθείας σας και εχάρημεν όταν επετεύχθη η Εθνική Ενότητης. Ήλθατε εδώ και ηλπίσαμεν ότι εισήλθομεν εις τον λιμένα όπου ο Λαός θα εύρισκε την εφήνην και την Ελευθερίαν του. Προσεπάθησα πάντοτε με όλας μου τας δυνάμεις να πείσω το Ε.Α.Μ. προς συμμετοχήν εις την Εθνικήν Κυβέρνησιν. Είχα ελπίσει ότι η Εθνική Ενάτης συνετελέσθη και εδήλωσα εις το Ε.A.M. ότι, ως υπουργός των Στρατιωτικών, αναλαμβάνω υπευθύνως ότι ουδέναν κίνδυνον είχον να διατρέξουν. Επίστευσα ότι δεν ήθελαν να διασπάσουν την Ενότητα. Δυστυχώς ηπατήθην. Δεν υπάρχει δισταγμός διά την περίπτωσιν συρράξεως. Έγινε το παν διά την διατήρησιν της Ενότητος και δεν φέρομεν την ευθύνην των συνεπειών της διασπάσεως, θα καταβάλω όλας μου τας δυνάμεις διά να συντελέσω εις την ευόδωσιν του αναληφθέντος έργου».
Κατά την συνεδρίασιν ταύτην το Υπουργικόν Συμβούλιον υπέγραψε το διάταγμα της αποστρατεύσεως των αντάρτικων σωμάτων, έχον ως εξής:
Προτάσειτου ημετέρου Υπουργικού Συμβουλίου και έχοντες υπ' όψιν ότι ήδη εξέλιπον οι εθνικοί λόγοι δι' ους συνεκροτήθησαν αι στρατιωτικαί ένοπλοι δυνάμεις των εθνικών οργανώσεων αντιστάσεως, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν: 1. Την αποστράτευσιν απάντων των εφέδρων αξιωματικών και οπλιτών των δυνάμεων ΕΛΑΣ, ΕΛΑΝ, ΕΔΕΣ και πάσης άλλης τυχόν υφισταμένης οργανώσεως, και την διάλυσιν των μονάδων των οργανώσεων τούτων. 2. Την παράδοσιν του οπλισμού, πυρομαχικών, παντοειδούς υλικού γενικής χρήσεως και κτηνών εις Αρχάς ορισθησομένας υπό του υπουργού των Στρατιωτικών. 4. Διαταγαί του υπουργού των Στρατιωτικών θα καθορίσουν τας λεπτομέρειας. Ημέραν ενάρξεως της αποστρατεύσεως και διαλύσεως των μονάδων ορίζομεν την 10ην Δεκεμβρίου 1944 και λήξεως την 20ην ιδίου. Εις τον ημέτερον επί των Στρατιωτικών υπουργόν ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος Διατάγματος. Αθήναι, Δεκέμβριος 1944
Γεώργιος Παπανδρέου, Η απελευθέρωσις της Ελλάδος, Το Βήμα βιβλιοθήκη, 2009, σ. 225-229 [πάνω]
|
|
